Το Κανάλι του Μιντί, ένα θαύμα της μηχανικής που κατασκευάστηκε εξ ολοκλήρου με τα χέρια και ολοκληρώθηκε το 1681, προσφέρει μια έξοχη εναλλακτική λύση για ένα ταξίδι στη Γαλλία: μια ποδηλατική διαδρομή μέσα από πόλεις και τοπία του νότου της χώρας. Διασχίζοντας την Οξιτανία, το κανάλι δίνει τη δυνατότητα σε ποδηλάτες όλων των επιπέδων να εξερευνήσουν περιοχές με πλούσια ιστορία, που συχνά παραβλέπονται από τους επισκέπτες, οι οποίοι εστιάζουν σχεδόν αποκλειστικά στο Παρίσι.
Όταν ανακάλυψα ότι το κανάλι είναι κατάλληλο για περιστασιακούς ποδηλάτες σαν εμένα, ενθουσιάστηκα. Με μήκος 240 χιλιομέτρων, από το μεσογειακό λιμάνι της Σετ μέχρι την Τουλούζη, ο υδάτινος δίαυλος διαθέτει επίπεδες διαδρομές για τους χιλιάδες ποδηλάτες που χρησιμοποιούν τα παρόχθια μονοπάτια του κάθε χρόνο. Για σχεδόν μία εβδομάδα, λοιπόν, τον Ιούλιο, έκανα κι εγώ αυτή τη διαδρομή. Νοίκιασα ένα ηλεκτρικό ποδήλατο και εξοπλισμό από την εταιρεία Paulette, που απευθύνεται στους επισκέπτες της περιοχής. Όλα κόστισαν περίπου 370 ευρώ. Επωφελήθηκα επίσης από την εξαιρετικά βολική υπηρεσία αποστολής των αποσκευών μου στο τελικό μου προορισμό που παρέχει η εταιρεία, γεγονός που ελάφρυνε το φορτίο μου, επιτρέποντάς μου να εξερευνήσω το κανάλι, τις μεγάλες και μικρές πόλεις στο διάβα του και την πλούσια ιστορία του. Ήθελα να δω τις περίφημες écluses -τους υδατοφράκτες σε οβάλ σχήμα- και την ειδυλλιακή ύπαιθρο κατά μήκος της διαδρομής. Δεν είχα κάνει κανένα προγραμματισμό επειδή, ως αρχάριος, δεν ήξερα πόσο μακριά θα μπορούσα να φτάσω. Έτσι, αποφάσισα να βρίσκω κατάλυμα μέσω των πολυάριθμων τουριστικών γραφείων του καναλιού μόλις έφτανα στον προορισμό που είχα επιλέξει για διανυκτέρευση.
Ανεβαίνοντας το κανάλι με νοικιασμένο ποδήλατο
Η διαδρομή από τη Σετ ξεκινάει από την ακροθαλασσιά. Αυτό το πρώην ψαροχώρι είναι ένας αγαπημένος ήσυχος προορισμός τόσο για τους ντόπιους όσο και για τους ξένους επισκέπτες. Εκεί παρέλαβα το ποδήλατό μου, καθώς και τις πλαϊνές τσάντες, τις οποίες χρησιμοποίησα για τη μεταφορά βασικών αντικειμένων που δεν έστειλα με την υπηρεσία αποσκευών.
Ξεκίνησα το ταξίδι νοτιοδυτικά της πόλης ένα πρωινό Σαββάτου, με την αστραφτερή Μεσόγειο στα αριστερά μου. Αφετηρία μου ήταν το ένα άκρο του αρχικού καναλιού, που με βοήθησε να εκτιμήσω τη σκέψη του εμπνευστή του, Πιερ-Πολ Ρικέ, ο οποίος, γεννημένος στο κοντινό Μπεζιέ στις αρχές του 1600, οραματίστηκε το Κανάλι του Μιντί ως μέρος του έργου που θα συνέδεε τη Μεσόγειο με τον Ατλαντικό.
Την πρώτη μέρα, μετά από 45 χιλιόμετρα και κάποιες λάθος στροφές, σταμάτησα για διανυκτέρευση στο Βιλνέβ-λε-Μπεζιέ, καθώς ξεκινούσε ο «Κέρβερος» – ένα κύμα καύσωνα που θα έπληττε την Ευρώπη. Στην ισπανικών επιρροών πόλη διεξαγόταν ένα φεστιβάλ, με εκδηλώσεις που περιλάμβαναν ταύρους να τρέχουν στον κεντρικό δρόμο. Και κάπως έτσι συνειδητοποίησα τις πολιτιστικές ανταλλαγές των δύο όμορων χωρών, που το Κανάλι του Μιντί διευκόλυνε επί τρεισήμισι αιώνες.
Στα ίχνη του Τόμας Τζέφερσον
Το επόμενο πρωί, συνεχίζοντας την πορεία μου, διένυσα 40 χιλιόμετρα δίπλα σε αμπελώνες κάτω από τον καυτό ήλιο. Αν και απολάμβανα την ελευθερία μιας εκδρομής χωρίς πρόγραμμα, φρόντισα να μην αφήσω τη διαμονή μου στην τύχη, λόγω των ιερών και απαραβίαστων ωραρίων της γαλλικής καλοκαιρινής Κυριακής.
Το μεσημέρι σταμάτησα στο Λε Σομάιγ, χωριουδάκι που κάποτε υπήρξε σταθμός για τους ταξιδιώτες του καναλιού. Πάνω από μια πέτρινη γέφυρα με ανθοστόλιστες ζαρντινιέρες, παρατήρησα μια επιγραφή προς τιμήν του Τόμας Τζέφερσον. Ο Αμερικανός Πρόεδρος και συντάκτης της περίφημης Διακήρυξης της Ανεξαρτησίας των ΗΠΑ, είχε επισκεφτεί το κανάλι στο πλαίσιο ενός τρίμηνου ταξιδιού του στη Γαλλία και στην Ιταλία, και είχε σταματήσει στο Λε Σομάιγ τον Μάιο του 1787. Στις ταξιδιωτικές του σημειώσεις, ο 44χρονος τότε Τζέφερσον εξέφρασε την προτίμησή του στα μοναχικά ταξίδια, γράφοντας χαρακτηριστικά: «Ταξιδεύει κανείς με πιο χρήσιμο τρόπο όταν είναι μόνος, επειδή στοχάζεται περισσότερο». Ήλπιζα να έχω κι εγώ κάποιες στιγμές στοχασμού, όπως εκείνος.
Στο γραφείο του Οργανισμού Τουρισμού του Λε Σομάιγ, το οποίο φιλοξενεί παραπλεύρως μια όμορφη έκθεση για το κανάλι, μου συνέστησαν το bed-and-breakfast Le Neptune, μόλις μερικές εκατοντάδες μέτρα μακριά. Το διευθύνει ένα ζευγάρι Βέλγων συνταξιούχων, ο Ντερκ και η Ίνγκε Ντεμελεναίρ, οι οποίοι συνομιλούν μεταξύ τους στα φλαμανδικά. Το κατάλυμα διαθέτει γοητευτικά δωμάτια του 19ου αιώνα, με σύγχρονες πινελιές όπως αφίσες των Beatles και μια κουρτίνα με χάντρες που απεικονίζει τον Σαλβαδόρ Νταλί. Το πρωινό σερβιρίστηκε στο καταπράσινο εξωτερικό αίθριο και οι οικοδεσπότες με αποχαιρέτησαν προσωπικά. Χάρηκα που σταμάτησα στην περιοχή, τόσο για τις «τζεφερσονικές» εκπλήξεις όσο και για την απρόσμενα ζεστή φιλοξενία.
Τα κάστρα και η Αίρεση των Καθαρών
Τα 55 χιλιόμετρα από το Λε Σομάιγ έως την επόμενη μεγάλη πόλη, την Καρκασόν, ήταν η πιο απαιτητική διαδρομή του ταξιδιού, με λόφους, χοντρό χαλίκι και εκτεταμένα δύσβατα τμήματα πνιγμένα στα αγριόχορτα και την πυκνή βλάστηση. Σε κάποια σημεία το κανάλι σχημάτιζε φουρκέτες μέσα στα χωράφια, προσφέροντας μαγευτική θέα από τα υπερυψωμένα αναχώματα. Παρά την επίπονη διαδρομή, η άφιξη στην Καρκασόν με το διάσημο μεσαιωνικό κάστρο που έχει χαρίσει στην πόλη διαχρονική φήμη, άξιζε τον κόπο. Οι πύργοι του ήταν τόσο συγκλονιστικοί όσο και η ζέστη εκείνη την ημέρα, με τους 37 βαθμούς Κελσίου.
Η Καρκασόν, οικισμός που χρονολογείται πριν από τη ρωμαϊκή εποχή στη Γαλλία, γνώρισε σημαντική επέκταση τον 12ο και τον 13ο αιώνα με οχυρωματικά έργα που έγιναν λόγω των πολέμων μεταξύ του βασιλείου της Γαλλίας και αιρετικών δυνάμεων, όπως οι Αλμπιζουά και οι Αραγονέζοι. Η περιτειχισμένη μεσαιωνική πόλη, που κατοικείται ακόμα, συντηρήθηκε τον 19ο αιώνα και το αποτέλεσμα πληροί κάθε κλισέ περί κάστρων, καθώς διαθέτει οδοντωτές επάλξεις με θωράκια και πολεμίστρες, αλλά και πύργους με στέγες μυτερές σαν καπέλο μάγισσας. Την εικόνα ολοκληρώνουν οι ξεναγοί με τα κοστούμια εποχής.
Φεύγοντας από την Καρκασόν, είχα αποκτήσει μια βαθύτερη κατανόηση της γαλλικής ιστορίας και των λιγότερο τουριστικών περιοχών της χώρας.
Σε αναζήτηση του κασουλέ
Την επομένη μέρα, η διαδρομή προς την πόλη Καστελνονταρί ήταν μόλις 40 χιλόμετρα. Είχα έναν πολύ καλό λόγο να φτάσω εκεί όσο το δυνατόν γρηγορότερα: Το «Castel», όπως το αποκαλούν οι ντόπιοι, είναι το «σπίτι» του κασουλέ, του γευστικότατου γαλλικού ραγού με χοιρινό, πάπια, λουκάνικα και αχνιστά λευκά φασόλια. Μέσα σε μία ώρα, τόσο ένας φύλακας στα περίχωρα της πόλης όσο και το προσωπικό του τοπικού τουριστικού γραφείου μου πρότειναν το εστιατόριο Chez David.
Ο σεφ του εστιατορίου, Νταβίντ Καμπιγκόττο, θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως ο Γκάι Φιέρι του κασουλέ: με ροκ εν ρολ αισθητική, σκουλαρίκια, τατουάζ και μουσάκι, το στυλ του είναι εξίσου τολμηρό με τη μαγειρική του. Όταν έφτασα στο εστιατόριο, δυνατή μπλουζ μουσική ακουγόταν από τα ηχεία. Οι τοίχοι ήταν διακοσμημένοι με φωτογραφίες από κιθάρες, ενώ σε κάθε τραπέζι «χρέη» κανάτας νερού έκανε ένα μπουκάλι από το αποστακτήριο μπέρμπον Bulleit του Κεντάκι.
Όταν μου έφεραν το κασουλέ, ο σερβιτόρος μου έκανε μια γλαφυρή παρουσίαση της διαδικασίας παρασκευής και των συστατικών του πιάτου. Τα φασόλια, όπως μου είπε, μουλιάζουν αποβραδίς σε ζωμό. Στη συνέχεια, το φαγητό σιγοψήνεται στη γάστρα για τουλάχιστον έξι ώρες, όπως μου εξήγησε ο ίδιος ο Καμπιγκόττο μετά το γεύμα. Τα κρέατα και τα φασόλια μελώνουν στους χυμούς τους, δημιουργώντας μια συναρπαστική αρμονία γεύσεων.
Προς τη «Ροζ Πόλη»
Αφήνοντας το Καστελνονταρί, το ποδήλατο μου έμοιαζε πιο βαρύ. Ή μήπως έφταιγε το κασουλέ; Την τελευταία μέρα πέρασα μέσα από χωράφια με ηλιοτρόπια και απόλαυσα τον καιρό που είχε δροσίσει. Έκανα και μια σύντομη διαδρομή με το τρένο -οι περιφερειακές γραμμές είναι κατάλληλα εξοπλισμένες για ποδήλατα και κουρασμένους ποδηλάτες-, για να καλύψω τα τελευταία 63 χιλιόμετρα μέχρι την Τουλούζη. Κατά μήκος της διαδρομής εξελίσσεται ένα γεωγραφικό θαύμα: το Κατώφλι του Νωρούζ, ο υδροκρίτης που χωρίζει τις λεκάνες απορροής του Ατλαντικού και της Μεσογείου. Εκεί, περίπου 180 μέτρα πάνω από το επίπεδο της θάλασσας, η ροή του νερού του Καναλιού του Μιντί αλλάζει κατεύθυνση. Ένας παραπόταμος από το Μοντάν Νουάρ (Μέλαν Όρος) εξασφαλίζει ότι η στάθμη των υδάτων είναι ισόρροπη και στις δύο πλευρές. Ο τελευταίος υδατοφράκτης πριν από τo Νωρούζ είναι η écluse της Μεσογείου, και ο πρώτος μετά από αυτό η écluse του Ατλαντικού. Έτσι, το Κανάλι του Μιντί συμπυκνώνει το εύρος και την ποικιλομορφία της γεωγραφίας της Γαλλίας μεταξύ των δύο θαλασσών.
Η Τουλούζη, η τέταρτη μεγαλύτερη πόλη της χώρας, γνωστή και ως «Ροζ Πόλη» λόγω των κτιρίων από κόκκινη πέτρα και τούβλα, συχνά παραμένει αθέατη από τα πλήθη, πιθανώς λόγω της απόστασής της από το Παρίσι. Για τους ποδηλάτες όμως, είτε του καναλιού είτε άλλων περιοχών, είναι μια πόλη ιδανική: διαθέτει παντού ποδηλατόδρομους, με άφθονες πινακίδες που διευκολύνουν την ποδηλασία. Το τοπικό γραφείο της εταιρείας Paulette είχε λάβει τον εξοπλισμό μου νωρίτερα από την προγραμματισμένη ημερομηνία και μου παραδόθηκε χωρίς επιπλέον χρεώσεις ή ερωτήσεις.
Πλέον, χωρίς το ποδήλατό μου απόλαυσα το ηλιόλουστο -και πραγματικά ροζ- μεγαλείο της πόλης. Το στενόμακρο δρομάκι Σεν-Ρομ καλωσορίζει τους πεζούς με τις τούβλινες προσόψεις και τα παστέλ παραθυρόφυλλα των κτιρίων του. Η Πλατεία του Καπιτωλίου φιλοξενεί εστιατόρια και επιβλητικά καφέ, ενώ την ημέρα της επίσκεψής μου είχε και λαϊκή αγορά. Το ίδιο το κτίριο του Καπιτωλίου, με τα κόκκινα τούβλα και τους λευκούς κίονες, στεγάζει το γραφείο του δημάρχου καθώς και την όπερα της Τουλούζης. Καθώς περπατούσα εκείνο το βράδυ, σε κατάσταση ευτυχούς κόπωσης, θαύμασα το Καπιτώλιο και τα υπόλοιπα κτίρια. Κάθε χιλιόμετρο που ποδηλάτησα στο Κανάλι του Μιντί, από την αφετηρία στη Σετ και τα αξιοθέατα που συνάντησα στη διαδρομή μέχρι την Τουλούζη, άξιζε τον κόπο.
