Ο αγώνας ορεινού τρεξίματος Donoussa Trail Running φέρνει τους μυημένους στο όμορφο κυκλαδονήσι και το εντάσσει στους προορισμούς του φθινοπώρου.
Έγινε και η Δονούσα μόδα. Φέτος το καλοκαίρι αποβιβάστηκαν στο λιμανάκι του Σταυρού περισσότεροι από 12.000 ταξιδιώτες. Με πληθυσμό που δεν ξεπερνά τους 150 κατοίκους, μόνο τρεις εύκολα προσβάσιμες παραλίες (Σταυρός, Κέδρος, Καλοταρίτισσα) και έναν ουσιαστικά ανεπτυγμένο οικισμό, το λιμάνι του Σταυρού, εύκολα καταλαβαίνει κανείς ότι το νησί «βούλιαξε». Ο Αύγουστος δεν είναι ενδεικτικός πια για το τι είναι η Δονούσα. Οι υπόλοιποι μήνες είναι.
Η παραλία του Κέδρου. (Φωτογραφία: Όλγα Χαραμή)
Μπήκε ο Σεπτέμβρης και κόσμος συνεχίζει να κατεβαίνει στο νησί. Αρκετοί ξένοι, περιπατητές κυρίως, και παλιοί γνώριμοι, που ξέρουν ότι αυτή η εποχή τής πηγαίνει περισσότερο. Ησυχία, απολαυστικά περπατήματα χωρίς την κάψα του καλοκαιριού, θάλασσα-πισίνα, μια και κόπασαν τα καλοκαιρινά μελτέμια, και δύο πανηγύρια, του Σταυρού στο λιμάνι και της Αγίας Σοφίας στο χωριό Μερσίνι, τα αγαπημένα των ντόπιων, που εκτονώνουν την κούραση του καλοκαιριού και κλείνουν θεαματικά τη σεζόν.
Οι κάτοικοι που τριπλασιάζονται τους καλοκαιρινούς μήνες φεύγουν μετά τα πανηγύρια – αυτά είναι το ορόσημο. Τα τελευταία χρόνια, όλο και περισσότεροι μένουν πίσω. Νέοι που έφυγαν για σπουδές και επέστρεψαν, άλλοι που φεύγουν για λίγους μήνες τον χειμώνα, όπως σε όλη τη νησιωτική Ελλάδα, και άλλοι με μακρινή καταγωγή ή και καθόλου καταγωγή, που αποφάσισαν να μείνουν μόνιμα εδώ, επενδύοντας στον τόπο και χτίζοντας μια ποιοτικότερη ζωή στην άγονη γραμμή.
Στους τελευταίους, που εντυπωσιάζουν με την απόφασή τους, συγκαταλέγονται ο Δήμος Δούμουρας με τη σύντροφό του Jitka Ligosova από την Τσεχία και τη 13χρονη κόρη της Sarlotte – από τους πρώτους που εγκαταστάθηκαν στο νησί πριν από οκτώ χρόνια. Ο Ηλίας Πράσινος με τη σύντροφό του Πλουμίτσα Φαρατζή ζουν εδώ από το 2012. Τελευταία άφιξη χωρίς εισιτήριο επιστροφής για τον Πειραιά είναι ο Γιώργος Δούμουρας με την Ευδοκία Φαρατζή, που ετοιμάζονται να αυξήσουν τον πληθυσμό του νησιού κατά ένα ακόμα άτομο, μια και περιμένουν παιδί. Οι Δούμουρες με την Jitka λειτουργούν από πέρυσι το εξαιρετικό εστιατόριο Αυλή, από τα καλύτερα αυτή τη στιγμή στο νησί, που ανεβάζει εντυπωσιακά τον πήχη. Ο Ηλίας και η Πλουμίτσα είναι οι άνθρωποι του ιδιαίτερου ξενώνα Αργαλειός, του μοναδικού επισήμως καταλύματος που μένει ανοιχτό όλο τον χρόνο. Η Πλουμίτσα παραδίδει επίσης μαθήματα αργαλειού και ο Ηλίας μαζί με τα αδέρφια του Βασίλη και Μιχάλη δουλεύουν εδώ και πολλά χρόνια το καφέ-μπαρ-εστιατόριο στην παραλία του Κέδρου.
Από αριστερά προς τα δεξιά: ο Δήμος, η Jitka, η Ευδοκία και ο Γιώργος χτίζουν στην άγονη γραμμή γόνιμο μέλλον. (Φωτογραφία: Όλγα Χαραμή)
Όλοι μαζί, και άλλοι ακόμα, είναι μια παρέα που αντικρίζει και τον χειμώνα το μαγικό τοπίο της Δονούσας και τις εποχές να αλλάζουν μοναδικά, όπως λέει ο Δήμος Δούμουρας. Tην τελευταία πενταετία ανασύστησαν και τον Πολιτιστικό Περιβαλλοντικό Σύλλογο Δονούσας «Ποσειδών» και προωθούν τη συλλογικότητα και την ποιοτική ανάπτυξη του νησιού, με σεβασμό στον τόπο και στους ανθρώπους. Και όχι, κάτι τέτοιο δεν είναι προφανές σε ένα τόσο μικρό νησί με κατοίκους που, ελλείψει γνώσεως, καταστρέφουν, άθελά τους ίσως, το ιδιαίτερο πρόσωπό του.
Καθαρισμοί παραλιών και μονοπατιών με εθελοντές από όλη την Ελλάδα, πρωτάθλημα πινγκ πονγκ, προβολές ταινιών, μαθήματα παραδοσιακών χορών είναι μόνο μερικές από τις δραστηριότητες που γίνονται καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου. Φέτος, μάλιστα, στις 27-28 Σεπτεμβρίου μπορείτε να συμμετάσχετε σε ένα διήμερο αφιερωμένο στα παραμύθια, με αφηγήσεις συνοδεία λαούτου, παραμύθια για ενήλικες, workshops για παιδιά και masterclass δημιουργίας παραμυθιού από την ομάδα «Παραμυθιά Ζω». Η κορυφαία στιγμή όμως είναι η νέα διοργάνωση του Donoussa Trail Running, του αγώνα ορεινού τρεξίματος που διασχίζει όλο το νησί, και θα γίνει φέτος για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά, φέρνοντας στη Δονούσα αθλητές και επισκέπτες από όλη την Ελλάδα στις 20 Οκτώβρη, στην καρδιά του φθινοπώρου.
Ο ΑΓΩΝΑΣ ΤΟΥ ΟΚΤΩΒΡΗ
Το 2006, τη χρονιά που περπάτησα για πρώτη φορά τη Δονούσα, κατεβαίναμε από το πλοίο Αύγουστο μήνα τριάντα άνθρωποι όλοι κι όλοι. Οι κατσικόστρατες που χρησιμοποιούνταν από τους νησιώτες έως τη δεκαετία του 1990, οπότε διανοίχτηκε ο ένας και μοναδικός δρόμος μήκους 12 χλμ., ήταν δυσδιάκριτες και κακοτράχαλες. Ούτε χάρτης του νησιού δεν υπήρχε τότε – για να φτάσω στην κορυφή του Πάπα, την ψηλότερη του νησιού, στα 385 μ., και στον φάρο της Καλοταρίτισσας, πατούσα αβέβαια πάνω σε βράχια και πέτρες, και οι ντόπιοι πίσω στο χωριό μετρούσαν τις ώρες – αν αργούσα πολύ, θα με έψαχναν στους γκρεμούς, έλεγαν.
Μοναδικός μου μπούσουλας κατά τόπους ήταν οι χειροποίητες ταμπελίτσες και ο ζωγραφιστός χάρτης που είχε φτιάξει η Ειρήνη Λαλάκη, μια ιδιαίτερη Θεσσαλονικιά καλλιτέχνις, που τότε ζούσε μόνιμα στο νησί και ήταν εκείνη που έθεσε εγκαίρως τον θεμέλιο λίθο για την ανάπτυξη της πεζοπορίας και την ανάδειξη των μονοπατιών. Ευτυχώς, συνέχισαν και εξέλιξαν το έργο της οι νέοι του νησιού, που καταλαμβάνουν καίριες θέσεις στον Πολιτιστικό Περιβαλλοντικό Σύλλογο.
Το δίκτυο μονοπατιών του νησιού έχει μήκος 13 χλμ. και συντηρείται πεισματικά όλο τον χρόνο. (Φωτογραφία: Όλγα Χαραμή)
Όλες εκείνες οι διαδρομές κάτω από το εκτυφλωτικό κυκλαδίτικο φως, με τα θρούμπια και τα θυμάρια να μοσχοβολούν, τον αέρα να λυσσομανά και τη θάλασσα να αστράφτει συνεχώς στο φόντο, αυτές που έκαναν πολλούς να «κολλήσουν» με αυτόν τον ιδιαίτερο τόπο, σήμερα, δώδεκα χρόνια μετά, έχουν καθαριστεί, σηματοδοτηθεί και ενωθεί. Αποτελούν μέρος όχι μόνο του οργανωμένου πεζοπορικού δικτύου 13 χλμ. που μπορεί να περπατήσει κανείς οποιαδήποτε εποχή, αλλά και του Donoussa Trail Running. Η συνδιοργάνωση του αγώνα ανήκει στον Πολιτιστικό Περιβαλλοντικό Σύλλογο, στην Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου και στην Ένωση Δονουσιωτών Κυκλάδων και υποστηρίζεται από τη Δημοτική Κοινότητα και τον Σύλλογο Επαγγελματιών Δονούσας, ενώ υπάρχει μεγάλος αριθμός εθελοντών – ο καθένας στο νησί προσφέρει όπως μπορεί.
«Η ιδέα ήταν του Γιάννη Πανουργιά από την Αμφίκλεια Παρνασσού, που έχει σχεδιάσει και το “Μονοπάτι Παρνασσού”. Ήρθε στο νησί, περπάτησε τα μονοπάτια και πρότεινε να τα ενώσουμε και να δημιουργήσουμε τον αγώνα. Στόχος, φέτος τον χειμώνα, είναι να ενταχθούν τα μονοπάτια μας στο Εθνικό Μητρώο Μονοπατιών, ούτως ώστε να πάρουν ευρωπαϊκή πιστοποίηση. Είναι πολύ όμορφο να έρχεται κόσμος και εκτός καλοκαιριού. Το ζητούμενο, έτσι κι αλλιώς, είναι το νησί να είναι ζωντανό όλο τον χρόνο. Να έχουν λόγο τα παιδιά της Δονούσας να μείνουν εδώ», μου λέει ο Ηλίας Πράσινος, που είναι και πρόεδρος του συλλόγου.
Οι εγγραφές για τον αγώνα θα γίνονται έως τις 12 Οκτωβρίου και το κόστος συμμετοχής είναι 10 ευρώ. Η εκκίνηση θα γίνει το Σάββατο 20/10 στις 10 το πρωί. Η διαδρομή έχει μήκος 19 χλμ., κάνει ουσιαστικά τον γύρο του νησιού, περνώντας από τους 4 οικισμούς (Σταυρός, Μεσσαριά, Μερσίνι, Καλοταρίτισσα), και καλύπτει υψομετρική διαφορά 1.000 μ., χρησιμοποιώντας κάθε είδους «τερέν», από έντονα ανηφορικά πετρώδη μονοπάτια μέχρι άσφαλτο και άμμο. Το Αιγαίο δεν χάνεται στιγμή από τα μάτια σου καθώς τρέχεις στο κυκλαδίτικο τοπίο με τη θαμνώδη βλάστηση, τις φραγκοσυκιές και τις ξερολιθιές, η άγρια, βραχώδης βόρεια πλευρά συγκλονίζει, ενώ οι μαγευτικές παραλίες του νότου σε καλούν σαν Σειρήνες, αποσπώντας την προσοχή από τον τελικό στόχο του τερματισμού, ειδικά αν δεν είσαι αθλητής. Ας είναι κι έτσι. Η συμμετοχή στη μικρή πεζοπορική γιορτή και στην εναλλακτική παρέα που στήνεται φθινοπωριάτικα στη Δονούσα προσφέρει πολύ μεγαλύτερη απόλαυση από οποιοδήποτε έπαθλο.
|| Περισσότερες πληροφορίες στο donoussatrailrunning.gr και το promo video στο: vimeo.com/2880-27591
ΜΕΤΑΒΑΣΗ
Με πλοίο από τον Πειραιά κάθε Δευτέρα, Τετάρτη, Πέμπτη στις 17.30 (διάρκεια ταξιδιού: 7-8 ώρες).
Με το τοπικό «Εξπρές Σκοπελίτης», που ενώνει τη Νάξο με τις Μικρές Κυκλάδες και την Αμοργό, κάθε Δευτέρα, Τετάρτη, Σάββατο στις 14.00. Την Παρασκευή 19/10 θα γίνει ένα έξτρα δρομολόγιο του «Σκοπελίτη» ειδικά για τον αγώνα, ενώ η Blue Star έχει ανακοινώσει ένα έξτρα δρομολόγιο επιστροφής αθλητών και επισκεπτών στον Πειραιά για την Κυριακή 21/10, καθώς και έκπτωση 50% για τους συμμετέχοντες.
ΔΙΑΜΟΝΗ-ΦΑΓΗΤΟ
Έως και τη διεξαγωγή του αγώνα θα βρείτε ανοιχτά αρκετά καταλύματα. Μεταξύ αυτών τα: Αργαλειός Guesthouse (τηλ. 22850-79008, www.argaliosguesthouse.gr) από 25 ευρώ, Makares Apartments (τηλ. 22850-79079, www.makares-donoussa.gr) από 35 ευρώ, Donoussa Rooms (τηλ. 22850-51575, www.donoussarooms.gr) από 20 ευρώ. Θα λειτουργούν επίσης η ταβέρνα Καπετάν Γιώργης (τηλ. 22850-51867), το εστιατόριο-πιτσαρία Αμπελάκι (τηλ. 22850-79039) και το καφέ-μπαρ Σκαντζόχοιρος (τηλ. 22850-51880).
Για κρατήσεις που αφορούν τη διαμονή σας επισκεφθείτε τo: www.booking.com
ΤΟ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ ΠΟΥ ΜΕ ΣΗΜΑΔΕΨΕ
Η συγγραφέας Αμάντα Μιχαλοπούλου θυμάται πώς η Δονούσα έγινε το «νησί της».
Στη Δονούσα πρωτοταξίδεψα το 2015, όταν τα Κουφονήσια παραστένεψαν για τον κόσμο που φιλοξενούσαν. Ήταν ένα δύσκολο καλοκαίρι, με ασθένειες και εντολές γιατρών: θα κολυμπάς έως τις 9 το πρωί, μου είχαν πει, θα αποφεύγεις τον ήλιο. Και, καθώς είμαι η γυναίκα της άμμου, αυτές οι οδηγίες ακούστηκαν σαν τιμωρία. Ας πάμε σε ένα ουδέτερο μέρος, σκέφτηκα, σε ένα άγνωστο μέρος. Μακριά.
Διάβασα ότι η Δονούσα υπήρξε τόπος εξορίας στους ρωμαϊκούς χρόνους και αργότερα πειρατικό ορμητήριο, και πως στη μυθολογία η Αριάδνη, εγκαταλελειμμένη από τον Θησέα, βρήκε καταφύγιο εκεί. Διάβασα και για τους Δονουσιώτες, που άνοιξαν πεζοπορικά μονοπάτια μόνοι τους. Το βρήκαμε το νησί μας, σκέφτηκα. Μου άρεσε και η λέξη: Δονούσα – δονείται, δόνηση.
Το πρώτο καλοκαίρι μείναμε ψηλά, στην «Αλθέα»: ωραία, καθαρά δωμάτια με θέα όλο τον Σταυρό. Κατέβαινα νωρίς το πρωί στο λιμάνι, περπατούσα σύρριζα στις ξερολιθιές, πλάι στις φραγκοσυκιές, έπινα ελληνικό καφέ με κριθαροκούλουρα στο Corona Borealis και βουτούσα στις οκτώμισι ακριβώς. Η δοκιμασία που είχα επιβάλει στον εαυτό μου ήταν να κολυμπάω πέρα δώθε στην παραλία, έως τον βραχίονα του μόλου. Μαζί με μια ηλικιωμένη κυρία με ψαθί κι έναν κύριο ζουμάτο παίζαμε τις πάπιες στο νερό. Στις εννιά χτυπούσε η καμπάνα της εκκλησίας του Σταυρού. Ο αέρας έφερνε τη μυρωδιά του ψωμιού που ψήνεται στον φούρνο και μαζί ανθάκια βουκαμβίλιας που περιδινούνταν ώσπου να καταλήξουν στη θάλασσα.
Μόλις ξεμύτιζε ο ήλιος, έτρεχα στο Borealis, σαν να με κυνηγούσαν, και διάβαζα –τι παράξενο– την «Ιλιάδα». Το μεσημέρι κατέβαιναν και οι δικοί μου με τα βιβλία τους. Ο άντρας μου διάβαζε τον άλλο τόμο της «Ιλιάδας», η κόρη μας τον «Μεγάλο Γκάτσμπι». Έτσι πέρασε εκείνο το πρώτο καλοκαίρι, με διάβασμα και σιωπή, με βόλτες από τον «Σκαντζόχοιρο» στη μία μεριά του λιμανιού έως το «Ηλιοβασίλεμα» για πατατάτο – το κοκκινιστό τους.
Την επόμενη χρονιά ξαναγυρίσαμε, χωρίς να ξέρουμε γιατί. Μας τραβούσε η Δονούσα, και ας ήταν άγρια και δύστροπη. Είχε κάτι μυστήριο το νησί, κάτι οριακό, που σε έβαζε σε δοκιμασία. Σαν να έλεγε: Πρέπει να έχεις υπομονή. Και χρόνο. Δώσαμε στη Δονούσα χρόνο. Πήγαμε τον Ιούνιο και μετά ξανά τον Σεπτέμβριο για γιόγκα. Στο «Οpen Land» της Ζωής και του Τζιοβάνι, που έχουν φτιάξει έναν μικρό παράδεισο στη στροφή του δρόμου για την Καλοταρίτισσα, πριν από το Σαπουνόχωμα. Για τα γεύματά μας η Ζωή έφερνε ντοματούλες βιολογικές από την Αμοργό, ελιές, αμπελόφυλλα, χουρμάδες και όλα τα καλά.
Μια μέρα φτάσαμε έως την Τρυπητή από το μονοπάτι, αλλά δεν κολυμπήσαμε με τον αέρα που είχε σηκωθεί. Δεν λυπηθήκαμε που χάσαμε το μπάνιο μας, είναι δύσκολο να μετανιώσεις για κάτι στη Δονούσα – κάθε απόφαση που παίρνεις είναι σωστή τη στιγμή που την παίρνεις. Στην επιστροφή μυρίσαμε άγριο θυμάρι και ρίγανη, και φάγαμε σπιτικά γεμιστά στην ταβέρνα της Καλοταρίτισσας και πατάτες τηγανητές παιδικές, ψιλοκομμένες στο χέρι. Ζούσε ακόμα η Σουζάνα η γαϊδουρίτσα και έχωνε τη μουσούδα της διστακτικά στο χώρισμα της ταβέρνας.
Ανεβήκαμε ξανά και ξανά στο Μερσίνι, για να φάμε σε μία από τις πιο ωραίες ταβέρνες των Κυκλάδων, την «Κόρη του Μιχάλη». Περιμέναμε πάντα το τελευταίο λεωφορείο για το λιμάνι, με τον αέρα να λυσσομανάει – μια φορά, ένα παιδάκι δίπλα μας παραλίγο να πετάξει. Πήγαμε και μεσημέρι: ανεβήκαμε από την Καλοταρίτισσα με τα πόδια και ξαποστάσαμε κάτω από τον πλάτανο, στην πηγή. Ήρθε κι ένας Δονουσιώτης, από αυτούς που λένε ιστορίες, κι άρχισε να λέει, να λέει. Από αυτόν πρωτακούσαμε τη λέξη «ζουμάτος».
Αγαπήσαμε τον Κέδρο: το κάμπινγκ, το μπαρ του, τις σπιτικές πίτες, το τσάι με την αλόη που καλλιεργούν τα παιδιά πέρα, στο κτήμα. Πιάναμε κουβέντα με την Αγνή, που φέρνει ωραία κοσμήματα και μαντίλες και οργανώνει κάθε Ιούλιο μια περφόρμανς μόδας υποτίθεται, αλλά στην πραγματικότητα ένα θέατρο της ζωής και των μεγάλων χειρονομιών στη μνήμη του πατέρα της.
Φωτογραφία: ΚΛΑΡΑ ΤΣΟΥΜΠΛΕΚΑ
Στην παραλία όλο και κάποιον βρίσκαμε για να μας κάνει σιάτσου κάτω από τα αλμυρίκια. Ένα απόγευμα ανεβήκαμε στην Μπάρμπαρα, τη Γερμανίδα, που έχει αγοράσει μια στάνη πάνω από τον Κέδρο. Μας κέρασε τσίπουρο και ελιές και είδαμε τον ήλιο να γέρνει στο νερό βασιλικά.
Όταν δεν βρίσκουμε τραπέζι να καθίσουμε, καταλαβαίνουμε ότι μπαίνει Αύγουστος και είναι καιρός να γυρίσουμε στην Αθήνα. Είναι ο πιο ωραίος Αύγουστος στην πόλη μετά το νησί. Νιώθεις σοφός και ευγενής, έτοιμος να δουλέψεις και να χαρείς τη ζωή.
Αλλά πρώτα χαιρετάμε με επισημότητα το δωμάτιό μας στις «Πεταλίδες» – το ίδιο πάντα, αυτό που μας αρέσει και μας το κρατάει ο Βασίλης ο Πράσινος. Χαιρετάμε τα παιδιά στο βιβλιοπωλείο «Ναυτίλος» και στο Borealis. Χαιρετάμε την άμμο και τα νερά, που με την τρομερή τους διαύγεια μας οδηγούν σε διαύγεια εσωτερική. Φεύγουμε ήσυχοι. Ξέρουμε ότι θα επιστρέψουμε.
