Εμπειρία Ιθάκης

Ησυχη, φιλόξενη, ρομαντική, παγκόσμιο σύμβολο του νόστου· συνδυάζει όλα τα καλά των νησιών του Ιονίου σε λιλιπούτεια εκδοχή.

Αρκετά χρόνια πριν, πάνω σ’ ένα φουσκωτό με φίλους Ιταλούς, μπαίναμε στο λιμάνι-φιορδ της Ιθάκης· περάσαμε το πρώτο ακρωτήρι και προχωρούσαμε, και προχωρούσαμε… Οσο γλιστρούσαμε στα ήσυχα νερά, αναρωτιόμουν πόσο «βαθύ» μπορεί να είναι ένα λιμάνι με αυτό το όνομα. Ακόμα θυμάμαι πόσο πολύ είχα εντυπωσιαστεί από το φυσικό σκηνικό με τα σπίτια να ακουμπούν στο νερό, ένα πραγματικό καταφύγιο. Κάποτε δέσαμε σ’ έναν ντόκο. Ηταν ένα ήσυχο αυγουστιάτικο πρωινό· το Βαθύ είχε ελάχιστο κόσμο σε σχέση με το γειτονικό Φισκάρδο της Κεφαλονιάς, όπου μέναμε, αλλά όλα εδώ ήταν πιο οικεία, πιο φιλόξενα. Εκείνη τη μέρα έδωσα υπόσχεση επιστροφής. Η τύχη το ’φερε να περάσουν χρόνια, είναι όμως το πρώτο νησί της κόρης μου, οι πρώτες της θαλασσινές διακοπές.

Με συνολική έκταση 96,2 τ.χλμ. -το έκτο σε μέγεθος νησί του Ιονίου- και περίπου 3.000 κατοίκους, η μυθική πατρίδα του Οδυσσέα (κατά τη σύμφωνη γνώμη σχεδόν όλων των ειδικών) αποτελείται από δύο χερσονήσους που συνδέονται με τον ισθμό του Αετού. Τις επόμενες μέρες θα ανακαλύπταμε αυτό το μυθικό μέρος, το παγκόσμιο σύμβολο του νόστου, του προορισμού.

Γιατί στην Ιθάκη;

Για την ομορφιά του τοπίου με τα καταπράσινα χαμηλά βουνά που καταλήγουν σε ονειρεμένους κόλπους. Για τις δεκάδες κρυφές παραλίες, προσβάσιμες μόνο από τη θάλασσα. Ξεχωρίζω στα νότια τη Βαρδιόλα, την Οξώπετρα με τα κατάλευκα βράχια και στα βόρεια την Πλατιά Αμμο -η μόνη με άμμο- στον κόλπο Αφάλες. Για το ηλιοβασίλεμα από την Παναγία των Καθαρών. Για την πεζοπορία στο μονοπάτι Μνήματα – Γιδάκι (η διαδρομή ξεκινάει από τον κόλπο του Σκίνου κι από εκεί η μία παραλία διαδέχεται την άλλη συντροφιά με τις μουριές και τις κουμαριές μέχρι το μοναδικό Γιδάκι). Για τις ταβερνούλες πλάι στο κύμα στα λιμανάκια Κιόνι και Φρίκες. Για τα πανηγύρια με βαλς, μπαλάντες και επτανησιακά τραγούδια, με τη σφραγίδα των Μνηστήρων (μουσικό γκρουπ) και του Μάκη Αδριανάτου στο ακορντεόν. Για τα χωριά της βόρειας Ιθάκης με στάση στους «Εγγλέζους» στον Πλατρειθιά. Για την ποδηλατάδα στον παραλιακό δρόμο από τα Δεντράκια μέχρι τη Λούτσα στο Βαθύ. Για τις αλησμόνητες βαρκάδες. Για τις τρούφες στο παλιακό ζαχαροπλαστείο του Χάνου. Γιατί είναι οικονομική, ρομαντική και ήσυχη ακόμη και τον Δεκαπενταύγουστο. Γιατί δεν υπάρχει άνθρωπος στον πλανήτη που να μην τη γνωρίζει.

Είναι ωραίο να παίρνεις πρωινό στη δροσερή αυλή του «Familia» στο Βαθύ, απολαμβάνοντας φρέσκα τραγανά τυροπιτάκια και σπιτικό κέικ ενώ καταστρώνεις τα σχέδια της ημέρας. Οι ποδηλάτες παίρνουν ένα από τα ποδήλατα του ξενοδοχείου και φεύγουν για πρωινό μπάνιο στα Μηνύματα, την παραλία με τα δέντρα που ακουμπούν στο νερό, 15΄ απόσταση, αφού καβατζάρουν το λόφο στο τέρμα του Βαθέος. Για τους περισσότερους, μια ανηφόρα με το αυτοκίνητο και ο ένας κολπίσκος διαδέχεται τον άλλο· λευκό βότσαλο και η δροσιά των δέντρων στο Σαρακήνικο και το Φιλιατρό, την πιο «κοσμική» παραλία του νησιού με ομπρέλες, ωραίο μπαράκι για απογευματινές Caipirinha αλλά και καντίνα με νόστιμα σουβλάκια. Το καλύτερο από όλα, βέβαια, είναι να νοικιάσει κανείς βάρκα (το δίπλωμα δεν είναι απαραίτητο, το μάθημα όμως ναι) για υπέροχες εξορμήσεις σε ήρεμα μαγευτικά νερά – όσο πιο νωρίς το πρωί ξεκινήσετε, τόσο το καλύτερο, το απογευματάκι καμιά φορά πιάνει πουνέντες (www.ithacaboats.com). Για τους πιο αθλητικούς το θαλάσσιο καγιάκ είναι ένας ακόμη υπέροχος τρόπος να ανακαλύψετε τις κοντινές παραλίες (www.seakayakingithaca.com). Το πιο όμορφο απ’ όλα, όμως, είναι να γνωρίσετε τον υποβρύχιο κόσμο του νησιού με τη βοήθεια του έμπειρου Γιώργου Λίλα, για αρχάριους και παιδιά από οχτώ χρόνων (www.ithacadiving.gr). Επίσης καΐκια αναχωρούν ανά τακτά διαστήματα μπροστά από το αρχοντικό Δρακούλη στο Βαθύ για τις διάφορες φανταστικές παραλίες, όπως το Γιδάκι, τον μαγευτικό Σκίνο, τα Καμίνια κ.α.

Γνωριμία με το Βαθύ

Το Βαθύ διατηρεί τον επτανησιακό του αέρα, ενώ από το 1978 έχει χαρακτηριστεί παραδοσιακός οικισμός. Η περιήγηση στο Ναυτικό – Λαογραφικό Μουσείο με περισσότερα από 1.500 εκθέματα είναι ο καλύτερος τρόπος για να γνωρίσετε την αλλοτινή οικιακή και ναυτική ζωή. Το Θιάκι για τους ντόπιους ήταν κάποτε πατρίδα ναυτικών, μάλιστα στις αρχές του 20ού αιώνα διέθετε την καλύτερη σχολή εμποροπλοιάρχων των Βαλκανίων. Η μεγάλη άγκυρα στην προκυμαία είναι «αφιερωμένη στους Θιακούς ναυτικούς που αγκάλιασε για πάντα το κύμα». Σε κοντινή απόσταση και το Αρχαιολογικό Μουσείο και πιο πέρα το δισυπόστατο άγαλμα του Οδυσσέα, όπου ο βασιλιάς της Ιθάκης ατενίζει αγέρωχος το πέλαγος από τη μια, ενώ κωπηλατεί κατάκοπος από την άλλη. Το καμπαναριό της Μητρόπολης είναι το μόνο που απέμεινε από την εποχή της Ενετοκρατίας, μετά το σεισμό του 1953. Ιδιαίτερης αξίας θεωρείται το ξυλόγλυπτο τέμπλο του, όπως επίσης ο Αγιος Νικόλαος των Ξένων φιλοξενεί μια σπάνια εκκλησιαστική εικόνα (Ιησούς ο Ελκόμενος), που θεωρείται ότι είναι από τα πρωτόλεια του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου (Εl Greco).

Μοναδικό μέρος για να απολαύσετε το δειλινό είναι το καφέ-μπαρ γύρω από την πισίνα του «Odyssey Apartments», χαζεύοντας το αμφιθεατρικό λιμάνι με τα σπίτια να καθρεφτίζονται στο νερό και το μικρό νησάκι Λαζαρέτο στο κέντρο. Δοκιμάστε χειροποίητες πίτες της μαμάς των παιδιών, την παρεΐστικη ατμόσφαιρα με ένα ποτήρι κρασί από τις δέκα ελληνικές ετικέτες που σερβίρονται σε ποτήρι.

Το βραδάκι η μεγάλη πλατεία κοντά στη θάλασσα έχει μια όμορφη παλιομοδίτικη ατμόσφαιρα με παιδάκια να τρέχουν, ενώ στα ζαχαροπλαστεία ολόγυρα γονείς και παππούδες απολαμβάνουν παγωτά, πάστες και γλυκά όπως το τοπικό ρεβανί. Συχνά οργανώνονται από τον δήμο μουσικές βραδιές με ελληνική μουσική, εικαστικές εκθέσεις και άλλες εκδηλώσεις, ενώ τα μπαράκια κατά μήκος του γιαλού είναι ιδανικά για κουβεντούλα με μουσική υπόκρουση πλάι στο κύμα. Αν θέλετε να απολαύσετε ολόφρεσκο ψάρι ή μακαρονάδα με θαλασσινά, «Ο Μπάτης» του Γιώργου -Giorgio για τους Ιταλούς- πάνω στο κύμα είναι το ιδανικό μέρος (Τ/26740-33.010). Αλλά και οι «Σειρήνες» στο στενό έχουν ωραία, φινετσάτη ατμόσφαιρα, με καλύτερα πιάτα το σιγομαγειρεμένο κουνέλι, τις σαλάτες και τους κολοκυθοκεφτέδες (Τ/26740-33.001).

Μοναστήρι Καθαρών, Ανωγή, Σταυρός, Κιόνι

Μια εκπληκτική βόλτα με το αυτοκίνητο είναι να πάρετε το δρόμο για το βόρειο τμήμα του νησιού μετά τον Αετό. Καθώς ανεβαίνετε το όρος Νήριτον, θα δείτε την ταμπέλα που γράφει προς Μοναστήρι Καθαρών και Ανωγή. Εκεί στρίβετε δεξιά και προχωράτε στο άδεντρο βουνό μέχρι που θα σας αποκαλυφθεί το Βαθύ σε όλη του τη μεγαλοπρέπεια σαν από αεροπλάνο. Βγάζετε φωτογραφίες και επισκέπτεστε το μοναστήρι του 16ου αιώνα, το οποίο ιδιαίτερα το δειλινό είναι μαγεία.

Πριν φτάσετε στην Ανωγή, δεξιά και αριστερά υπάρχουν σκορπισμένοι τεράστιοι ογκόλιθοι (μενίρ), ενώ στο κέντρο του χωριού βρίσκεται η Κοίμηση της Θεοτόκου του 17ου αιώνα, με μοναδικές τοιχογραφίες (τα κλειδιά θα τα πάρετε από το καφενείο του κυρ Νίκου, Τ/26740-33.500), όπου στη συνέχεια θα δοκιμάσετε ομελέτα συνοδεία δυνατού ντόπιου κρασιού. Αν είστε παρέα, μπορείτε να του παραγγείλετε από την προηγουμένη κατσικάκι στο φούρνο – το μαγειρεύει η γυναίκα του μούρλια. Αν είναι πρωί και θέλετε να δείτε πώς φτιάχνονται τα σαπούνια, εδώ στο χωριό υπάρχει και η Σοφία, μαστόρισσα στην τέχνη της (Τ/26740-32.554).

Στη συνέχεια, στο καταπράσινο Κεφαλοχώρι του Σταυρού, αφού δείτε την αρχαιολογική συλλογή της μυκηναϊκής περιόδου από τα ευρήματα που βρέθηκαν στο κοντινό σπήλαιο του Λοΐζου, ρίξτε μια ματιά στο «Παντοπωλείο Γενικού Εμπορίου» με τα ξύλινα ράφια και την ατμόσφαιρα του 1930, όταν το άνοιξε ο Κοσμάς, παππούς του σημερινού ιδιοκτήτη Νίκου. Στη σκιερή πλατεία το μεζεδοπωλείο «Πολύφημος» είναι ιδανική στάση για ένα ουζάκι.

Από τα πιο ζωντανά και κεφάτα πανηγύρια του καλοκαιριού είναι του Σωτήρα στις 5 και 6 Αυγούστου, όπου ντόπιοι και ξένοι ξεφαντώνουν εδώ στη μεγάλη πλατεία. Επίσης, μη χάσετε στις 14 Αυγούστου, της Παναγίας, το ολονύκτιο πανηγύρι στην πλατεία της Ανωγής και του Αη Λια στις 20 Ιουλίου στο γραφικό Κιόνι.

Από τον Σταυρό ανοίγονται τρεις διαδρομές – και οι τρεις μοναδικές. Η μία κατηφορίζει προς τον θαλάσσιο δίαυλο Κεφαλονιάς – Ιθάκης, στην παραλία της Πόλης και στην υπέροχη βοτσαλωτή παραλία του Αη Γιάννη. Η άλλη συνεχίζει περιηγητικά με ανάβαση προς την Εξωγή και το παλιό μοναστήρι της Παναγίας Ελεούσης στα Περναράκια, με θέα 360° σε όλη την περιοχή και στα γύρω νησιά. Η τρίτη και δημοφιλέστερη, πάλι, οδηγεί στο ψαροχώρι Φρίκες, στον Μάρμακα, στους κολπίσκους στα Κουρβούλια για βουτιές και τελικά στο κουκλίστικο Κιόνι για φαγητό στον «Μύλο», καφέ με φόντο τα ιστιοπλοϊκά, αλλά και shopping – δείτε οπωσδήποτε τα κοσμήματα στο «Τέχνημα», ένα παλιό πατητήρι.

Για την Πόλη, την παραλία κάτω από τον Σταυρό, υπάρχει ένας ωραίος μύθος. Τις νύχτες της πανσελήνου, λέει, όταν δεν φυσάει, αν κοιτάξεις από ψηλά, μπορείς να δεις μέσα στη θάλασσα το βυθισμένο παλάτι του Οδυσσέα.

Στην επιστροφή μια στάση στο «Χάνι», το καφέ της ομώνυμης τοποθεσίας, για καφέ και γλυκό με θέα το ηλιοβασίλεμα επιβάλλεται.

Παλαιόχωρα και Περαχώρι

Από το Βαθύ ανεβαίνουμε την πλαγιά του Πεταλαίικου βουνού για το Περαχώρι. Στα αριστερά του δρόμου ένα φρεσκοασβεστωμένο κτίριο τράβηξε την προσοχή μου. Σε λίγα λεπτά η κυρία Λίλη με υποδεχόταν στο παλιό πατητήρι, τον ληνό, όπως το λένε εδώ. «Αχ, δεν προλάβατε το πάτημα, λίγη ώρα πριν πάταγαν τα σταφύλια», μας λέει και σε λίγο ήρθε και ο γιος της, ο Παναής· όλοι εξαιρετικά φιλόξενοι, μας κεράσανε απ’ το υπέροχο κρασί τους. Αλλωστε, το χωριό φημίζεται για το κρασί, το μέλι, τα σταφύλια, το λάδι και τα γλυκά κουταλιού.

Πιο πάνω, η περιήγηση στην μεσαιωνική Παλαιοχώρα είναι μια μοναδική εμπειρία, ενώ ο ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου είναι μία από τις πέντε εκκλησίες του οικισμού που ανήκει στο Πάρκο Μεταβυζαντινών Εκκλησιών. Περπατάμε ανάμεσα σε ερειπωμένα σπίτια και αλώνια, εκκλησίες όπως η Μαρουλάτικη, του I. Προδρόμου, του Αη Νικόλα – δέκα εκκλησίες, όλες με ωραίες βυζαντινές τοιχογραφίες. Η θέα από εδώ είναι επίσης συγκλονιστική, ξεχωρίζουν μερικές γειτονιές απ’ το Βαθύ αλλά και ο κόλπος του Σαρακήνικου. Στην επιστροφή αξίζει να κάνετε μια στάση στο Περαχώρι για φαγητό στον εξώστη του «Καλλιώρα», με τα πεντανόστιμα κρεατικά.

Η Ιθάκη είναι το κατεξοχήν νησί της εξερεύνησης, της φύσης, της ιστορίας, της ελληνικότητας· χαρείτε την με όλες σας τις αισθήσεις.