Καλαμίτσι, Κίμωλος
Μια αγγουροντομάτα με τη ρίγανη, μια χωριάτικη με κρίταμο κι ελιές, φάβα με ωμό ξερό κρεμμύδι, βλίτα, χταποδάκι βραστό, καλαμάρια και γαριδάκια τηγανητά, πατάτες χρυσοτηγανισμένες, μπάμιες, κολοκυθάκια τηγανητά, τραπεζάκια στην άμμο κι αρμυρίκια που λικνίζονται. Ωδή στην απλότητα είναι αυτή η ψαροταβέρνα που ο χρόνος δεν την αγγίζει. Οι ιδιοκτήτες αξιοποιούν τη δική τους ψαριά, συνήθως μικρόψαρα, από το καΐκι απευθείας στο τηγάνι, σερβίρουν ντόπια ζαρζαβατικά και τυριά. Η λογική του zero-km βασιλεύει, κι αυτό συνέβη εδώ πριν καν εφευρεθεί ο όρος. Ευγενική εξυπηρέτηση, «ευγενικές» και οι τιμές.
Παραλία Καλαμίτσι, Κίμωλος, τηλ. 6974-606086
Ο Τσιτσάνης, Πάρος
Από το 1969 λειτουργεί μία από τις παλαιότερες ταβέρνες της Πάρου χωρίς να αλλάξει χέρια, από την τρίτη γενιά της οικογένειας Ρούσσου. Βαστάνε τα μπόσικα σε ένα από τα πιο τουριστικά νησιά μας, επιμένοντας να μαγειρεύουν φαγάκι απείραχτο, χορταστικό και νόστιμο. Για προίκα δεν πήραν μόνο την ταβέρνα, αλλά και τη φάρμα και τα περιβόλια του παππού τους στις Λεύκες και στον Μόλο. Εκτός από τη βαριά τουριστική σεζόν του Ιουλίου και του Αυγούστου, τον υπόλοιπο καιρό οι Ρούσσοι είναι σχεδόν αυτάρκεις, όπως λένε οι ίδιοι. Φτιάχνουν και δικά τους τυριά, έχουν τα πιτσούνια τους, που τα κάνουν κοκκινιστά ή ψητά στα κάρβουνα, το καλοκαίρι βγάζουν αμπελοφάσουλα, υπέροχες ντομάτες γινωμένες και στον ξυλόφουρνό τους ψήνουν και λίγες μερίδες από ντόπια ρεβίθια.
Πρόδρομος, Πάρος, τηλ. 22840-41375
Rizes, Μύκονος
Μια αυτόνομη παραδοσιακή κατοικία είναι οι Rizes, που αποτελείται από ένα σύνολο ανεξάρτητων κτισμάτων: από περιστεριώνες και ξυλόφουρνο μέχρι εκκλησιά, στάβλο, τυροκομειό και πηγάδι. Βρίσκεται στην καρδιά του νησιού και λειτουργεί για να θυμίζει στους παλιούς και να μαθαίνει στους νέους την αυθεντική, παλιά Μύκονο. Ψήνουν στον ξυλόφουρνο ψωμί μιγάδι και κρεμμυδόπιτα με δική τους τυροβολιά, τηγανίζουν αυγά με τη λέρα, δηλαδή το λίπος του χοιρινού, και φτιάχνουν μόστρα με κρίθινο παξιμάδι και ντόπια κοπανιστή. Οι χοιροσφαΐσιοι κεφτέδες φτιάχνονται από χοιρινό κιμά χοντροκομμένο, οι τραγανοί κολοκυθανθοί με ντόπια τυριά και για κυρίως σερβίρουν ψητό αρνάκι, προβατίνα και γουρουνόπουλο στα τραπεζάκια της αυλής, με θέα στη φάρμα και στα περιβόλια.
Μαού, Άνω Μερά, Μύκονος, τηλ. 6944-220233
Καφενείο Πάρβα και Καφεζυθεστιατόριο Ναυτιλία Νίκου Πρέκα, Αμοργός
Πεντατράγανα τα διάσημα κεφτεδάκια του Πάρβα, συνοδεύονται από παλιές ιστορίες των ηλικιωμένων κατοίκων της Χώρας της Αμοργού, οι οποίοι περνούν τον χρόνο τους σε ένα από τα παλαιότερα καφενεία της, που λειτουργεί από το 1966. Εδώ πρωτομπήκε τηλέφωνο στο νησί, εδώ στάθμευαν ο ψαράς και ο μανάβης, εδώ καλωσόριζαν τους τουρίστες του καλοκαιριού. Οι χρυσοτηγανισμένες πατάτες με τα μελάτα αυγά στην κορφή, το γοπάκι σαβόρι, το φάβα φρεσκομαγειρεμένο κι αχνιστό, φτιάχνονται σε ένα μικρό κουζινάκι, σερβίρονται σε μια εξίσου μικρή βεράντα, σε λίγα τραπεζάκια, με υλικά του τόπου και φροντίδα ανεπιτήδευτα σπιτική. Κάπως έτσι υποδέχονται τους επισκέπτες του νησιού και στο έτερο ιστορικό καφενείο, τη Ναυτιλία Νίκου Πρέκα, που λειτουργεί από τη δεκαετία του 1950. Καφεζυθεστιατόριο και ταυτόχρονα πρακτορείο εισιτηρίων, είναι μια ρομαντική χρονοκάψουλα με χρωματιστά, φθαρμένα μωσαϊκά, η οποία δεν αλλάζει όσα χρόνια κι αν περνούν. «Έζησε μεγάλες δόξες ο καφενές», διηγούνται οι ιδιοκτήτες του ενθυμούμενοι τα παλιά. Συστήνουν τον τόπο τους σερβίροντας χταπόδι με ξύδι στο τηγάνι, ρεγκοσαλάτα, ντόπια ξινομυζήθρα, κοπανιστή αμοργιανή, μελίπαστο τυρί, καβουρμά ριγανάτο και μπόλικη ψημένη ρακή.
Καφενείο Πάρβα, Χώρα, Αμοργός, τηλ. 22850-71242
Καφεζυθεστιατόριο Ναυτιλία Νίκου Πρέκα, Κατάπολα, Αμοργός, τηλ. 22850-71256
Αξιώτισσα, Νάξος
Εξωραϊσμένες τοπικές συνταγές χωρίς εξεζητημένες τεχνικές, τοπικά υλικά, κυκλαδίτικα κρασιά. Η Αξιώτισσα είναι η διαδρομή που αξίζει οπωσδήποτε να διανύσει όποιος επισκεφτεί τη Νάξο. Η ταβέρνα του Γιάννη Βάσιλα και της Σοφίας Παπαδοπούλου μαθεύτηκε από στόμα σε στόμα. Ήταν άλλωστε ο μόνος τρόπος, γιατί στο επικοινωνιακό κομμάτι ουδέποτε δόθηκε έμφαση. Ξεχωρίζουν για το αμίμητο πάθος τους για ποιοτική, ντόπια πρώτη ύλη και για το κέφι τους να παράγουν αρκετά από τα προϊόντα που χρησιμοποιούν στην κουζίνα, όπως το λάδι τους από θρουμποελιές (ασκούδες) και κορωναίικες Νάξου, και το κρασί τους από τοπικές ποικιλίες, όπως Φωκιανό, Ποταμίσι, Αηδάνι, Καραμπραήμι και Μονεμβασιά. Εδώ σερβίρουν από πράσινες τηγανητές ντομάτες και σαλάτα τίγκα στην αντράκλα (γλιστρίδα) μέχρι μπάμιες με κόκορα και απεραθίτικο ρόστο.
Καστράκι, Νάξος, τηλ. 22850-75107
Παραδοσιακά Προϊόντα Πρέκας, Σύρος
Ο ιδιοκτήτης αυτού του μπακάλικου, ο Κώστας Πρέκας, είναι η γαστρονομική εγκυκλοπαίδεια της Σύρου αυτοπροσώπως, ένας αεικίνητος άνθρωπος που ερευνά, ανακαλύπτει, αναβιώνει και ταυτόχρονα πρωτοτυπεί. Το μπακάλικό του λειτουργεί από το 1993 στην κεντρική αγορά της Ερμούπολης, στο ίδιο σημείο όπου υπήρχε και προπολεμικά ακόμη ένα παραδοσιακό μπακάλικο με εδώδιμα και αποικιακά. Περί το 80% από τα δεκάδες προϊόντα που βρίσκουμε στα ράφια του είναι τοπικά παραγόμενα στις Κυκλάδες, ο ίδιος έχει γράψει βιβλίο με συνταγές της Σύρου, ενώ καταπιάνεται και με μεταποίηση προϊόντων, όπως παστελαριά (ξερά σύκα με δάφνη, κανέλα και σουσάμι) και πατέ άγριου μάραθου. Παράλληλα συνεργάζεται με τοπικούς παραγωγούς για την καλλιέργεια κάππαρης, κρίταμου, βοτάνων, ντομάτας, σουσαμιού και την παραγωγή τυριών, «εξασφαλίζοντας την απόλυτη ποιότητα της πρώτης ύλης και στηρίζοντας την αγροτική παραγωγή», όπως λέει ο ίδιος.
Χίου 4, Ερμούπολη, Σύρος, τηλ. 22810-87556
Μικρό Καράβι, Τήνος
Μαθήματα φιλοξενίας, λαδερά φαγάκια μούρλια, πετυχημένα ριζότι και μελωμένα γιουβέτσια, κατσαρολάτα κρέατα πλουσιοπάροχα, δημιουργικότητα με σύνεση και ταπεινότητα. Ένα καλό εστιατόριο της Τήνου, γειωμένο και στοχοπροσηλωμένο. Στην κουζίνα τους μπαίνουν αποκλειστικά και μόνo διαλεγμένα τοπικά υλικά, πολλά εκ των οποίων από τα βιολογικά περιβόλια με τις τοπικές ποικιλίες του αγροκτήματος Tinos Eco Lodge, ενώ και στις κάβες τους τα κρασιά προέρχονται από τις Κυκλάδες. Εμπνευσμένοι από την τοπική πρώτη ύλη, σερβίρουν σε μια φανταστική εσωτερική αυλή από σούπα με πεπόνια της Τήνου μέχρι ντόπια φασόλια με φουρνιστές ντομάτες και άγριες καρύδες τουρσί, αλλά και μπακαλιάρο βραστό με ρεβιθάδα φούρνου.
Τριών Ιεραρχών, Χώρα, Τήνος, τηλ. 22830-22818
Αρακλειά, Ηρακλειά
Ύστερα από κάμποσα μαγειρικά ταξίδια, ο σεφ Γιάννης Γαβαλάς έριξε άγκυρα στην ιδιαίτερη πατρίδα του, άνοιξε το εστιατόριό του εκεί που κάποτε υπήρχε το πατρικό σπίτι της οικογένειας και βάλθηκε να κάνει τον τόπο του γαστρονομικό προορισμό. Μαζί με τον κατάλογο των φαγητών, ακουμπάει στο τραπέζι και τη λίστα των προμηθευτών του. Ο Γιάννης είναι περήφανος για τους συνεργάτες του και φροντίζει με κάθε ευκαιρία να τους αναδεικνύει, όπως και οι ίδιοι αναδεικνύουν τα φαγητά του με τα καλά υλικά τους από τη Σύρο, την Τήνο, τη Νάξο, την Ηρακλειά, κ.ο.κ. Είναι και ο ίδιος τροφοσυλλέκτης, τρυγάει την κυκλαδίτικη γη και μαγειρεύει με νοιάξιμο και μεράκι, από καρύδες τουρσί και τυρολουκουμάδες με κυκλαδίτικα τυριά μέχρι το εμβληματικό πασχαλινό αρακλειώτικο φαΐ, το γεμιστό κατσικάκι με ρύζι, συκωτάκια και μάραθο.
Άη Γιώργης, Ηρακλειά, τηλ. 22850-71570
