Στην είσοδο του παλιού λιμανιού στο Μανδράκι, πάνω σε δύο κίονες, στέκονται ατενίζοντας τη θάλασσα ένα αρσενικό και ένα θηλυκό ελάφι. Τα αγάλματα αντιπροσωπεύουν τα μοναδικά στο είδος τους πλατώνια (Dama dama) της οικογένειας Cervidae, τα οποία συναντώνται μόνο στη Ρόδο και αποτελούν σύμβολο της πολιτιστικής κληρονομιάς του νησιού.
Δυστυχώς, όμως, την ώρα που τα αγάλματα στέκονται αγέρωχα στην είσοδο του λιμανιού, τα πραγματικά ελάφια τρέχουν στο δάσος προσπαθώντας να διαφύγουν από την πύρινη λαίλαπα που καίει για όγδοη ημέρα στο νησί. Ηδη μαζί με ένα μεγάλο κομμάτι του φυσικού πλούτου της Ρόδου, έχουν χαθεί αρκετά ελάφια, όπως και άλλα ζώα που δεν κατάφεραν να βρουν ασφαλές σημείο μακριά από τις φλόγες.
Επί ποδός η τοπική κοινότητα
Όσα είναι ακόμη ζωντανά βρίσκονται στην ίδια μοίρα με πολλούς από τους κατοίκους του νησιού. Αμφότεροι έχασαν το «σπίτι τους».
Ωστόσο η τοπική κοινότητα, δεν έχει ξεχάσει τα ζώα που την έχουν ανάγκη. Σήμερα μέλη της δασικής υπηρεσίας και του κυνηγητικού Συλλόγου Ρόδου βρέθηκαν στα σημεία όπου υπάρχουν ρυάκια στον Απόλλωνα Ρόδου και άφησαν μικρές μπάλες άχυρου για τα Πλατώνια.
«Τα ελάφια σίγουρα έχουν ανάγκη από τροφή αυτή τη στιγμή και γι’ αυτό σκεφτήκαμε να αφήσουμε άχυρο σε αυτή την περιοχή που κατά πάσα πιθανότητα θα έρθουν για να πιούν νερό», αναφέρει ο Βασίλης Χίου, δασικός υπάλληλος που ανέλαβε την πρωτοβουλία.
Εχασαν ξανά το σπίτι τους
Σύμφωνα με τον Δημήτρη Γρηγοριάδη, πρόεδρο του Συλλόγου Προστασίας Περιβάλλοντος Νήσου Ρόδου, τα πλατώνια είχαν κινδυνέψει ξανά στις πυρκαγιές του 1987 αλλά και του 1992 όταν η φωτιά είχε ξεσπάσει και πάλι στο κεντρικό μέρος του νησιού όπου έκαιγε επί μία εβδομάδα.
«Ευτυχώς από τότε ο αριθμός τους αυξήθηκε. Ωστόσο σήμερα βρίσκονται και πάλι σε κίνδυνο, καθώς το “σπίτι τους”, δηλαδή το δάσος Απολλώνων-Λαέρμων, που είναι από τους κύριους βιότοπους των ελαφιών της Ρόδου, κάηκε ξανά», αναφέρει ο κ. Γρηγοριάδης.
Ο πρόεδρος του Συλλόγου επισημαίνει στην «Κ» πως πλέον έχουν καεί περισσότερα από 145.000 στρέμματα στο νησί και επιβεβαιώνει ότι υπάρχουν αρκετές απώλειες σε πλατώνια αλλά και σε αιγοπρόβατα. Ωστόσο ακόμη οι κάτοικοι δεν έχουν καταφέρει να κάνουν μία πρώτη εκτίμηση σχετικά με τον αριθμό των ζώων που έχουν χαθεί, καθώς η φωτιά καίει ακόμη.
«Η πείρα μας έχει δείξει πως όταν αυτά τα μικρόσωμα ελάφια βρίσκονται σε κίνδυνο, τότε προσπαθούν να βρουν τροφή, οπότε δεν αποκλείεται να φτάσουν και στις αυλές των ανθρώπων», τονίζει ο κ. Γρηγοριάδης.
Πάνω από 1.000 ελάφια σε κίνδυνο
Από την πλευρά της, η επικεφαλής περιβαλλοντικών προγραμμάτων της WWF Ελλάς, Παναγιώτα Μαραγκού, επισημαίνει πως τα πλατώνια βρίσκονται σε όλο το νησί της Ρόδου, ωστόσο τα περισσότερα είναι συγκεντρωμένα στις δασικές περιοχές.
Η τελευταία καταγραφή των ελαφιών στο νησί έγινε το 2015 όπου μετρήθηκαν πάνω από 1.000 Πλατώνια. Από τότε μέχρι σήμερα είχαν γίνει πολλές προσπάθειες και από την WWF και από τους συλλόγους προστασίας στη Ρόδο προκειμένου να παταχθεί η λαθροθηρία των ελαφιών, ενώ η τοπική κοινωνία έχει αναγνωρίσει την αξία του ζώου που θεωρεί σημαντικό κομμάτι της κληρονομιάς του νησιού.
«Δυστυχώς η καταστροφή είναι αρκετά μεγάλη στο συγκεκριμένο δάσος, οπότε και τα πλατώνια έχουν επηρεαστεί σε μεγάλο βαθμό. Ελπίζουμε μόνο τα περισσότερα να κατάφεραν να σωθούν διαφεύγοντας σε άλλες δασικές περιοχές».
Εχουν ανάγκη από νερό
Στην ερώτηση αν οι κάτοικοι πρέπει να αφήνουν τροφή για τα ελάφια, η κ. Μαραγκού επισημαίνει πως αυτό δεν ενδείκνυται και προτρέπει τους Ροδίτες, λόγω της κρισιμότητας της κατάστασης, να αφήνουν ένα μπολ με νερό στις αυλές τους, καθώς αυτό είναι που χρειάζονται τα ζώα περισσότερο αυτή τη στιγμή. «Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως τα ελάφια είναι άγρια ζώα. Ο άνθρωπος δεν πρέπει να τους προσφέρει τροφή σε κατοικημένες περιοχές, καθώς με αυτόν τον τρόπο εξοικειώνονται στην παρουσία του και μπορεί στο μέλλον να διατρέξουν μεγαλύτερο κίνδυνο ζώντας γύρω από κατοικημένες περιοχές», διευκρινίζει η ίδια.
Φυσικά αυτό δεν αναιρεί το γεγονός πως σε περίπτωση που κάποιος κάτοικος δει ένα τραυματισμένο ζώο, είτε πλατώνι είτε οποιοδήποτε άλλο, θα πρέπει να το μεταφέρει σε κάποιον κτηνίατρο του νησιού, προκειμένου να του παρασχεθούν οι πρώτες βοήθειες.
Σημειώνεται πως η ANIMA, o WWF όσο και ο Σύλλογος Προστασίας Περιβάλλοντος Νήσου Ρόδου είναι ήδη σε επικοινωνία με τις δασικές αρχές καθώς και με κτηνιάτρους. Επίσης συνεργάτες διαφόρων περιβαλλοντικών οργανώσεων αναμένεται να φτάσουν στο νησί εντός της εβδομάδας ώστε να γίνει μία αποτίμηση της κατάστασης σχετικά με τη χλωρίδα και την πανίδα στο νησί, αλλά και να προσφερθεί βοήθεια στα απροστάτευτα ζώα.
Η ιστορία του πλατωνιού της Ρόδου
Σύμφωνα με τον Σύλλογο Προστασίας Περιβάλλοντος Ρόδου, το Πλατώνι της Ρόδου, (Dama dama) το οποίο θεωρείται σύμβολο του νησιού εδώ και πάρα πολλά χρόνια, είναι ένα από τα λίγα είδη ελαφιών της Ευρώπης που έχουν διασωθεί μέχρι σήμερα.
Ειδικότερα, η Ρόδος είναι το τελευταίο νησί της Μεσογείου που διατηρεί πληθυσμό πλατωνιού από την αρχαιότητα. Σύμφωνα με την ελληνική βιβλιογραφία, ο πληθυσμός έχει ουσιαστικές διαφορές από αυτόν της Μικράς Ασίας απ’ όπου λέγεται πως οφείλει την προέλευσή του.
Χαρακτηριστικό του πλατωνιού της Ρόδου είναι οι άσπρες βούλες που είναι διάσπαρτες κυρίως στο πάνω μέρος (ράχη, πλάτη και καπούλια) του σώματος, που χρησιμεύουν κυρίως για το καμουφλάζ των ζώων.
Τα κέρατα που υπάρχουν μόνο στα αρσενικά είναι στρογγυλά στις ρίζες, ανοίγουν και πλαταίνουν πιο πάνω και καταλήγουν σχηματίζοντας χαρακτηριστικές μύτες. Τα κέρατα του πλατωνιού, πέφτουν κάθε χρόνο τον Μάιο και ξαναφυτρώνουν σιγά-σιγά και είναι πλήρως ανεπτυγμένα τον Σεπτέμβριο. Για κάθε χρόνο ηλικίας του ελαφιού, προστίθεται στα καινούργια κέρατα και μία μύτη στο πλατύκερο τμήμα.
Τα ώριμα αρσενικά ζουν συχνά μόνα τους ή το πολύ με παρέα 3-4 ζώων, ενώ όσο μεγαλώνουν τους αρέσει περισσότερο η μοναξιά. Τα μικρά αρσενικά μαζί με τα θηλυκά και τα νεογέννητα μένουν ενωμένα σε κοπάδια.
