Νεκρά πλατώνια σε αποσύνθεση δίπλα από παλιά οστά ελαφιών, σε ένα υποβαθμισμένο και ακατάλληλο περιβάλλον στο οποίο διαβιεί ένας άγνωστος αριθμός ελαφιών. Οι αποτρόπαιες εικόνες από το δημοτικό ελαφοκομείο στο πάρκο Ροδίνι, οι οποίες είδαν το φως της δημοσιότητας πριν από μερικές ημέρες, πυροδότησαν, μετά το αρχικό σοκ, μια σειρά από εξελίξεις στο νησί της Ρόδου.
Η πιο πρόσφατη, η διενέργεια προκαταρκτικής εξέτασης την οποία παρήγγειλε στο Αστυνομικό Τμήμα Ρόδου η Εισαγγελέας Πλημμελειοδικών Ρόδου, ώστε να διερευνηθούν τα τυχόν αδικήματα της κακοποίησης ζώου και της παράβασης καθήκοντος.
Σύμφωνα με τη Διεύθυνση Δασών Δωδεκανήσου με την οποία επικοινώνησε η «Κ» -και η οποία ως υπηρεσία του υπουργείου Ενέργειας και Περιβάλλοντος είναι υπεύθυνη για την προστασία της άγριας ζωής- τα νεκρά πλατώνια υπολογίζονται γύρω στα 15. Μάλιστα έπειτα από αυτοψία η πρώτη υπόθεση που έκαναν και ενώ η έρευνα βρίσκεται σε εξέλιξη, είναι πως τα νεκρά πλατώνια, τα οποία είναι όλα αρσενικά, πέθαναν το περασμένο φθινόπωρο την περίοδο της αναπαραγωγής τους. Στη φάση διεκδίκησης των θηλυκών, τα αρσενικά παλεύουν μεταξύ τους μέχρι θανάτου. Το βέβαιο είναι ότι έμειναν άταφα επί τουλάχιστον τέσσερις μήνες. Στον χώρο βρέθηκαν και πιο παλιά οστά, για τα οποία δεν έχει γίνει ακόμα εκτίμηση σε πόσα ελάφια αντιστοιχούν.
«Είδα κουφάρια και ελάφια σε αποσύνθεση. Είδα διάσπαρτα κόκαλα. Είδα και ελάφια να τρέχουν».
Η Τριανταφυλλιά Μαύρου, πρόεδρος της ακτιβιστικής ομάδας Liber Life στη Ρόδο, ήταν το πρώτο άτομο που αντίκρισε απο κοντά τις σοκαριστικές εικόνες, τράβηξε τις φωτογραφίες, τις δημοσιοποίησε και στη συνέχεια κατέθεσε μήνυση.
«Το πρωί της Καθαράς Δευτέρας, μετά από αναφορές εθελοντών της οργάνωσης που είχαν τραβήξει μερικές εικόνες από την περίφραξη, μπήκα μέσα στον χώρο. Μέσα σε λίγα λεπτά διαπίστωσα ότι στην ουσία πρόκειται για ένα νεκροταφείο ζώων. Είδα κουφάρια και ελάφια σε αποσύνθεση. Είδα διάσπαρτα κόκαλα. Είδα και ελάφια να τρέχουν» λέει περιγράφοντας το θλιβερό θέαμα που αντίκρισε και συνεχίζει: «Οι ταΐστρες ήταν άδειες. Υπήρχαν κόκαλα ακόμα και μέσα στις γούρνες. Ενημέρωσα άμεσα τη διεύθυνση δασών, τον πρωτογενή τομέα του Δήμου, την κτηνιατρική υπηρεσία, τους αρμόδιους αντιδημάρχους. Την επόμενη ημέρα επικοινώνησε μαζί μου ένας πολίτης για να μου πει ότι έχει αντίστοιχο φωτογραφικό υλικό από το 2022. Παραδόθηκε κι αυτό στην εισαγγελέα».
Η ανακοίνωση του Δήμου
Μια μέρα μετά τη δημοσίευση των σκληρών εικόνων, ο δήμος Ρόδου, ο οποίος είναι ο κύριος υπεύθυνος για τη λειτουργία της δομής, εξέδωσε μια ανακοίνωση στην οποία ανέφερε μεταξύ άλλων ότι «η Δημοτική Αρχή αναλαμβάνει άμεσες πρωτοβουλίες και ότι ο αρμόδιος αντιδήμαρχος Θωμάς Κώστας παρήγγειλε ΕΔΕ και ζήτησε άμεση διερεύνηση για να αποδοθούν ευθύνες, όπου αντιστοιχούν». Επίσης, σημειώνεται στην ανακοίνωση ότι «στο πλαίσιο ανάληψης των καθηκόντων της νέας Δημοτικής Αρχής δεν έγινε καμία ενημέρωση για τις συνθήκες διαβίωσης των ελαφιών. Διαπιστώθηκε επάρκεια νερού και φαγητού, ωστόσο γίνεται διερεύνηση για να διαπιστωθούν οι συνθήκες κάτω από τις οποίες έχασαν τη ζωή τους τα ελάφια, τα οποία είναι όλα αρσενικά».
Σημειώνεται πως το δημοτικό ελαφοκομείο ξεκίνησε να λειτουργεί πριν από 20 περίπου χρόνια. Τότε, ένας μικρός αριθμός πλατωνιών μεταφέρθηκαν εκεί με στόχο να δημιουργηθεί ένα βιογενετικό απόθεμα πλατωνιών, σε περίπτωση που ο πληθυσμός αντιμετώπιζε προβλήματα.
Τη διαβίωση των πλατωνιών οφείλει να παρακολουθεί με περιοδικούς ελέγχους και η Διεύθυνση Δασών, όμως, καθώς η υπηρεσία διαθέτει μόνο πέντε δασοφύλακες για ολόκληρο το νησί, οι έλεγχοι δεν γίνονται με τον τρόπο που πρέπει.
Μιλώντας στην «Κ» ο δήμαρχος Ρόδου Αλέξανδρος Κολιάδης, σημειώνει πως ερωτηματικά διατυπώνονται και για το καθεστώς λειτουργίας του ελαφοκομείου, καθώς οι αρμοδιότητες ανάμεσα σε δήμο και Διεύθυνση Δασών ήταν πάντα θολές, αλλά και για την παρακολούθηση του όλα τα προηγούμενα χρόνια, την καταλληλότητα και νομιμότητα του χώρου μέσα στο πάρκο κ.τ.λ.
Οπως αναφέρει ο ίδιος: «Η κατάσταση στο ελαφοκομείο δεν είναι η πρέπουσα τουλάχιστον τα τελευταία πέντε χρόνια. Δεν είχε ποτέ τη φροντίδα που έπρεπε αυτός ο χώρος. Επίσης ο δήμος δεν είναι ο αρμόδιος για να πληρώνει τις τροφές των πλατωνιών. Πρέπει να δούμε σε συνεννόηση με τη Διεύθυνση Δασών και το υπουργείο τι πρέπει να γίνει με αυτή τη δομή. Σε κάθε περίπτωση, τα πλατώνια δεν πρέπει να διαβιούν με αυτόν τον τρόπο σε αυτό το μέρος».
Χωρίς συνολικό πλάνο η διαχείριση των ελαφιών στη Ρόδο
Ο Δημήτρης Μπακαλούδης, Καθηγητής Οικολογίας και Διαχείρισης Αγριας Πανίδας στο ΑΠΘ, παρακολουθεί συστηματικά τον πληθυσμό των πλατωνιών στο νησί από το 2018. Το 2021, μετά από πρόσκληση του ΟΦΥΠΕΚΑ ανέλαβε ένα πρόγραμμα εκτίμησης του πληθυσμού και της κατανομής των πλατωνιών. Τον Ιούνιο του 2023, μία εβδομάδα πριν από τη μεγάλη πυρκαγιά στη Ρόδο, το πόρισμα με τις προτάσεις μέτρων από την ομάδα του κ. Μπακαλούδη παραδόθηκε στον ΟΦΥΠΕΚΑ. Οι καταιγιστικές εξελίξεις που ακολούθησαν όμως, άφησαν το πόρισμα στην άκρη.
«Είδα εγκαταστάσεις και υποδομές αρκετά καταπονημένες σε έναν χώρο ο οποίος φαινόταν να μην καλύπτει επαρκώς τις ανάγκες του αιχμαλωτισμένου πληθυσμού. Oμως, αυτός ο πληθυσμός πρέπει να παρακολουθείται με μεγάλη προσοχή, επειδή αναπαράγεται εύκολα και μπορεί να αυξηθεί σε μικρό χρονικό διάστημα».
Ειδικότερα, για το δημοτικό ελαφοκομείο, ο καθηγητής, μιλώντας στην «Κ», σημειώνει τα εξής: «Επισκέφτηκα το 2018 αυτήν τη δομή. Είδα εγκαταστάσεις και υποδομές αρκετά καταπονημένες σε έναν χώρο ο οποίος φαινόταν να μην καλύπτει επαρκώς τις ανάγκες του αιχμαλωτισμένου πληθυσμού. Oμως, αυτός ο πληθυσμός πρέπει να παρακολουθείται με μεγάλη προσοχή, επειδή αναπαράγεται εύκολα και μπορεί να αυξηθεί σε μικρό χρονικό διάστημα. Ο πλεονάζων αριθμός θα έπρεπε να απελευθερώνεται στο φυσικό περιβάλλον. Ο αρχικός στόχος φαίνεται λοιπόν πως εγκαταλείφθηκε. Τα πλατώνια είναι ένα εμβληματικό είδος για το νησί και σημαντικό είδος άγριας ζωής για την Ελλάδα, γιατί ο φυσικός πληθυσμός του είδους συναντάται μόνο στο νησί της Ρόδου».
Ο κ. Μπακαλούδης προσθέτει πάντως πως το πρόβλημα της διαχείρισης των πλατωνιών στη Ρόδο δεν περιορίζεται στο ελαφοκομείο. Ο ίδιος θεωρεί πως το δημοτικό ελαφοκομείο όπως και η πρόσφατη πρόταση της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου για τη δημιουργία πέντε περιφράξεων σε όλο το νησί, για να αποφεύγονται τα οδικά ατυχήματα με τα πλατώνια αλλά και για να κατευναστούν τα παράπονα των αγροτών πως τα πλατώνια καταστρέφουν τις καλλιέργειες τους, είναι εξ ορισμού λανθασμένος.
Οπως εξηγεί, τα άγρια ζώα δεν μπορούν να αιχμαλωτίζονται σε έναν αφύσικο τρόπο ζωής. Κατά τον ίδιο, το θέμα της συνολικής διαχείρισης του πλατωνιού στο νησί χρειάζεται ένα ολιστικό σχέδιο, με συγκεκριμένα μέτρα, ιεραρχημένα χρονικά και προσδιορισμένα χωρικά. Αυτό το σχέδιο διαχείρισης έχει παραδοθεί στον ΟΦΥΠΕΚΑ και αυτή τη στιγμή πρέπει να εφαρμοστεί από τους αρμόδιους φορείς (Περιφέρεια, Δασική Υπηρεσία, ΟΦΥΠΕΚΑ, ΥΠΑΑΤ κλπ).
