Μπροστά σε μία πρωτοφανή θερμοκρασία και ένα πιθανό παγκόσμιο ρεκόρ βρέθηκαν οι επιστήμονες που κατέγραψαν τη θερμοκρασία της ωκεάνιας επιφάνειας γύρω από τα Φλόριντα Κις αυτήν την εβδομάδα. Το θερμόμετρο έδειξε 38,4 βαθμούς Κελσίου με το επίπεδο θερμότητας να παρομοιάζεται με τη θερμοκρασία ενός… τζακούζι, σύμφωνα με τα στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα η αμερικανική κυβέρνηση τη Δευτέρα.
Την ίδια ημέρα ρεκόρ σημειώθηκε και στη Μεσόγειο, όπου η θερμοκρασία της επιφάνειας της θάλασσας έφτασε τους 28,71 βαθμούς Κελσίου, αποδεικνύοντας πως οι ωκεάνιοι καύσωνες πλήττουν όλο και περισσότερο τα θαλάσσια ύδατα του πλανήτη και αποδυναμώνουν τα οικοσυστήματα του βυθού.
Τρεις καθηγητές από το Τμήμα Ωκεανογραφίας και Θαλασσίων Βιοεπιστημών του Πανεπιστημίου Αιγαίου εξηγούν στην «Κ» το φαινομενο και τις συνέπειές του, κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου.
«Κόκκινος συναγερμός» στην επιστημονική κοινότητα
Σύμφωνα με την Ελίνα Τράγου, αναπληρώτρια καθηγήτρια του τμήματος με ερευνητικό ενδιαφέρον τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ θάλασσας και ατμόσφαιρας, οι παραπάνω δύο εξελίξεις αποδεικνύουν πως εκτός από την ξηρά, καταγράφονται θερμοκρασίες που δεν έχουμε βιώσει ξανά και στη θάλασσα.
«Ήδη οι μετρήσεις τόσο στη Φλόριντα όσο και στη Μεσόγειο έχουν σημάνει κόκκινο συναγερμό στην επιστημονική κοινότητα, καθώς μιλάμε για ακραίες θερμοκρασίες στο νερό», τονίζει η ίδια και εξηγεί το φαινόμενο.
Το νερό της θάλασσας γίνεται όλο και πιο ζεστό, οδηγώντας σε μία μη αναστρέψιμη κατάσταση.
«Οι ωκεανοί έχουν μεγαλύτερη θερμοχωρητικότητα από την ξηρά και όταν αλληλεπιδράσουν με την ατμόσφαιρα απαιτείται περισσότερος χρόνος μέχρι να αλλάξει η θερμοκρασία τους. Ωστόσο, όσο λεπτότερο είναι το επιφανειακό θαλάσσιο στρώμα που δέχεται θερμότητα από την ατμόσφαιρα τόσο ευκολότερα θερμαίνεται ή ψύχεται. Κατά τους καλοκαιρινούς μήνες το επιφανειακό στρώμα είναι πολύ λεπτό με αποτέλεσμα να αποκρίνεται πολύ εύκολα στη θέρμανση από την ατμόσφαιρα, ιδιαίτερα σε συνθήκες καύσωνα» εξηγεί η ίδια.
Όταν μάλιστα επικρατούν συνθήκες άπνοιας, παρεμποδίζεται η ανάμιξη του επιφανειακού στρώματος με τα κατώτερα στρώματα νερού που είναι πιο δροσερά δροσερά, οδηγώντας σε ακόμη μεγαλύτερες θερμοκρασίες στην επιφάνεια της θάλασσας.
Ωστόσο το μεγαλύτερο πρόβλημα που δημιουργείται από την παγκόσμια θέρμανση είναι ότι η θερμότητα που προσλαμβάνει ο ωκεανός αποθηκεύεται σταδιακά σε μεγαλύτερα βάθη, δημιουργώντας μία μη αναστρέψιμη κατάσταση.
Το Ελ Νίνιο εξελίσσεται και τους ωκεανούς
Η κ. Τράγου επισημαίνει πως η αύξηση της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη θα επηρεάσει άμεσα και τις θάλασσες.
«Ξέρουμε πως τα τελευταία πέντε χρόνια, η Γη είναι κατά 1,2°C θερμότερη από ό,τι ήταν πριν από την προβιομηχανική εποχή. Οι προβλέψεις δείχνουν όμως πως με την έλευση του φαινομένου “Ελ Νίνιο” είναι πιθανό η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη σύντομα να ξεπεράσει τους 1,5°C ή και ακόμη περισσότερο. Αν συμβεί αυτό, τότε είναι πολύ πιθανό να καταγραφούν νέα ρεκόρ θερμοκρασίας στις επιφάνειες των ωκεανών».
Η ειδικός επισημαίνει πως δεν υπάρχει κάποια νέα λύση για την αντιμετώπιση των θαλάσσιων καυσώνων, πέρα από αυτές που ήδη γνωρίζουμε. «Θα πρέπει να μειωθούν οι εκπομπές αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Ωστόσο, ακόμη κι αν σταματήσουν σήμερα οι εκπομπές, οι ωκεανοί που αποθηκεύουν το 90% της θερμότητας του συστήματος Γη, θα συνεχίσουν να θερμαίνουν την ατμόσφαιρα».
Μαζική θνησιμότητα θαλάσσιων ειδών
Όσον αφορά τις επιπτώσεις των θαλάσσιων καυσώνων, αυτές εντοπίζονται κυρίως στο θαλάσσιο οικοσύστημα. Ειδικότερα η υπερθέρμανση της επιφάνειας της θάλασσας όχι μόνο φέρνει δραματικές αλλαγές στην πανίδα και τη χλωρίδα, αλλά προκαλεί μαζική θνητότητα αρκετών ειδών και μετανάστευση άλλων.
Ο Στέλιος Κατσανεβάκης, καθηγητής στο Τμήμα Ωκεανογραφίας και Θαλασσίων Βιοεπιστημών με ερευνητική δραστηριότητα στη θαλάσσια οικολογία επισημαίνει στην «Κ» πως μεταξύ του 2015 και του 2019, «η Μεσόγειος έχει γνωρίσει πέντε συνεχή χρόνια μαζικού θανάτου ειδών» εξαιτίας των θαλάσσιων καυσώνων.
Ο ωκεάνιος καύσωνας επηρεάζει το 90% των υδάτων της Μεσογείου.
«Σκεφτείτε πως ο ωκεάνιος καύσωνας επηρέαζε το λιγότερο από το 5% της Μεσογείου την δεκαετία του ’80, και σήμερα επηρεάζει το 90% των υδάτων της. Οι συνέπειες στη βιοποικιλότητα του βυθού είναι πολύ μεγάλες», αναφέρει ο κ. Κατσανεβάκης επισημαίνοντας πως έχουν εντοπιστεί περιπτώσεις μαζικής θνησιμότητας σε πολλά αυτόχθονα θαλάσσια είδη, όπως είναι το κόκκινο κοράλλι, το μεσογειακό κοράλλι ή οι σπόγγοι.
Σύμφωνα με τον καθηγητή, οι οργανισμοί που πεθαίνουν στον ωκεανό εντοπίζονται σε βάθος μέχρι τα 40 μέτρα και δεν καταφέρνουν να αντικατασταθούν με αποτέλεσμα να οδεύουν προς εξαφάνιση.
«Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η “Λεκάνη της Λεβαντίνης” στο Ισραήλ όπου έχουν εξαφανιστεί πολλά είδη, όπως ο αχινός, λόγω της αύξησης της θερμοκρασίας στην επιφάνεια της θάλασσας. Επίσης οι συχνοί ωκεάνιοι καύσωνες έχουν ως αποτέλεσμα τον πολλαπλασιασμό των θερμόφιλων ειδών – αυτών που είναι ανθεκτικά στη ζέστη- όπως είναι το λεοντόψαρο, ο λαγοκέφαλος αλλά και ο αχινός Diadema setosum», καταλήγει ο κ. Κατσανεβάκης.
Δύσκολη η καταγραφή από περιοχή σε περιοχή
Οι ειδικοί θεωρούν πάντως πως δεν είναι εύκολο να εντοπιστούν οι περιοχές όπου η επιφάνεια της θάλασσας θερμαίνεται γρηγορότερα από άλλες και για τον λόγο αυτό το ρεκόρ που σημειώθηκε στη Φλόριντα θα είναι δύσκολο να επιβεβαιωθεί από παγκόσμιους φορείς.
Ο αναπληρωτής καθηγητής, Κωνσταντίνος Τοπουζέλης, ο οποίος ηγείται της Ομάδας Θαλάσσιας Τηλεπισκόπησης ωκεανογραφίας και θαλασσίων βιοεπιστημών σημειώνει πως η αλλαγή θερμοκρασίας διαφέρει από περιοχή σε περιοχή.
«Είναι αρκετοί παράγοντες που πρέπει να λάβουμε υπόψη μας πριν προχωρήσουμε σε μετρήσεις θαλάσσιων υδάτων. Όσον αφορά την Ελλάδα γνωρίζουμε ήδη πως οι περιοχές στα βόρεια έχουν γενικότερα πιο κρύα νερά απ΄ότι τα νησιά στο Αιγαίο διότι πολλά ποτάμια εκβάλλουν στις θάλασσες εκεί. Ωστόσο, έχουμε την αίσθηση ότι τα νερά στο Αιγαίο είναι πιο κρύα, διότι βαθαίνουν πολύ απότομα σε σχέση αυτά στη βόρεια Ελλάδα. Υπάρχουν λοιπόν μέρη που ήδη έχουν αποκλίσεις στην θερμοκρασία, πράγμα το οποίο περιπλέκει το έργο μας, ωστόσο δεν υπάρχει αμφιβολία πως οι 28,71 βαθμοί Κελσίου στην επιφάνεια της θάλασσας στη Μεσόγειο είναι ένα ανησυχητικό νούμερο».
