Ανατριχίλα. Αυτό ένιωσα πλησιάζοντας –έχοντας αλλάξει, από το Βερολίνο, δύο τρένα, ένα λεωφορείο και περπατήσει περίπου μισή ώρα– στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Sachsenhausen. Σαν να άλλαξε όλο το σκηνικό και, από τα χαρούμενα χρώματα της γερμανικής πρωτεύουσας, από τους υπέροχους Βερολινέζους και την ιδανική urban αισθητική της πόλης, βρέθηκα στον πιο ασπρόμαυρο κόσμο που μπορούσα να φανταστώ. Το «Arbeit macht frei» με περίμενε στην είσοδο.
Πόσες φρικτές χρήσεις μπορεί να αλλάξει ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης; Το Sachsenhausen, στο Oranienburg, έχει αλλάξει δύο. Από το 1936 έως το 1945 ήταν αυτό το απάνθρωπο στρατόπεδο συγκέντρωσης που όλοι φανταζόμαστε. Ο σχεδιασμός του, από τους αρχιτέκτονες των SS φυσικά, ήταν, κατ’ αυτούς, ο ιδανικός, αφού αποκρυστάλλωνε πλήρως την κοσμοθεωρία των ναζί. Ετσι, ως «ιδανικό» στρατόπεδο, δεδομένου ταυτόχρονα ότι βρισκόταν λίγο έξω από την πρωτεύουσα του Ράιχ, το Sachsenhausen έπαιξε σημαντικό ρόλο μεταξύ των ναζιστικών στρατοπέδων. Αρκετές δεκάδες χιλιάδες φυλακισμένοι πέθαναν στα κρεματόρια ή από το κρύο, την πείνα, την εξάντληση, από αρρώστιες, ιατρικά πειράματα και δημόσιες εκτελέσεις. Συνολικά, είχαν φυλακιστεί 200.000 άτομα.
Ωσπου, το 1945, οι Σοβιετικοί, με τη βοήθεια των Πολωνών, απελευθέρωσαν 3.000 άτομα. Η ιστορία, όμως, δεν σταματά εδώ. Διότι οι Σοβιετικοί, το διάστημα 1945-1950, χρησιμοποίησαν όλες τις εγκαταστάσεις του στρατοπέδου για τους ίδιους ακριβώς λόγους με τους ναζί, μη συμπεριλαμβανομένων, ωστόσο, των κρεματορίων. Λέγεται, δε, ότι μέσα σε αυτά τα πέντε χρόνια σοβιετοκρατίας τουλάχιστον 60.000 άνθρωποι φυλακίστηκαν (από το σοβιετικό στρατοδικείο), ενώ περί τις 12.000 έχασαν τη ζωή τους από ασθένειες και υποσιτισμό.
Φεύγοντας, ώρες μετά, αναρωτήθηκα πόσο ακόμη πιο σαρκαστική μπορεί να γίνει η Ιστορία και για πόσο ακόμη θα διαχωρίζουμε τις ανθρωποκτονίες σε καλές και κακές.
