Οι χώρες της Βαλτικής αποτελούν για τον μέσο Ελληνα μία από τις πιο άγνωστες γνωστικές περιοχές. Η δική μου γενιά μεγάλωσε αγνοώντας πλήρως την ύπαρξή τους, αφού σε κανένα βιβλίο Ιστορίας και Γεωγραφίας δεν διαβάζαμε πουθενά για την Εσθονία, τη Λετονία και τη Λιθουανία. Ολα τα έσκιαζαν και πλάκωναν η Σοβιετική Ενωση και ο φιλοσοβιετικός κομφορμισμός του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος στις πρώτες κυβερνητικές θητείες του ΠΑΣΟΚ.
Η κατάρρευση του κομμουνιστικού μπλοκ έδωσε πίσω την ανεξαρτησία σε μια σειρά από χώρες που μεταπολεμικά βρέθηκαν να στενάζουν υπό τη σοβιετική κατοχή. Μετά το 1991, λίγο το μπάσκετ, λίγο η Γιουροβίζιον, και οι Ελληνες αρχίσαμε να εξοικειωνόμαστε με τη μεταψυχροπολεμική γεωγραφία και τα «παράξενα» για εμάς γλωσσικά ιδιώματα της Βαλτικής.
Από αυτήν την άποψη, ένα ταξίδι σε αυτήν την όμορφη γωνιά της Ευρώπης είναι καλό να συνδυαστεί με μια επίσκεψη στα Μουσεία Κατοχής που υπάρχουν τόσο στο Ταλίν όσο και στη Ρίγα. Καθώς τα επισκέφθηκα και τα δύο, είναι η καλύτερη εισαγωγή στην ιστορία των δύο χωρών, ο πιο εύκολος αλλά και ο πιο συναρπαστικός τρόπος για να κατανοήσετε τους τόπους που θα γνωρίσετε.
Πρόκειται για σύγχρονους μουσειακούς χώρους που ιδρύθηκαν τη δεκαετία του 1990, στον απόηχο της ανεξαρτησίας από τη Σοβιετική Ενωση. Και τα δύο αφηγούνται με παρόμοιο τρόπο και με έμφαση στα πλούσια οπτικοακουστικά μέσα την παράλληλη ιστορία δύο κατοχών: κατ’ αρχάς της Σοβιετικής Ενωσης αλλά και της ενδιάμεσης, από τους ναζί. Και στις δύο περιπτώσεις δεν μιλάμε για μουσεία εκθεμάτων αλλά για μουσεία που στηρίζονται στο προσωπικό βίωμα των επισκεπτών μέσα από αμέτρητα ντοκουμέντα, φωτογραφίες, αντικείμενα και βίντεο. Ιστορίες εκτοπίσεων, πληθυσμιακών αλλοιώσεων, οικογενειακών δραμάτων και άλλων πολλών.
Και από τα δύο μουσεία, φεύγεις λίγο παραπατώντας. Είναι το «τσίμπημα» της Ιστορίας που δεν φεύγει εύκολα.
