Στα πανέμορφα αυτά χωριά της Ηπείρου, η αρχιτεκτονική είναι αυθεντική, οι γεύσεις παραδοσιακές και η φιλοξενία ονομαστή.
Λένε ότι μια ζωή δεν φτάνει για να γνωρίσεις το Ζαγόρι. Αλήθεια είναι: 46 χωριά, αμέτρητα χιλιόμετρα από λιθόστρωτα σοκάκια, 100 γεφύρια – έργα των ξακουστών Ηπειρωτών μαστόρων που ομόρφυναν τον κόσμο τον 18ο-19ο αιώνα. Ο κρυστάλλινος ποταμός Βοϊδομάτης που συναντά τον ορμητικό Αώο. Το επιβλητικό όρος Τύμφη με τις δεκάδες κορυφές πάνω από 2.000 μ. Η χαράδρα του Βίκου που σου κόβει την ανάσα – τμήμα του γεωπάρκου που προστατεύεται από το δίκτυο της UNESCO, «καρδιά» του εθνικού δρυμού Βίκου-Αώου.
Οι αποστάσεις είναι σχετικά μεγάλες και η περιοχή χωρίζεται σε Δυτικό, Κεντρικό και Ανατολικό Ζαγόρι. Εδώ, έρχεσαι ξανά και ξανά. Κάθε εποχή είναι εντελώς διαφορετικά, ενώ κάθε φορά ανακαλύπτεις κάτι καινούργιο – ακόμα και μέσα σε ένα Σαββατοκύριακο, αφού η Ιόνια Οδός το έχει φέρει πιο κοντά στη νότια Ελλάδα. Έχετε υπόψη σας πάντως ότι η περιήγηση τον χειμώνα δεν είναι εύκολη. Η βροχή και η ομίχλη είναι συχνές, το ίδιο και οι κατολισθήσεις, ενώ ο πάγος καραδοκεί στις ανήλιαγες στροφές. Επιπλέον τα αυτοκίνητα απαγορεύονται μέσα στους παραδοσιακούς οικισμούς, ενώ βενζινάδικο θα βρείτε μόνο στους Ασπραγγέλους.
Aristi mountain resort: Αληθινό καταφύγιο
Απόλυτη αίσθηση θαλπωρής με μια δόση πολυτέλειας: πέτρινα χαμηλά κτίρια εναρμονισμένα με το τοπίο, ξύλινες λεπτομέρειες και πατώματα, κιλίμια, ζεστά χρώματα και απολαυστικός ύπνος στα δωμάτια και στις βίλες χάρη στην απόλυτη ησυχία, στο ηπειρώτικο κλίμα και στα συστήματα ύπνου της Coco-Mat. Το Aristi Mountain Resort είναι μια μονάδα-πρότυπο με διακρίσεις σε παγκόσμιο επίπεδο, η οποία προσφέρει προσωπική φιλοξενία. «Δεν κατάγομαι από εδώ, ερχόμουν για ορειβασία όμως. Κάποια στιγμή αγόρασα ένα σπίτι και αργότερα αποφάσισα να δημιουργήσω έναν χώρο φιλοξενίας, γνωρίζοντας από τον εαυτό μου τι είναι αυτό που χρειάζεται ο επισκέπτης του Ζαγορίου», μας λέει ο ιδιοκτήτης, Βασίλης Ιωσηφίδης.
Με οικολογική συνείδηση, πλούσιες παροχές και άψογη εξυπηρέτηση, το Aristi Μountain Resort ξεχωρίζει στο Ζαγόρι. (Φωτογραφία: ΚΛΑΙΡΗ ΜΟΥΣΤΑΦΕΛΛΟΥ)
Δοκιμάστε οπωσδήποτε το εστιατόριο Salvia με δημιουργικές ηπειρώτικες συνταγές στο μενού και το πρωινό – αξιοποιούν ντόπια υλικά και λαχανικά από το βιολογικό μποστάνι του Aristi. Απολαύστε θεραπείες spa και τη θερμαινόμενη πισίνα, από την τζαμαρία της οποίας αγναντεύετε τους εντυπωσιακούς βράχους της Αστράκας. Παρακολουθήστε μαθήματα γαστρονομίας ή ζητήστε να διοργανώσουν για εσάς γιόγκα στον Βοϊδομάτη, πεζοπορία, ράφτινγκ, fly fishing (ειδικό ψάρεμα κατά το οποίο τα ψάρια επιστρέφονται στο ποτάμι) και προσεχώς αστροπαρατήρηση. Η αειφόρος προσέγγιση του resort το τοποθέτησε στη λίστα Unique Lodges of the World του National Geographic με τα πιο οικολογικά καταλύματα του πλανήτη – φέτος δε είναι το μοναδικό ευρωπαϊκό ξενοδοχείο υποψήφιο για το βραβείο World’s Leading Eco-Lodge 2017.
|| Τηλ. 26530-41330, www.aristi.eu, από 130 ευρώ με πρωινό και χρήση του spa
Η οικογένεια του Καπέσοβου
Αν δεν ήταν ο Θουκυδίδης Παπαγεωργίου, το Καπέσοβο θα ήταν απλώς ένα ακόμα από τα Ζαγοροχώρια. Σήμερα αποτελεί μικρογραφία της περιοχής που προσφέρει τα πάντα με μέτρο και σεβασμό στην τοπική παράδοση. Η αρχή έγινε το 1998 με τη Στέρνα, το γλυκοπωλείο που έγινε διάσημο χάρη στα βότανα, τα γλυκά και τα λικέρ της συζύγου του Άννας.
Ακολουθήστε την οικογένεια Παπαγεωργίου στις καθημερινές και εποχιακές ασχολίες της. (Φωτογραφία: ΚΛΑΙΡΗ ΜΟΥΣΤΑΦΕΛΛΟΥ)
Το 2007 ο κ. Παπαγεωργίου έφτιαξε τον ξενώνα Θουκυδίδης σε ένα αρχοντικό του 1875. Το 2008, μαζί με τον σκηνοθέτη και φίλο του Χρόνη Πεχλιβανίδη προχώρησαν στη διάνοιξη των παλιών μονοπατιών του χωριού. Ανήσυχος και δημιουργικός, καταπιάνεται με τα πάντα, από το να φτιάχνει έπιπλα μέχρι να καλλιεργεί, ενώ ως εκπαιδευτικός έχει συγγράψει ένα βιβλίο για τη σοφή οικιακή οικονομία του Ζαγορίου. Η επιτυχία ωστόσο είναι αποτέλεσμα οικογενειακής δουλειάς, αφού η Άννα και οι κόρες τους Έλλη και Γιάννα μοιράζονται τις ίδιες ανησυχίες. Αν και η Έλλη πήρε μετεγγραφή και άνοιξε τη νέα Στέρνα στο Μεγάλο Πάπιγκο, θα σας καλοδεχτεί η υπόλοιπη οικογένεια.
Το πετρόχτιστο Καπέσοβο. (Φωτογραφία: ΚΛΑΙΡΗ ΜΟΥΣΤΑΦΕΛΛΟΥ)
Επιλέξτε την πεζοπορική διαδρομή που σας ταιριάζει – ο κ. Παπαγεωργίου προτείνει την εύκολη πορεία προς τους Κήπους (1 ώρα και 15 λεπτά) ή την κυκλική διαδρομή στη Γραδίστα (2½ ώρες). Απολαύστε τις τοπικές νοστιμιές με υλικά από το μποστάνι τους, που μαγειρεύει η Γιάννα στο εστιατόριο του ξενώνα, κι αν η Στέρνα του Καπέσοβου κλείσει έως το καλοκαίρι, όπως μας είπε η Άννα, καθίστε στο ολοκαίνουργιο καφενείο Μεζαριά του νεαρού φωτογράφου Κωνσταντίνου Βασιλάκη.
|| Ξενώνας Θουκυδίδης, τηλ. 6979-983798, από 75 ευρώ με πρωινό • Μεζαριά, τηλ. 6944-894401
Για κρατήσεις που αφορούν τη διαμονή σας επισκεφθείτε τo: www.booking.com
Βίτσα: Ο κόσμος των μανιταριών
Βασιλομανίταρα, κανθαρέλες, αγαρικά και δεκάδες ακόμη είδη μανιταριών συλλέγονται από τον Βασίλη Κουτσούπα ή καλλιεργούνται από τον ίδιο (όπως σιτάκε και αγκαθίτες) και σερβίρονται στο θεματικό εστιατόριο Κανέλα και Γαρύφαλλο, στο χωριό Βίτσα. Περιβαλλοντολόγος στις σπουδές και με εστιατορικά γονίδια, όπως λέει, λόγω της επιχείρησης που διατηρούσαν οι γονείς του στην Αθήνα, εγκαταστάθηκε μόνιμα στο Ζαγόρι πριν από 12 χρόνια.
Ο Βασίλης Κουτσούπας μαγειρεύει με μανιτάρια στη Βίτσα. (Φωτογραφία: ΚΛΑΙΡΗ ΜΟΥΣΤΑΦΕΛΛΟΥ)
Για χάρη των αγαπημένων του μανιταριών έγινε σεφ, αναζητώντας διαρκώς τρόπους που θα αναδείξουν κάθε είδος. Δοκιμάστε σούπα με βασιλομανίταρα, ριζότο με άγρια μανιτάρια και τρούφα, και για επιδόρπιο γλυκό κουταλιού και λικέρ μανιτάρι. Λατρεύει να μιλάει για τον ιδιαίτερο ρόλο των μανιταριών στη φύση, οπότε μη διστάσετε να του εκφράσετε τις απορίες σας.
|| Βίτσα, τηλ. 26530-71671, kanela-garyfallo.gr
Μεγάλο Πάπιγκο: θέα στα Άστρα από τη Στέρνα
Η κούπα με τσάι του βουνού, φασκόμηλο και μέντα συνοδεύεται από γλυκό σταφιδάτο και η Έλλη Παπαγεωργίου σάς καλωσορίζει στην ολοκαίνουργια Στέρνα στο Μεγάλο Πάπιγκο, όπου θα βρείτε ό,τι και στο αδερφάκι της στο Καπέσοβο: σπιτικά γλυκά, μαρμελάδες, βότανα, λικέρ και κρασιά (δοκιμάστε την τοπική ποικιλία Ντεμπίνα). Επίσης, χειροποίητα ζυμαρικά, όσπρια, διακοσμητικά αντικείμενα και αξεσουάρ. Η Έλλη μετακόμισε εδώ μετά τον γάμο της με τον Σπύρο Τσουμάνη, ο οποίος λειτουργεί στο χωριό ένα από τα καλύτερα εστιατόρια του Ζαγορίου, το Άστρα.
Η Έλλη Παπαγεωργίου στη νέα Στέρνα, στο Μεγάλο Πάπιγκο. (Φωτογραφία: ΚΛΑΙΡΗ ΜΟΥΣΤΑΦΕΛΛΟΥ)
Με θέα στους πύργους της Αστράκας, θα γευτείτε εξαιρετικές πίτες και κρεατικά. Από τις ελάχιστες οικογένειες κτηνοτρόφων του Ζαγορίου, έχουν επίσης δικό τους μποστάνι και δεξαμενή με πέστροφες, εξασφαλίζοντας έτσι τις καλύτερες πρώτες ύλες.
|| Στέρνα, τηλ. 6977-202817 • Άστρα, τηλ. 26530-42108, www.astra-inn.gr
Χωριά-κοσμήματα
Εντυπωσιακά καλντερίμια που ακολουθούν τις κλίσεις του εδάφους, πλατανοσκέπαστες πλατείες, σπίτια φτιαγμένα από πέτρα και σκεπές από σχιστόλιθο. Η περιήγηση στα χωριά του Ζαγορίου είναι ένα πραγματικό μάθημα αρχιτεκτονικής. Διασημότερο είναι το Μεγάλο Πάπιγκο στα δυτικά, αφού είναι το πρώτο που αναπτύχθηκε τουριστικά, γοητεύει ωστόσο με τη θέση του κάτω από την Αστράκα, ειδικά όταν ο ήλιος δύει και βάφει κατακόκκινους τους περίφημους πύργους της. Πιο γνήσιο αρχιτεκτονικά το Μικρό Πάπιγκο και με εξίσου γοητευτική θέση. Στο αποκαλούμενο Κεντρικό Ζαγόρι διασημότερα χωριά είναι η Βίτσα και το Μονοδένδρι, και μάλιστα το δεύτερο είναι αρκετά εύκολο στην περιήγηση, ωστόσο εμείς έχουμε αδυναμία στο Κουκούλι και στο Δίλοφο με τους ελάχιστους κατοίκους. Περπατήστε στα ερημικά καλντερίμια τους, παρατηρήστε τα ερειπωμένα αρχοντικά και στο Κουκούλι καθίστε για ένα ζεστό ρόφημα και λικέρ από τοπικά βότανα στο καφενείο Βικογιατρός (σ.σ.: οι βικογιατροί του Ζαγορίου ήταν πρακτικοί θεραπευτές που έφτιαχναν μαντζούνια από βότανα τον 17ο-19ο αιώνα). Ο καφετζής Νίκος Κοντοδήμος με χαρά θα σας μιλήσει για τις ιδιότητές τους.
Περπάτημα στις καμάρες
Κοντά στα 100 πέτρινα γεφύρια υπάρχουν στο Ζαγόρι. Χτισμένα τον 18ο και τον 19ο αιώνα, διευκόλυναν τη μετακίνηση ανθρώπων και αγαθών την περίοδο της μεγάλης ακμής του εμπορίου. Συνήθως ήταν δωρεά κάποιου πλούσιου κατοίκου και προς τιμήν του έπαιρναν και το όνομά του, γι’ αυτό τα περισσότερα έχουν… ονοματεπώνυμο. Άλλοτε με κυκλικά κι άλλοτε με οξυκόρυφα τόξα, μονότοξα, δίτοξα ή τρίτοξα, είναι πραγματικά μνημεία. Από τα ομορφότερα αλλά και ευκολότερα στην πρόσβαση είναι το γεφύρι του Νούτσου (ή Κόκκορη ή Κόκκορου), στον δρόμο από Δίλοφο προς Κουκούλι. Επίσης διάσημο είναι του Πλακίδα ή Κοντοδήμου με τρία τόξα, στην είσοδο του χωριού Κήποι. Περπατήστε στις χορταριασμένες κουπαστές τους, παρατηρήστε τη σοφή αρχιτεκτονική και αναλογιστείτε τον συγκινητικό ρόλο που είχαν στην εποχή τους.
Ναοί: προσκύνημα στην πέτρα
Έργα τέχνης θεωρούνται και τα μοναστήρια και οι ναοί στο Ζαγόρι. Οι περισσότεροι κατασκευάστηκαν ή ανακαινίστηκαν τον 16ο και τον 17ο αιώνα, δηλαδή επί τουρκοκρατίας, αφού το Ζαγόρι ήταν αυτοδιοίκητο. Τότε η περιοχή απέκτησε πλούτο λόγω της ακμής του εμπορίου. Τα ξυλόγλυπτα ή επιχρυσωμένα τέμπλα και τις αγιογραφίες των ονομαστών Καπεσοβιτών ή Χιονιαδιτών ζωγράφων δυστυχώς δεν μπορεί να τα δει κανείς, αφού οι ναοί μένουν κλειδωμένοι (επισκέψιμοι είναι των χωριών κατά την κυριακάτικη λειτουργία).
Στις περιοχές που σας προτείνουμε αξίζει να παρατηρήσετε τους μεγαλοπρεπείς ναούς των Ταξιαρχών στο Μικρό Πάπιγκο και του Αγίου Βλασίου στο Μεγάλο Πάπιγκο, αμφότεροι του 19ου αιώνα. Έξω από την Αρίστη ακολουθήστε τον δρόμο για το μοναστήρι της Παναγίας Σπηλιώτισσας του 16ου-17ου αιώνα (ή περπατήστε στο μονοπάτι από τη γέφυρα της Αρίστης μέχρι εκεί, περίπου 15 λεπτά).
Στα Κάτω Πεδινά, το βλέμμα τραβά ο Ναός των Ταξιαρχών (16ου αι.) με τοιχογραφίες Καπεσοβίτη ζωγράφου. Στο Μονοδένδρι η Μονή Αγίας Παρασκευής (15ου αι.) είναι χτισμένη στο χείλος της χαράδρας του Βίκου και είναι η μοναδική επισκέψιμη.
Βίκος: με κομμένη την ανάσα
Οι λέξεις «χαράδρα» και «φαράγγι» μοιάζουν να μην ανταποκρίνονται στο μεγαλείο του Βίκου. Θα έπρεπε μάλλον να εφευρεθεί ξεχωριστή λέξη γι’ αυτόν – είναι από τις βαθύτερες χαράδρες του κόσμου. Η διάσχισή του (12 χλμ. σε 6 ώρες) γίνεται από τον Απρίλιο έως τον Οκτώβριο, οπότε τον χειμώνα καλύτερα να τον θαυμάσετε από ψηλά. Η θέα του είναι καθηλωτική. Οι θέσεις Οξιά και Μπελόη βρίσκονται στο στενότερο και βαθύτερο σημείο του (1.200 μ., σύμφωνα με το Ελληνικό Φόρουμ Γεωπάρκων). Η Οξιά προσεγγίζεται από το Μονοδένδρι με μια συγκλονιστική διαδρομή 6 χλμ. μέσα από εντυπωσιακούς πέτρινους σχηματισμούς, ενώ η Μπελόη προσεγγίζεται από το Βραδέτο (20 λεπτά πεζοπορίας). Εξαιρετικό σημείο είναι και η θέση Σπιτάλια, μετά το μοναστήρι της Αγίας Παρασκευής Μονοδενδρίου, που απαιτεί πεζοπορία 15 λεπτών. Η πορεία γίνεται με δική σας ευθύνη, καθώς υπάρχει κίνδυνος πτώσης βράχων.
Ράφτινγκ στον Βοϊδομάτη
Ο πανέμορφος Βοϊδομάτης «γεννιέται» στην έξοδο της χαράδρας του Βίκου και συναντά τον Αώο στην κοιλάδα της Κόνιτσας, για να φύγουν μαζί για την Αλβανία. Είναι τόσο ήμερος που ενδείκνυται για ράφτινγκ σε όλη τη διάρκεια του χρόνου. Η διαδρομή είναι ιδανική για αρχάριους, ξεκινά από τη γέφυρα της Αρίστης και τερματίζει στο γεφύρι της Κλειδωνιάς έπειτα από μιάμιση ώρα κουπί. Επίσης μπορείτε να κάνετε canyoning, ποδήλατο βουνού ή χιονορακέτες (πεζοπορία σε πέδιλα).
|| Τηλ. 6944-750009, www.trekking.gr
Αξέχαστες πεζοπορίες
Σκάλες, γεφύρια, επιβλητικά βουνά. Αυτή την εποχή περπατήστε στο πλατανοδάσος πλάι στον Βοϊδομάτη, σε μια εύκολη πορεία μιάμισης ώρας από το γεφύρι της Αρίστης έως της Κλειδωνιάς. Εναλλακτικά, ανεβοκατεβείτε κάποια σκάλα. Επιλέξτε εκείνη του Βραδέτου (18ου αι.). Έχει τρεις λωρίδες κυκλοφορίας με υπολογισμένο πλάτος ώστε τα ζώα να στρίβουν μαζί με το φορτίο τους και πάνω από 1.000 σκαλοπάτια.
Ποδήλατο με την Trekking Hellas στο γεφύρι του Μύλου, στο χωριό Κήποι. (Φωτογραφία: ΚΛΑΙΡΗ ΜΟΥΣΤΑΦΕΛΛΟΥ)
Η κατάβαση μέχρι τα δύο γεφυράκια στη χαράδρα της Μεζαριάς διαρκεί περίπου μία ώρα. Αν περπατήσετε με την Trekking Hellas, θα ξεκινήσετε από το Καπέσοβο και θα καταλήξετε στη θέση Μπελόη (διάρκεια: τρεις ώρες).
|| Trekking Hellas, Ιωάννινα, τηλ. 6944-750009, 26510-71703, www.trekking.gr
Πως θα πάτε
Οι Ασπράγγελοι, η είσοδος προς το Κεντρικό και το Δυτικό Ζαγόρι, απέχουν 450 χλμ. από την Αθήνα, τα οποία μετά την ολοκλήρωση της Ιόνιας Οδού καλύπτονται σε μόλις 4-4½ ώρες. Το κόστος για διόδια και βενζίνη υπολογίζεται στα 120 ευρώ με την επιστροφή. Από τη Θεσσαλονίκη θα καλύψετε 280 χλμ. μέσω της Εγνατίας Οδού, με το κόστος να ανέρχεται στα 60 ευρώ με την επιστροφή.
Ενδεικτικές αποστάσεις
Ασπράγγελοι-Αρίστη: 21 χλμ.
Αρίστη-Πάπιγκο: 11 χλμ.
Ασπράγγελοι-Βίτσα-Μονοδένδρι: 10 χλμ.
Ασπράγγελοι-Καπέσοβο: 15 χλμ.
