Για λίγο ο κόσμος έμοιαζε λες και δεν θα ξαναμιλούσε ποτέ. Υπερβολή, πάντως, με τον βομβαρδισμό κοινωνικών δικτύων, εφαρμογών και απανταχού τσατ, ο γραπτός λόγος στην εποχή των smartphones έδειχνε τα τελευταία χρόνια να μετατρέπεται στον σιωπηλό βασιλιά της επικοινωνίας (ή και «επικοινωνίας»), σταθερά εκεί για κάθε μας ανάγκη.
Γιατί να μιλήσεις; Τα μέιλ είναι εκεί για να αναδείξεις τις ιδέες σου στη δουλειά, τα SMS για να ενημερώσεις ότι θα αργήσεις ή πως είσαι άρρωστος. Τα τσατ με φίλους και συντρόφους, απάγκιο πίσω από τα αποσιωπητικά του «Γράφει…» για στιγμές ανίας, εντάσεων, «εκτάκτων» μεγάλης ή μικρής σημασίας, άντε και για καμια ανταλλαγή memes ή βαριεστημένων σέλφι μέσα στη μέρα. Το φλερτ, πολύ πιο εύκολο μέσα από τα συννεφάκια γραπτών διαλόγων που σε αφήνουν να σκεφτείς την επόμενη γοητευτικά αποστομωτική ατάκα – ή και να μην τη γράψεις ποτέ (και κάπως έτσι, γεννήθηκε το «ghosting»).
Οι συνεννοήσεις μπορούν να αρκεστούν σε ένα «Θα πάρεις εσύ τον μικρό μετά τη δουλειά;», «Κατεβαίνω σε 5’», «Θα φτάσω νωρίτερα» από ανθρώπους-ορχήστρες στον ρυθμό του multitasking. Και αν συμβεί το «φοβερό» και το τηλέφωνο χτυπήσει και μας λούσει κρύος ιδρώτας, υπάρχει πάντα η λύση του «Δεν μπορώ να μιλήσω τώρα, θα μου γράψετε;» για να θαφτεί για λίγο κάτω από το χαλάκι το «άγχος τηλεφώνου» (πιστέψτε με, το έχουν πολλοί). Και στο τέλος, όλα απλά «Διαβάστηκαν» και ζήσαμε εμείς καλά και αυτοί… ποιος ξέρει.
Ηχογράφησέ μου
Και έπειτα, μπήκαν στη ζωή μας τα ηχητικά μηνύματα. Ή ορθότερα, μπήκαν δυναμικά, γιατί εκεί ήταν και πριν, μα κάπως σαν «εξωτικά φρούτα», σαν μια ψηφιακή αναβίωση του θαμμένου στον χρόνο τηλεφωνητή –«Είναι τα ηχητικά μηνύματα για την επικοινωνία ό,τι η αναβίωση του βινυλίου και της κασέτας για τη μουσική;», θα μπορούσε να αναρωτηθεί κανείς.
Οι κανόνες ανατράπηκαν. Από εκεί που ένα γραπτό μήνυμα ήταν ο εύκολος, ανέξοδος, ασφαλών αποστάσεων τρόπος να πούμε αυτό που θέλουμε, ξαφνικά το πάτημα στο σηματάκι του μικροφώνου ξεκούρασε τα δάχτυλά μας και έβαλε ξανά τη φωνή μας σε πρώτο πλάνο. Μπορούμε να χρεώσουμε στην εποχή μας ότι είναι αυτή που μας έχει κάνει να μην ξέρουμε τον γραφικό χαρακτήρα του διπλανού μας, όχι όμως και το πώς μιλάει ο κάθε κοντινός μας ή μη άνθρωπος όταν καλείται να κάνει έναν ολιγόλεπτο μονόλογο.
Πλέον, υπάρχουν ολόκληρα τσατ που και να τα κάνεις screenshot, δεν θα καταλάβεις τίποτα, μιας και αποτελούνται μόνο από μπάρες με ηχητικά μηνύματα. Το «Δεν μπορώ να μιλήσω τώρα» έδωσε τη θέση του στο «Σου στέλνω ηχητικό, δεν μπορώ να τα γράφω τώρα όλα αυτά».
Δεν προκαλεί και τόσο εντύπωση αν δούμε τη μεγάλη εικόνα. Περάσαμε συντονισμένα ως πλανήτης μιας πανδημία που μας οδήγησε κάπως αυτόματα στην «εξ αποστάσεως αμεσότητα» μιας Zoom κλήσης, κάτι που όπως φαίνεται, ήρθε για να μείνει. Απευθυνόμαστε στις συσκευές μας, που επίσης συντονισμένα έχουμε βαφτίσει Siri και Alexa, για να τους δώσουμε εντολές. Και αντί να διαβάζουμε άρθρα, προτιμούμε πλέον να ακούμε podcasts, που παράγονται με εκθετικούς ρυθμούς, υπάρχει ένα για κάθε τι -και τι είναι εξάλλου, ένα ηχητικό μήνυμα αν όχι ένα μικρό προσωπικό podcast, ενίοτε ανεπτυγμένο σε συνέχειες;
Δύο στους τρεις Αμερικανούς χρησιμοποιούν ηχητικά μηνύματα, το 40% θεωρεί πως αυτά έχουν αντικαταστήσει τις τηλεφωνικές κλήσεις, ενώ οι μισοί υποστηρίζουν πως έχουν ενδυναμώσει τις σχέσεις τους.
Δείχνουμε μια έλξη για την ακουστική πληροφορία και τα ηχητικά μηνύματα είναι η πιο «ρουτινιάρικη» έκφανσή της. Ο διεθνής Τύπος επικυρώνει τη δημοφιλία τους: η Washington Post ανακήρυξε το 2022 τη «χρονιά των ηχητικών μηνυμάτων», ενώ το NPR σε προ μηνών άρθρων του αναρωτήθηκε αν «Για τη γενιά Z, είναι τα ηχητικά μηνύματα τα νέα γραπτά μηνύματα;». Ερευνα που διεξήχθει σε δείγμα 1000 ατόμων και δημοσιεύθηκε τον Ιούλιο δείχνει πως δύο στους τρεις Αμερικανούς χρησιμοποιούν ηχητικά μηνύματα, το 40% θεωρεί πως αυτά έχουν αντικαταστήσει τις τηλεφωνικές κλήσεις, ενώ οι μισοί από αυτούς υποστηρίζουν πως τα ηχητικά μηνύματα έχουν ενδυναμώσει τις σχέσεις τους με τους άλλους ανθρώπους.
Από μια σκοπιά, τα ηχητικά μηνύματα μοιάζουν με έναν υβριδικό τρόπο επικοινωνίας, που πέφτει μαλακά στο κενό μεταξύ παλιού και νέου κόσμου. Οχι, δεν είμαστε έτοιμοι, μετά από την ασφάλεια τόσων χρόνων οθόνης, να σηκώνουμε το τηλέφωνο και να μιλήσουμε ζωντανά με τον άλλον κάθε φορά. Αντ’ αυτού, στέλνουμε ένα σύντομο ηχητικό μήνυμα για να το καταναλώσει με τους δικούς του χρόνους. Ακούμε όμως τη φωνή του συνομιλητή μας, τη χροιά, τις παύσεις, το ύφος του, νιώθουμε μια ανθρώπινη παρουσία στην άλλη άκρη της εφαρμογής που δεν εξαντλείται σε αντιδράσεις και emojis -επιτέλους, μπορούμε να αποφύγουμε τις παρεξηγήσεις του προφορικού-γραπτού λόγου που ουκ ολίγες φορές έχουν γίνει η αρχή για σκηνές απείρου και σουρεαλιστικού κάλλους.
Δεν παύουν, βέβαια, στο τέλος της ημέρας αυτά να είναι μια νεα «on demand» μορφή επικοινωνίας, προσαρμοσμένη στον εξατομικευμένο χρόνο του καθενός. Και όπως κάθε τι που μπαίνει απότομα, μαζικά ή και καταχρηστικά στη ζωή μας, συνήθως το κάνει και λίγο άναρχα, χρειάζεται κάποιον καιρό μέχρι να βρει τις ισορροπίες του και να υπακούσει σε κάποιους κανόνες που και στην προκειμένη, είναι απαραίτητοι.
Οι απαράβατοι κανόνες των ηχητικών μηνυμάτων
Στείλτε ηχητικά στους δικούς σας ανθρώπους, όχι όμως και στους συναδέλφους σας. Εκτός κι αν υπάρχει σχετική οικειότητα, ένα ηχητικό μήνυμα μοιάζει υπερβολικά χαλαρό σε ένα επαγγελματικό πλαίσιο. Συν τοις άλλοις, τον χρόνο που γλιτώνετε εσείς, τον χρεώνεται ο άλλος που πρέπει να σημειώσει όσα του λέτε για να μην τα ξεχάσει.
Αν θέλετε να πείτε κάτι πραγματικά σημαντικό, προτιμήστε να πάρετε τηλέφωνο. Σκεφτείτε να ανακοινώνετε σε κάποιον δικό σας πως πήρατε προαγωγή, μετακομίζετε, παντρεύεστε μέσω ηχητικού μηνύματος και να χάνετε τη χαρά να ακούσετε την αντίδρασή του από την άλλη άκρη της γραμμής -ή ακόμα καλύτερα, του δωματίου. Ομοίως, είναι κάπως άκομψο να μοιράζεστε δυσάρεστα νέα σας ηχογραφημένα και επιπλέον, μπορεί να δοθεί η αίσθηση πως απλά θέλατε να τα βγάλετε από μέσα σας και όχι να τα συζητήσετε πραγματικά με τον άλλο.
Μην ακούτε ηχητικά μηνύματα σε ανοιχτή ακρόαση δημοσίως. Μπορεί αυτό που ακούτε να είναι «in media res» και ούτως ή άλλως να μην καταλάβει κανείς τίποτα ή και να καταλάβει, να αδιαφορήσει, αλλά, όπως και να ‘χει, όταν ο εξ αποστάσεως συνομιλητής σάς έστελνε αυτό που σας έστελνε, δεν υπολόγιζε μαζικό ακροατήριο.
Αν δείτε πως κάποιος σας απαντά συστηματικά γραπτώς στα ηχητικά σας μηνύματα, καλύτερα να τα σταματήσετε ή να τα περιορίσετε. Ισως το πραγματικό του μήνυμα να είναι πως δυσκολεύεται με αυτή την επικοινωνία δύο ταχυτήτων ή πολύ απλά, ότι «δεν το ‘χει» με τα ηχητικά.
Μην στέλνετε ηχητικά μηνύματα που ανταγωνίζονται σε διάρκεια… πραγματικά podcasts. Ναι, το ότι το Messenger εδώ και καιρό έχει καταργήσει τον περιορισμό του ενός λεπτού στη διάρκεια των ηχητικών μηνυμάτων έχει λύσει τα χέρια πολλών, παρ’ όλα αυτά αν το μήνυμά σας φτάσει σε διάρκεια τα 7 λεπτά, καλύτερα να το σβήσετε και να πάρετε τηλέφωνο.
Αποφύγετε, από την άλλη, να στέλνετε πολλά ηχητικά μικρής διάρκειας. Είναι το αντίστοιχο του να στέλνετε ένα γραπτό μήνυμα λέξη-λέξη ή φράση-φράση.
Χρησιμοποιήστε, όμως, τα ηχητικά μηνύματα για να στείλετε κάτι μικρό και χαριτωμένο σε κάποιον αγαπημένο σας. Προσωπικά, γελάω κάθε φορά που κολλητός μου φίλος μου στέλνει σε ανύποπτο χρόνο μιμήσεις γνωστών προσώπων.
