H Ποσειδωνία, P. oceanica, αποτελεί ένα μοναδικό είδος, ενδημικό στη Μεσόγειο που συναντάμε στο κολύμπι ή στις υποβρύχιες βουτιές μας και συχνά μπερδεύουμε με ενοχλητικά φύκια. Πρόκειται όμως για φυτά με φύλλα, άνθη, καρπούς και πολύτιμο ριζικό σύστημα, για έναν μοναδικό θησαυρό των ελληνικών θαλασσών που έχει θεμελιώδη ρόλο στη διατήρηση της βιοποικιλότητας, της βιωσιμότητας και της παραγωγικότητας των θαλάσσιων και παράκτιων οικοσυστημάτων.
Τα λιβάδια της Ποσειδωνίας στις ελληνικές θάλασσες είναι πνεύμονας της Μεσογείου κι έχουν τη δύναμη να παράγουν πάνω από 66 χιλιάδες τόνους οξυγόνο την ημέρα και αποτελούν το σπίτι-καταφύγιο για περισσότερα από 1.400 είδη θαλάσσιας χλωρίδας και πανίδας. Λειτουργούν ως φυσικός φράχτης προστατεύοντας την ελληνική ακτογραμμή και τα παραθαλάσσια τοπία της χώρας από το φαινόμενο της διάβρωσης και διατηρώντας την ποιότητα της άμμου, αλλά και ως φίλτρο νερού διατηρώντας τα νερά της θάλασσας καθαρά και διάφανα. Είναι επίσης μια αποθήκη του διοξειδίου του άνθρακα, καθώς ένα εκτάριο Ποσειδωνίας μπορεί να απορροφά και να συγκρατεί στον πυθμένα της θάλασσας έως και 15 φορές περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα από ένα εκτάριο τροπικού δάσους του Αμαζονίου μετριάζοντας σημαντικά την κλιματική αλλαγή.
Πρόκειται ωστόσο για έναν εξαιρετικά ευάλωτο οργανισμό που αναπτύσσεται με οριζόντια εξάπλωση μόλις 1 έως 10 μέτρα ανά αιώνα και σε συνδυασμό με διάφορες ανθρώπινες δραστηριότητες, όπως η αλιεία, η αγκυροβόληση, οι παράκτιες υποδομές και η ρύπανση των υδάτων αντιμετωπίζει καθημερινά πολλές προκλήσεις και απειλές.
Το πρόγραμμα Vodafone Posidonia του Ιδρύματος Vodafone
Το Ίδρυμα Vodafone, στο πλαίσιο των δράσεων που αναλαμβάνει για την προστασία του πλανήτη, υλοποιεί μια στρατηγική πρωτοβουλία που αφορά στη χαρτογράφηση και προστασία των υποθαλάσσιων λιβαδιών Ποσειδωνίας στον ελληνικό θαλάσσιο χώρο. To πρόγραμμα Vodafone Posidonia γίνεται πραγματικότητα μετά από ενδελεχή έρευνα σχετικά με τις πραγματικές ανάγκες προστασίας του ελληνικού οικοσυστήματος, που ανέδειξε την έλλειψη επιστημονικών δεδομένων αλλά και την ανάγκη ευαισθητοποίησης γύρω από την Ποσειδωνία και την ανάδειξή της ως έναν από τους σημαντικότερους πνεύμονες της Μεσογείου.
Μέσα από την χαρτογράφηση στρατηγικών περιοχών των ελληνικών θαλασσών, στόχος του προγράμματος Vodafone Posidonia είναι να αναδείξει τα λιβάδια Ποσειδωνίας, τα οποία συγκαταλέγονται στους σημαντικότερους πνεύμονες όχι μόνο της Μεσογείου, αλλά και ολόκληρου του πλανήτη, καθώς και να υπογραμμίσει τη σημασία τους στην πορεία προς τη σταθεροποίηση του κλίματος.
Για την υλοποίηση του προγράμματος, το Ίδρυμα Vodafone συνεργάζεται με το Εργαστήριο Θαλάσσιας Γεωλογίας και Φυσικής Ωκεανογραφίας (Oceanus Lab) του Τμήματος Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Πατρών, που αποτελεί το μεγαλύτερο διδακτικό και ερευνητικό πανεπιστημιακό εργαστήριο στον τομέα του στην Ελλάδα, υπό την επιστημονική επίβλεψη του Καθηγητή Περιβαλλοντικής και Γεωλογικής Ωκεανογραφίας στο Τμήμα Γεωλογίας και Κοσμήτορα της Σχολής Φυσικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Πατρών, Γιώργου Παπαθεοδώρου.
Μέσα από το πρόγραμμα καταδεικνύεται μία ακόμα αθέατη συμβολή της Ποσειδωνίας, που αποδεικνύεται ένας υδάτινος θησαυρός για την οικονομία. Yπολογίζεται ότι η χαρτογραφούμενη Ποσειδωνία μόνο κατά τον πρώτο χρόνο του έργου, επιτυγχάνει άμεσο και έμμεσο οικονομικό αντίκτυπο που μπορεί να υπερβαίνει τα €16 δισ. ετησίως.
Παρατηρητήριο Ποσειδωνίας
Ήδη έχει ολοκληρωθεί η χαρτογράφηση των πολύτιμων υποθαλάσσιων λιβαδιών Ποσειδωνίας στα νησιά της Σύρου, της Πάρου και της Αντιπάρου, της Μυκόνου, της Δήλου και της Ρήνειας. Από την έναρξη του προγράμματος Vodafone Posidonia τον περασμένο Σεπτέμβριο, οι επιστήμονες του Oceanus Lab έχουν χαρτογραφήσει περισσότερα από 97 χιλιάδες στρέμματα λιβαδιών Ποσειδωνίας.
Επίσης, με τη στήριξη του Ιδρύματος Vodafone λειτούργησε το πρώτο υποβρύχιο παρατηρητήριο Ποσειδωνίας στον κόλπο του Λαγανά του Εθνικού Θαλάσσιου Πάρκου Ζακύνθου (ΕΘΠΖ). Με περιβαλλοντικούς αισθητήρες και τη δύναμη του Vodafone 5G δικτύου, πραγματοποιήθηκε πιλοτική επισκόπηση του βυθού σε πραγματικό χρόνο, με σκοπό τόσο την παραγωγή επιπρόσθετων επιστημονικών δεδομένων. Κατά την παραμονή του παρατηρητηρίου στη Ζάκυνθο πραγματοποιήθηκε ρομποτική χαρτογράφηση του βυθού για την αποτύπωση των λιβαδιών Ποσειδωνίας στην περιοχή έρευνας και παράλληλα συλλέχθηκαν δεδομένα μορφομετρίας και κάλυψης του λιβαδιού και έχει εκτίμηση της οικολογικής ποιότητάς του.
Οι πολίτες ως επιστήμονες – Τι μπορούμε να κάνουμε;
Στον ιστότοπο posidonia.vodafone.gr λειτουργεί ένας ψηφιακός τόπος ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης για τα λιβάδια Ποσειδωνίας, μέσα από τον οποίο όλοι μας μπορούμε να δραστηριοποιηθούμε ως επιστήμονες- πολίτες (citizen scientist ) και να συνεισφέρουμε με απλούς τρόπους τόσο στον εμπλουτισμό της επιστημονικής γνώσης, όσο και σε δράσεις προστασίας.
Ο τρόπος είναι πολύ απλός. Φωτογραφίζουμε τα λιβάδια της Ποσειδωνίας που συναντάμε κατά την επίσκεψή μας στη θάλασσα και ανεβάζουμε τις φωτογραφίες στον διαδραστικό χάρτη που θα βρούμε στο posidonia.vodafone.gr. Παράλληλα μέσα από τον διαδραστικό χάρτη μπορούμε να να πλοηγηθούμε και να ανακαλύψουμε τα λιβάδια της Ποσειδωνίας από φωτογραφίες άλλων χρηστών.
