Η είσοδος στην οδό Μαυρομιχάλη 6, μέσα από το εργοτάξιο, δεν προδίδει το εσωτερικό του Μεγάρου Τσίλλερ – Λοβέρδου. Οποιος είχε επισκεφθεί οκτώ χρόνια πριν τους χώρους αυτού του συγκροτήματος που σμίγει δύο διαφορετικές αισθητικές και μια άλλη Ελλάδα εκπλήσσεται. Κάλλιο αργά παρά ποτέ. Το επιβλητικό κτίριο, μια αναπνοή από την πολυσύχναστη Ακαδημίας, μοιάζει σχεδόν έτοιμο. Τα τολμηρά χρώματα εναλλάσσονται στα 1.060 τ.μ., ο διάκοσμος, οι τοιχογραφίες, τα περίτεχνα γύψινα, τα ψηφιδωτά με τον φυτικό και ζωικό διάκοσμο, τα ξυλόγλυπτα εντυπωσιάζουν…
Στο ισόγειο με την κεντρική ξύλινη ταμπλαδωτή πόρτα εισόδου και τις δύο βοηθητικές, μπαινοβγαίναμε χθες το μεσημέρι τριγυρίζοντας στο αρχιτεκτονικό γραφείο και εργαστήριο του Γερμανού αρχιτέκτονα Ερνέστου Τσίλλερ, που έφτιαξε τόσα αρχιτεκτονικά διαμάντια στην Αθήνα, μαζί και αυτό για μόνιμη κατοικία του. Τα δωμάτια της οικογένειας στον δεύτερο όροφο με τα εντυπωσιακά ζωγραφικά θέματα στην οροφή, τους ελικοειδείς βλαστούς, το μονόγραμμά του (Ε.Ζ.) και βέβαια αυτό της συζύγου του (S.E.Z.) Σοφίας είναι κομψοτεχνήματα. Μπαλκόνια βλέπουν στο αίθριο, βοηθητικοί χώροι αναδεικνύονται, σκίτσα του Τσίλλερ (αποκαλύφθηκαν σε έναν τοίχο), το περίφημο «πομπηιανό σαλόνι» που φιλοξένησε την κοσμική Αθήνα της εποχής, το αναβατόριο τροφίμων.
Ο διάκοσμος, οι τοιχογραφίες, τα περίτεχνα γύψινα, τα ψηφιδωτά με τα φυτικά και ζωικά θέματα, τα ξυλόγλυπτα εντυπωσιάζουν στο Μέγαρο Τσίλλερ – Λοβέρδου, ειδικά αν σκεφθεί κανείς πώς ήταν πριν (πρώτη φωτ.).
Αλλά πιο εντυπωσιακά από όλα για τον επισκέπτη είναι τα γύψινα και οι αεραγωγοί που κρύβουν. Ενα ολόκληρο σύστημα που δρόσιζε το σπίτι της οικογένειας τα καλοκαίρια. Και τα τσιμεντοπλακίδια, που κάθε τόσο θαυμάζαμε, η Μαίρη Αργυροπούλου από τη Διεύθυνση Συντήρησης του ΥΠΠΟΑ και η Καλλιόπη Δήμου από τη Διεύθυνση Αναστήλωσης (επιβλέπουσα του έργου) εξηγούσαν ότι τα σχεδίαζε και τα κατασκεύαζε ο ίδιος ο Γερμανός αρχιτέκτονας στο πίσω μέρος του οικοπέδου. Το κτίριο που έχτισε την περίοδο 1882-1885 για κατοικία του και κατατάσσεται μορφολογικά στον ώριμο νεοκλασικισμό θυμίζει εκείνα που σχεδίασε στολίζοντας την Αθήνα –κάποιους χώρους και το δάπεδο του προθαλάμου του Εθνικού Θεάτρου– ενώ ο διάκοσμος με τα νεοπομπηιανά θέματα στην αίθουσα υποδοχής της οδού Μαυρομιχάλη θυμίζει τις διακοσμήσεις του Γιούρι Σούμπιτς, του Σλοβένου ζωγράφου που διακόσμησε και το Ιλίου Μέλαθρον στην οδό Πανεπιστημίου.
Στριμωγμένοι στους χώρους που ένωσαν το κτίριο Τσίλλερ με τις επεκτάσεις του Λοβέρδου, του επόμενου ιδιοκτήτη, όταν η κατοικία του Γερμανού αρχιτέκτονα πωλήθηκε σε πλειστηριασμό, παρακολουθούσαμε τις αισθητικές αλλαγές. Πώς η ευρωπαϊκή νεοαναγεννησιακή ιδιοσυγκρασία έσμιξε με την ελληνικότητα του φιλότεχνου τραπεζίτη Διονυσίου Λοβέρδου, ο οποίος αγόρασε το 1912 το σπίτι του Τσίλλερ επεκτείνοντάς το. Το 1930, ο αρχιτέκτονας Αριστοτέλης Ζάχος επιμελήθηκε το ιδιωτικό Μουσείο Βυζαντινής Τέχνης που δημιούργησε ο Κεφαλλονίτης τραπεζίτης, κάνοντας διάφορες προσθήκες. Οπως το «παρεκκλήσι» χωρίς ανοίγματα, με τρούλο και οκταγωνικό τύμπανο, την αίθουσα με τους μαρμάρινους κίονες και τα ιωνικά κιονόκρανα και βέβαια την κόγχη με τα εντοιχισμένα πλακίδια τύπου Ιζνίκ.
Ο Γερμανός αρχιτέκτων Ερνέστος Τσίλλερ, που έφτιαξε τόσα διαμάντια στην Αθήνα, κατασκεύασε αυτό το κτίριο για μόνιμη κατοικία του.
«Σε έξι μήνες»
Ενα έργο που ξεκίνησε το 2012 με συντηρήσεις (ΕΣΠΑ με 1,7 εκατ. ευρώ) και το 2013 συνέχισε με εργασίες αναστήλωσης (ΕΣΠΑ 3,5 εκατ. ευρώ) «θα ολοκληρωθεί σε έξι μήνες», δήλωσε χθες η υπουργός Πολιτισμού Λυδία Κονιόρδου, ενώ η Αμαλία Ανδρουλιδάκη, που μόλις ανέλαβε τη Γενική Διεύθυνση Αναστήλωσης, συμπλήρωσε πως «βρίσκεται στο στάδιο των συνδέσεων (ύδρευσης, αποχέτευσης) και της παραλαβής».
Το κτίριο βέβαια παραχωρήθηκε για να αποτελέσει παράρτημα του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου και να φιλοξενήσει τη Συλλογή Λοβέρδου. Η διευθύντρια του ΒΧΜ Κ. Δελλαπόρτα δεν κλήθηκε στη χθεσινή ξενάγηση. Οταν ρωτήθηκε από την «Κ» πότε θα είναι έτοιμη για να ανοίξει το Μέγαρο Τσίλλερ – Λοβέρδου ως παράρτημα του Βυζαντινού Μουσείου, απάντησε: «Μόλις μας το παραδώσουν, είμαστε έτοιμοι να μπούμε ώστε να λειτουργήσει ως παράρτημα του ΒΧΜ στο τέλος του 2019. Αλλωστε, ο σκοπός της παραχώρησης είναι να εκτεθεί η Συλλογή Λοβέρδου. Μουσειολογική μελέτη υπάρχει, απλώς πρέπει να γίνουν μικροπροσαρμογές, όπως συμβαίνει σε αυτές τις περιπτώσεις». Στην ξενάγηση η υπουργός είπε ότι «ο χώρος είναι από μόνος του μουσείο» και ότι μπορεί να είναι επισκέψιμος από σχολεία. Πώς μπορεί να λειτουργεί και παράλληλα να ετοιμάζει το ΒΧΜ την έκθεση; «Θα ανοίγει ύστερα από συνεννόηση, με ραντεβού», απάντησε η γ.γ. Μαρία Βλαζάκη.
