«Μου το έφερε αυτό το φυτό ο φίλος Νικήτας Καψάλης. Το βρήκε στον κάμπο της Δόβρας στις 30 Μάρτη 1986. Το λουλούδι του δεν είναι σε καλή κατάσταση, ώστε να γίνει σωστός προσδιορισμός της επιστημονικής ονομασίας». Ποτέ δεν έχω εντυπωσιαστεί τόσο από χειρόγραφα σημειώματα για φυτά. Είναι αναλυτικά, αμέτρητα –λέγεται ότι αγγίζουν τα 1.260– και συνοδεύονται και από το ίδιο το φυτό. Ανήκουν στον Κώστα Λαζαρίδη (1904-1989), τον αεικίνητο ερευνητή, φυσιοδίφη και δάσκαλο, ο οποίος κατέγραφε κάθε φυτό που ανακάλυπτε. Για χρόνια εξερευνούσε το Ζαγόρι, αφήνοντας σπουδαία παρακαταθήκη με εκδόσεις που αφορούν την ιστορία, τη χλωρίδα και τη λαογραφία του τόπου. Σε μια άλλη προθήκη, για παράδειγμα, βλέπεις μια αρχειοθήκη στην οποία έχουν τοποθετηθεί αλφαβητικά χειρόγραφες καρτέλες με τις προλήψεις των Ζαγορίσιων. Όλη αυτή τη συλλογή συγκέντρωσε το Ριζάρειο Ίδρυμα και τη στέγασε στο πανέμορφο πατρικό σπίτι του ίδιου του Λαζαρίδη στο Κουκούλι, δημιουργώντας ένα απρόσμενα ενδιαφέρον μουσείο (τηλ. 26530-71775) που σπάνια συναντάς σε μικρό χωριό.
Μικρό βέβαια το Κουκούλι είναι τώρα, που κατοικείται μόνο από 10 ανθρώπους τον χειμώνα και είναι από τους λιγότερο δημοφιλείς προορισμούς του Ζαγορίου. Τον 18ο αιώνα, επί Τουρκοκρατίας δηλαδή, άκμαζε εδώ μια πολυπληθής κοινότητα, ενώ εισέρρεε και αρκετό χρήμα από τους ξενιτεμένους με το οποίο χτίστηκαν αρχοντικά, γεφύρια, σχολεία, ναοί.
Τώρα απολαμβάνεις την ησυχία στα καλντερίμια του, χαζεύεις τα πέτρινα αρχοντικά με τις χαρακτηριστικές ζαγορίτικες πλάκες σχιστόλιθου και τον εντυπωσιακό ναό της Κοίμησης της Θεοτόκου με τα ωραία χαγιάτια. Εκεί, δίπλα στο πλατάνι που κάθε ηπειρώτικο χωριό οφείλει να έχει, βρίσκεται και το καφενείο «Φραντζάτο».
Γνωστό τα προηγούμενα χρόνια ως «του Βικογιατρού», αφού ο καφετζής Νίκος Κοντοδήμος σέρβιρε μαντζούνια με τα φημισμένα βοτάνια του Βίκου, έμοιαζε με συνέχεια του μουσείου, κάπως σαν να περνούσες από τη θεωρία στην πράξη. Ο Κοντοδήμος βγήκε στη σύνταξη και το καφενείο ανέλαβαν νέα παιδιά που καθόλου δεν ασχολούνται με τα βοτάνια, αλλά αντίθετα δίνουν προτεραιότητα στις δραστηριότητες στη φύση, προσφέροντας ράφτινγκ, ποδηλασία και πεζοπορία μέσω της εταιρείας τους Zagori Οutdoor Activities.
Αξίζει να δοκιμάσετε το μονοπάτι που διασχίζει τη Σκάλα Κουκουλίου, κατηφορίζει στο γεφύρι του Μίσσιου και ανεβαίνει κατόπιν τη Σκάλα της Βίτσας (2 ώρες) ή, για πιο σύντομη διαδρομή, εκείνο που οδηγεί στο διάσημο γεφύρι του Κόκκορη (15-20 λεπτά). Και μιλώντας για γεφύρια, έχετε στο μυαλό σας πως ανάμεσα στο Κουκούλι και στους Κήπους βρίσκονται κάποια από τα ωραιότερα της Ελλάδας, μεταξύ των οποίων το προαναφερθέν, το τρίτοξο Καλογερικό και του Κοντοδήμου στην έξοδο του φαραγγιού Βικάκι. Μην τα χάσετε για κανέναν λόγο.
Διαμονή
Ο Ξενώνας του Νικόλα (τηλ. 26530-71721, koukouli.com) στεγάζεται σε ωραία πέτρινα κτίσματα που αναπαλαιώθηκαν το 2009, με δίκλινα, τρίκλινα και τετράκλινα δωμάτια, όλα με τζάκι, λιτή διακόσμηση και ρουστίκ πινελιές, για να θυμίζουν ζαγορίτικο σπίτι. Δείτε επίσης το Τρίτοξο (τηλ. 26530-71760, tritoxo.gr) με δωμάτια διαφόρων τύπων και αυτόνομες κατοικίες. Διαθέτει και δική του ταβέρνα για τοπικές γεύσεις στην αυλή ή δίπλα στο τζάκι. Ο ολοκαίνουργιος ξενώνας της Ουρανίας (τηλ. 26530-71555) σε νεόκτιστο κτίριο διαθέτει τέσσερα πολυτελή διαμερίσματα με κουζίνα και θέα στο βουνό.
Φαγητό
Το Φραντζάτο (τηλ. 6949-083545) είναι το νέο και μοναδικό παραδοσιακό καφενείο του χωριού και το όνομά του υποδηλώνει το πρόχειρο καλύβι από κλαδιά που έφτιαχναν οι βοσκοί τα μεσημέρια για να ξαποστάσουν. Κάτω από τον πλάτανο θα πιείτε τσιπουράκι με ωραίους μεζέδες, πίτες και μαγειρευτό ημέρας ή καφέ με γλυκό. Φαγητό σε κοντινή απόσταση θα βρείτε επίσης στους γειτονικούς Κήπους, στον Μιχάλη (τηλ. 26530-71630), αλλά αξίζει να πάτε ελάχιστα μακρύτερα, έως το εξίσου όμορφο χωριό Δίλοφο για το εστιατόριο Λίθος (τηλ. 26530-22600), γνωστό και ως «στου Τάκη».
