Σκύρος: Γλυκιά, φιλόξενη, αέρινη

Ελευθερία Αλαβάνου

08.09.2014 • 10:14

Πέντε ώρες μακριά από την πρωτεύουσα βρίσκεται η Σκύρος, ένα νησί των Βόρειων Σποράδων με έκταση 223 τ.χλμ. (κάτι παραπάνω από τη μισή Αθήνα δηλαδή). Τι είδους νησί όμως είναι η Σκύρος; Βέρα κοσμοπολίτισσα και ταυτόχρονα αγνή σαν χιόνι, με άπειρες χάρες, που απορώ πώς μέχρι στιγμής δεν έχει λάβει την προσοχή που της αναλογεί από το ταξιδιωτικό κοινό. Καλύτερα έτσι· αν ήταν πιο τουριστική, ίσως η γνωριμία μαζί της να ήταν και πιο πεζή. Αντιθέτως, επειδή δεν είναι ξεπεταγμένη ούτε και πολύ γκλαμ, μπαίνοντας στο λιμάνι της Λιναριάς, έχεις την αίσθηση ότι χώνεσαι σε μια μισόκλειστη μπλε αγκαλιά που έρχεται από άλλη εποχή.  

Το λιμάνι της Λιναριάς

Αυτό το ήπιο, αλλοτινό στοιχείο που αποπνέει το λιμάνι της Λιναριάς το βρίσκεις, με διαφορετικούς τρόπους, σε όλο το νησί, από τη Χώρα και την Ατσίτσα στο βόρειο κομμάτι μέχρι το όρος Κόχυλα, στα νότια, ένα μέρος που φημίζεται για τα δάση σφενδαμιού του, για τις φωλιές του παγκοσμίως απειλούμενου μαυροπετρίτη (μεταναστευτικό γεράκι που έρχεται στη Σκύρο τον Απρίλιο και τέλη Οκτωβρίου πετάει προς Ινδικό) και βέβαια για τα σκυριανά άλογα που τριγυρνούν στην περιοχή. Η διάσημη φυλή μικρόσωμων αλόγων που έχει επιβιώσει από την αρχαιότητα αποτελείται από μια σειρά όμορφων, καλοσχηματισμένων, κοντών ζώων με μεγάλη κοιλίτσα, λεπτά, νευρώδη πόδια, που έχουν μάλιστα τρίχες στις οπλές (τα λεγόμενα «φτερά»). Γύρω στα 260 σκυριανά αλογάκια υπάρχουν σήμερα σε ολόκληρη την Ελλάδα, εκ των οποίων τα 187 βρίσκονται στη Σκύρο και ζουν σε μικρές αγέλες.

Λίμνη Λούστρια

Πάμε έως το οροπέδιο Αρι, μήπως και τα πετύχουμε στη Λούστρια, μια λίμνη όπου συχνάζουν, αλλά δυστυχώς… δεν μας κάνουν τη χάρη. Αφαντα τα σκυριανά αλογάκια. Η λίμνη τους, πάντως, είναι από μόνη της αξιοθέατο: μια μεγάλη καφετιά γούβα, με μια εξωπραγματική μοβ απόχρωση νερού, φαντάζει περισσότερο σαν στέκι μονόκερων παρά πραγματικών αλόγων.

Λίγες δεκάδες μέτρα μακριά από τον φαντασμαγορικό νερόλακκο, σ’ ένα τοπίο με βλάστηση πιο εντυπωσιακή και από τα σκανδιναβικά δάση -πράσινα δέντρα, πράσινες φυλλωσιές, πράσινη βλάστηση σαν χαλί, όλα πράσινα είναι-, έχει στηθεί ένα υπαίθριο τσιμπούσι, ένα χαμηλό τραπέζι με καρβέλια γλυκού ψωμιού και τριγωνάκια μυζήθρας και δίπλα μια αυτοσχέδια κουζίνα πάνω από την οποία στέκουν αναψοκοκκινισμένοι οι ψήστες για να γεμίσουν τα πιάτα μας με ρύζι, πατάτες και ένα κατσίκι πιο τρυφερό και από λουκούμι. Στην άκρη του τραπεζιού, Σκυριανές γυναίκες με κιτρινόμαυρα μαντίλια τυλιγμένα στο λαιμό λένε τραγούδια της τάβλας και όλοι εμείς οι καλοφαγάδες… κιχ δεν βγάζουμε, τόσο γοητευτικές είναι με τα λυτά λευκά μαλλιά και το γάργαρο λαρύγγι τους.  

Ενα ξεχωριστό απόγευμα

Φεύγουμε από τον Νότο και ανηφορίζουμε προς το βόρειο κομμάτι του νησιού, κάνουμε στάση στην Ατσίτσα, ένα παραθαλάσσιο χωριό απέναντι από τη συνονόματη νησίδα Ατσίτσα, και συνεχίζουμε τον δρόμο μας προς τη στάνη του Μαυρογιώργη, για να δούμε την κτηνοτροφική Σκύρο, τη Σκύρο των παραγωγών με τα τροχάδια (φημισμένα παραδοσιακά σανδάλια). Δίπλα στον έμπειρο κτηνοτρόφο, κρατώντας ένα ξύλινο λεπτό ραβδί, να σου και ο μικρός, ο μαθητευόμενος μάγος με τις καστανές φράντζες και ένα γλειφιτζούρι στο στόμα, να καθοδηγεί τα ζωντανά με το δυναμισμό μαέστρου σε πόντιουμ.

Δεν φαίνεται εύκολο να τα κατευθύνεις, όμως ο νεοσσός είναι εκπαιδευμένος, τα καταφέρνει, και γελάει μάλιστα καθώς τρέχει από πίσω τους. Με τους μεγάλους πιάνουμε κουβέντα για την τυροκόμηση και για τα διάφορα ονόματα με τα οποία διακρίνονται τα ζώα («μλο» είναι το καφέ και «πολιό» το γκρι), δοκιμάζουμε κρεατομεζέδες και κρασί από το τοπικό Οινοποιείο Πανέρη, ρουφάμε καθαρό αέρα… και περνάμε ένα απόγευμα πολύ ξεχωριστό.

Λευκή λουλουδιασμένη Χώρα

Επειτα από αρκετό τριγύρισμα στο νησί, φτάνουμε τελικά και στη Χώρα. Είναι λευκή, χτισμένη στο βράχο κάτω από το βυζαντινό κάστρο και το μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου (ιδρύθηκε το 962 από τον Νικηφόρο Φωκά). Στη Χώρα τα πρώτα πράγματα που με εντυπωσίασαν ήταν δύο ονόματα: Μπρουκ και Φαλτάιτς. Ο Ρούπερτ Μπρουκ, ο Εγγλέζος ποιητής των σονέτων με το όμορφο αγορίστικο μουτράκι, πέθανε το 1915, στη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, σε ένα αγκυροβολημένο γαλλικό νοσοκομειακό πλοίο και θάφτηκε σ’ έναν ελαιώνα της Σκύρου. Η πλατεία Αιώνιας Ποίησης, στη Χώρα, είναι αφιερωμένη σε αυτόν και εκεί θα δείτε και το άγαλμά του.

Στη Χώρα βρίσκεται και τo ιστορικό και λαογραφικό Μουσείο του Μάνου Φαλτάιτς (1938-2012), γιου του Κωνσταντίνου Φαλτάιτς, της γενιάς των Φαλταγηδών, που μετονομάστηκαν σε «Φαλτάιτς» κατά τον 19ο αιώνα, όταν μέλη της οικογένειας έζησαν σε κοιτίδες ελληνισμού της τότε Ρωσίας. Ποίηση, βρετανικότητα, Ρωσία, ομογένεια… μπλέκονται στην πρωτεύουσα της Σκύρου και της προσδίδουν ένα επιπλέον ενδιαφέρον, τη ραντίζουν με αρώματα πολιτισμού και ιστορίας. Πέρα από τον κοσμοπολίτικο αέρα της πάντως, η Χώρα, έτσι όπως την αντικρίζει για πρώτη φορά ο επισκέπτης, είναι πολύ απλή, με άσπρα σπίτια, γλάστρες με λουλούδια στις αυλές, ανοιχτά καφενεία, στενούς δρόμους, ένα τοπίο απαλό, χωρίς τίποτα εξεζητημένο ή ενοχλητικό πάνω στο οποίο να τσίνισε το βλέμμα μου.

Γλυπτική στα μαγαζιά

Τα Μαγαζιά είναι η τελευταία στάση του ταξιδιού μας στη Σκύρο, εκεί όπου βρίσκεται το ορμητήριο της κ. Αλίκης Λάμπρου, μιας ιδιαίτερης φυσιογνωμίας της σκυριανής κοινωνίας, πάλαι ποτέ χορεύτριας στο θέατρο «Δόρα Στράτου», μιας γυναίκας που έχει ασχοληθεί με τον λαϊκό πολιτισμό του νησιού, με τα τραγούδια, τις φορεσιές, τα γλέντια, τους χορούς, τα έθιμα… Και εκτός αυτού είναι και μια πολύ ευχάριστη συνομιλήτρια, φιλόξενη, ευγενική, αέρινη. Αφορμή της επίσκεψής μας στο χώρο της είναι να δούμε το ατελιέ του αδελφού της, του Γιώργου Λάμπρου, με τα περίτεχνα γλυπτά, ανθρωπόμορφα, ζωόμορφα, καμπυλόσχημα, λεπτοκαμωμένα, ογκώδη ή μικρά, που όλα μαζί αφηγούνται τις σκέψεις αυτού του μοναδικού γλύπτη.  
     
Αυτό ήταν… Πέρασαν τρεις μέρες και το ταξίδι στη Σκύρο έφτασε στο τέλος του. Δεν ήταν ούτε πολλές ούτε λίγες. Από την άλλη, ωραία θα ήταν να είχαμε λίγο παραπάνω χρόνο, είναι τόσο πολλά αυτά που κρύβει το συγκεκριμένο νησί· σπάνια γεράκια, προστατευόμενα άλογα, δάση με σφενδάμια, χρωματιστές λίμνες, Βρετανούς ποιητές, εγχώριους γλύπτες, υπαίθρια γεύματα, φρέσκα τυριά, τοπικά κρασιά, παραθαλάσσια χωριά…

ΣΚΥΡΟΣ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ 

Καβάλα στο ποδήλατο

Η ομάδα του Skyros Bike Tours, σε συνεργασία με το ξενοδοχείο Νεφέλη, διοργανώνει ποδηλατικές εκδρομές για τους επισκέπτες που θέλουν να γνωρίσουν τη Σκύρο καβάλα σ’ ένα ποδήλατο. Οι διαδρομές ποικίλλουν, ανάλογα με τα γούστα και το αθλητικό επίπεδο της εκάστοτε ομάδας, αλλά σε γενικές γραμμές κινούνται ανάμεσα στη γνωριμία με την παραδοσιακή κεραμική και τα σκυριανά αλογάκια και στις βόλτες σε πέτρινα γεφύρια, ξωκλήσια και φυσικές πηγές. Τα πακέτα περιλαμβάνουν οδηγό, ποδήλατο, κράνος, νερό κ.λπ. Κόστος: για πέντε ώρες περίπου 30 ευρώ.
> Τ/6983-512.545, www.facebook.com/skyrosbiketours, πληροφορίες θα βρείτε και στο ξενοδοχείο Νεφέλη, Τ/22220-91.964.

Παιδική βόλτα με σκυριανά άλογα

Αν έχετε παιδιά και τους αρέσει η ιππασία, μπορείτε να τα πάτε στο Κτήμα Μουριές, για να ιππεύσουν σκυριανά αλογάκια. Οι υπεύθυνοι έχουν σχεδιάσει τρεις διαδρομές: του τετάρτου (κόστος 10 ευρώ), της μιας ώρας που φτάνει έως το Αχίλλι (κόστος 30 ευρώ), της μιας ώρας και σαράντα λεπτών, που φτάνει έως την Καλαμίτσα (κόστος 50 ευρώ). Αν αγαπάτε τα άλογα, μπορείτε επίσης να «υιοθετήσετε» ένα σκυριανό άλογο (κόστος υιοθεσίας από 100 ευρώ το χρόνο).
> Ανοιχτά όλη την εβδομάδα, κατόπιν επικοινωνίας, Τ/6947-465.900, www.facebook.com/skyrianhorses, www.skyrianhorses.org.  

Στο Μουσείο Φαλτάιτς

To Μουσείο Μάνου και Αναστασίας Φαλτάιτς ιδρύθηκε προ 50 ετών από τον Μάνο Φαλτάιτς. Πρόκειται για ένα ιστορικό και λαογραφικό μουσείο που στεγάζεται στο παλιό αρχοντικό των Φαλταγηδών και περιλαμβάνει συλλογές με ιστορικά έγγραφα αλλά και κεραμικά, πορσελάνες, κεντήματα, ξυλόγλυπτα, αντικείμενα μεταλλοτεχνίας, ενώ έχει και χώρο αφιερωμένο στο σκυριανό σπίτι, με το σφα, τον αποκρέββατε, το μπουλμέ και τον σταμνοστάτη.
> Τ/22220-91.232, www.faltaits.gr

Στο Αρχαιολογικό Μουσείο

Στη Χώρα, δίπλα στην πλατεία Μπρουκ, βρίσκεται το Αρχαιολογικό Μουσείο Σκύρου, στο οποίο εκτίθενται ευρήματα που ανακαλύφθηκαν σε διάφορες περιοχές του νησιού (χρονολογούνται από την πρωτοελλαδική έως τη ρωμαϊκή περίοδο). Στο μουσείο υπάρχει επίσης ειδικός χώρος με εκθέματα από το Παλαμάρι, την αρχαία πόλη-λιμάνι της Σκύρου, έναν σημαντικότατο οικισμό του Αιγαίου της πρώιμης και μέσης εποχής του Χαλκού.  
> Τ/22220-91.327

Ατελιέ γλυπτικής  

Αν θέλετε να επισκεφτείτε τον εκθεσιακό χώρο με τα γλυπτά του Γιώργου Λάμπρου, στα Μαγαζιά, επικοινωνήστε με την αδελφή του, την κ. Αλίκη Λάμπρου (Τ/22220-91.334, πλην των ωρών κοινής ησυχίας).

Για κολύμπι

Στη Σκύρο δεν λείπουν οι επιλογές παραλιών, όπως είναι οι Πετρίτσα (σχετικά ερημική), Καλαμίτσα (μεγάλη με βότσαλα), Aγιος Πέτρος (αμμουδιά, στα βόρεια του νησιού), Κυρα-Παναγιά (στα δυτικά), Aγιος Φωκάς (απάνεμη και μακρινή), Ασπούς (του ομώνυμου οικισμού), Πεύκος (με ψιλή άμμο), Αχερούνες (κοντά στο λιμάνι της Λιναριάς), Καρεφλού (με πέτρα και άμμο), Μώλος (οργανωμένη), Μαγαζιά (αμμώδης).

Πεζοπορία στην ενδοχώρα

Το Skyros Life, ένα πρόγραμμα για την προστασία της φυσικής κληρονομιάς και τη διατήρηση της βιοποικιλότητας στη Σκύρο, χαρτογραφεί και σηματοδοτεί οκτώ διαδρομές στην ενδοχώρα κυρίως του νησιού. Σταχυολογούμε δύο από αυτές, από τον πεζοπορικό οδηγό-χάρτη του προγράμματος, μαζί με τα σχόλια που τις συνοδεύουν (το έργο είναι έτοιμο σε μεγάλο ποσοστό, αλλά δεν είναι 100% ολοκληρωμένο). Για οποιαδήποτε απορία, κυρίως αν είστε αρχάριος πεζοπόρος, επικοινωνήστε με τους υπευθύνους του προγράμματος Life (Δευτέρα-Παρασκευή, πρωινές ώρες).
> T/22220-91.618, www.skyroslife.gr.

1. Οροπέδιο Αρι, Κορυφή Βούβα, Μαρουλικό:

Το περπάτημα αρχίζει από το οροπέδιο του Αρι, σε ένα τοπίο με βελανιδιές, σφενδάμια και φυλλίκια.
Η ευρύτερη περιοχή αποτελεί τον φυσικό βιότοπο του σκυριανού αλόγου. Σήμερα εκεί συχνάζουν αγέλες από καθαρόαιμα και ημίαιμα σκυριανά άλογα, για να ξεδιψάσουν στη Λούστρια, έναν χωμάτινο λάκκο με βρόχινο στάσιμο νερό. Η διαδρομή προσπερνάει περιφερειακά το ύψωμα Δάφνη, που ορθώνεται πάνω από το οροπέδιο, συνεχίζει ανηφορικά προς την κορυφή Βούβα, για να καταλήξει στο οροπέδιο Μαρουλικό, μια καλά προστατευμένη από τον άνεμο θέση βοσκής για τα αιγοπρόβατα. Οι πετρώδεις πλαγιές της διαδρομής αποτελούν το ενδιαίτημα της σαύρας Podarcis gaigae, ενδημική του αρχιπελάγους της Σκύρου. Η διαδρομή βρίσκεται εντός της περιοχής του Δικτύου Natura 2000 «Ορος Κόχυλας».

2. Από το Αχίλλι για τον Αγιο Αρτέμιο:

Η διαδρομή οδηγεί σε ένα από τα πιο αγαπημένα ξωκλήσια των Σκυριανών, τον Αγιο Αρτέμιο, που είναι χτισμένο μέσα σε μια σπηλιά. Αφετηρία είναι ο όρμος Αχίλλι, απ’ όπου, σύμφωνα με τη μυθολογία, αναχώρησε ο Αχιλλέας για τον πόλεμο της Τροίας. Η διαδρομή ξεκινάει με έναν ανηφορικό χωματόδρομο με φρύγανα και ρεματιές, συνεχίζει με ένα πεζοπορικό μονοπάτι που περνάει κάθετα τη στενή ρεματιά Γαϊδουρόρεμα και καταλήγει στο ξωκλήσι. Ο βράχος σκεπάζεται από έναν αιωνόβιο και τεράστιο κισσό και ανάμεσα στα κλαδιά του φυτρώνει το γαρίφαλο «τ’ Αϊ-Αρτέμη», ένα μικρό γαρίφαλο με λίγα φύλλα και χρώμα γκριζωπό. Ο Αγιος Αρτέμιος εορτάζεται στις 20 Οκτωβρίου.