Η «Αποκάλυψη» των τζιτζικιών

Ενα εξαιρετικά σπάνιο –σύμφωνα με τους επιστήμονες– φαινόμενο βρίσκεται σε εξέλιξη στις ΗΠΑ με εκατομμύρια τζιτζίκια να «ανασταίνονται» από το υπέδαφος, πραγματοποιώντας μία χρονικά ταυτόχρονη «ανάδυση» που παρόμοια έχει να συμβεί από το 1803. 

Απολαμβάνοντας για πάνω από μία δεκαετία τους χυμούς και την ασφάλεια του υπεδάφους, δύο γόνοι τζιτζικιών (Brood XIII και Brood XIX) βγήκαν στην επιφάνεια και κατέκλυσαν τα δέντρα των μεσοδυτικών και νοτιοανατολικών περιοχών των ΗΠΑ. Τα δέντρα αυτά θα είναι ο τελευταίος σταθμός της ζωής τους. Πριν όμως πεθάνουν, τα ενήλικα πλέον τζιτζίκια έχουν πολύ λίγο χρόνο –τέσσερις έως έξι εβδομάδες– για να επιτελέσουν τον σκοπό της ύπαρξής τους: να βρουν ερωτικό ταίρι.

Τη στιγμή, λοιπόν, που οι κάτοικοι των ΗΠΑ κλείνουν τα αυτιά τους στην ιπτάμενη και ταραχώδη χορωδία των αρσενικών τζιτζικιών, οι επιστήμονες της εξελικτικής βιολογίας προειδοποιούν πως μία τέτοια μαζική εμφάνιση θα διαταράξει τα οικολογικά συστήματα διατροφής πάρα πολλών ειδών, ακόμη και ολόκληρων κοινοτήτων, πουλιών.

Αυτή η σπάνια εμφάνιση δύο γόνων τζιτζικιών συμβαίνει μόνο μία φορά κάθε δύο αιώνες, με την προηγούμενη καταγεγραμμένη περίπτωση να είναι το 1803

Ο Αντώνης Τσαγκαράκης, επίκουρος καθηγητής στα εργαστήρια Γεωργικής Ζωολογίας & Εντομολογίας και Σηροτροφίας & Μελισσοκομίας στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, εξηγεί στην «Κ» τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις που θα έχει στο περιβάλλον αυτό το φαινόμενο και απαντά στο αν η Ελλάδα θα επηρεαστεί από την ξαφνική «Αποκάλυψη» τζιτζικιών. 

«Το 2024, για πρώτη φορά ύστερα από 221 χρόνια, θα εμφανιστούν ταυτόχρονα οι γενιές XIII (17ετή τζιτζίκια) και XIX (13ετή τζιτζίκια). Αυτή η σπάνια σύμπτωση συμβαίνει μόνο μία φορά κάθε δύο αιώνες, με την προηγούμενη καταγεγραμμένη περίπτωση να είναι το 1803» σημειώνει ο κ. Τσαγκαράκης επισημαίνοντας πως μετά το ζευγάρωμα των τζιτζικιών, τα θηλυκά θα γεννήσουν αυγά σε λεπτά κλαδιά δέντρων και από εκεί οι νεοεκκολαπτόμενες νύμφες θα πέσουν στο έδαφος ξεκινώντας τον κύκλο από την αρχή. 

Σύμφωνα με τον καθηγητή τα βασικά προβλήματα που θα προκληθούν από το συγκεκριμένο φαινόμενο είναι τρία: ο θόρυβος, οι ζημιές σε δέντρα και η διαταραχή των οικοσυστημάτων.

Θόρυβος εντονότερος και από ένα Airbus

«Οι ήχοι των τζιτζικιών μπορεί να φτάσουν έως και τα 100 db, δημιουργώντας σημαντική ηχητική ρύπανση. Ενδεικτικά, ο θόρυβος από τους κινητήρες ενός σύγχρονου αεροσκάφους Airbus A320neo είναι μικρότερος, δηλαδή 90db στα 609 μέτρα (2.000 πόδια) από το έδαφος», εξηγεί ο κ. Τσαγκαράκης. 

Πέρα από τις ζημιές ειδικά στα νεαρά δέντρα που ενδέχεται να επηρεάσει την ανάπτυξή τους, η μαζική εμφάνιση των τζιτζικιών μπορεί να αλλάξει βραχυπρόθεσμα τις διατροφικές συνήθειες των διαφόρων αρπακτικών, όπως είναι έντομα και άλλα αρθρόποδα, πτηνά, ερπετά, μικρά θηλαστικά κ.λπ.

«Αυτά τα ζώα θα στραφούν στα τζιτζίκια ως πολύ πιο εύκολα διαθέσιμη τροφή, αντί για τα συνήθη θηράματά τους, όπως οι επιβλαβείς φυτοφάγες προνύμφες πεταλουδών (κάμπιες), διάφορα τρωκτικά κ.λπ. Το γεγονός αυτό μπορεί να οδηγήσει σε βραχυπρόθεσμη απότομη αύξηση των επιβλαβών οργανισμών (κάμπιες), σε αυξημένες ζημιές σε γεωργικές καλλιέργειες και σε αύξηση του πληθυσμού εχθρών υγειονομικής σημασίας (τρωκτικά)», εξηγεί ο καθηγητής.

Πληθυσμιακή έκρηξη

Παρά τη διαταραχή των οικοσυστημάτων που αναμένεται να προκαλέσει η ιστορική αυτή εμφάνιση, το συγκεκριμένο φαινόμενο παρέχει μια μοναδική ευκαιρία να μελετηθεί πώς μια τόσο μεγάλη πληθυσμιακή έκρηξη μπορεί να επηρεάσει τις διατροφικές αλυσίδες και τα οικοσυστήματα και να ποσοτικοποιηθεί η ζημιά που μπορεί να προκληθεί.

«Με τον τρόπο αυτό οι ερευνητές μπορούν να βρουν λύσεις προκειμένου να αντιμετωπιστεί μια παρόμοια κατάσταση στο μέλλον. Ενας τρόπος, παραδείγματος χάριν, θα ήταν οι συμπληρωματικές εξαπολύσεις αρπακτικών ώστε να υπάρξει μία ισορροπία στο οικοσύστημα, οπότε οι έρευνες θα βοηθήσουν στην εξεύρεση τέτοιων λύσεων», εξηγεί ο κ. Τσαγκαράκης. 

Τα τζιτζίκια ως δείκτες μέτρησης της κλιματικής κρίσης

Εκτός όμως από τη γενετική έρευνα η εμφάνιση τζιτζικιών μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως δείκτης για τη μελέτη των επιδράσεων της κλιματικής κρίσης στα οικοσυστήματα (παρόλο που η ταυτόχρονη εμφάνισή τους δεν συνδέεται με την κλιματική κρίση). Οπως λέει ο καθηγητής, οι αλλαγές στις θερμοκρασίες του εδάφους που προκαλούν την εμφάνιση των τζιτζικιών μπορεί να προσφέρουν πληροφορίες για τις μακροχρόνιες κλιματικές τάσεις και τις επιπτώσεις τους στα είδη και τα οικοσυστήματα. 

Θα επηρεαστεί η Ελλάδα; 

O κ. Τσαγκαράκης σημειώνει πως η Ελλάδα δεν ενδέχεται να επηρεαστεί από το συγκεκριμένο φαινόμενο της μαζικής εμφάνισης των συγκεκριμένων τζιτζικιών, καθώς πρόκειται για ενδημικά είδη στις ΗΠΑ.

Ωστόσο, φαίνεται πως η κλιματική κρίση συνδέεται με μία σειρά αλλαγών σε πάνω από 32 είδη τζιτζικιών που υπάρχουν στη χώρα μας. Οπως εξηγεί, τα ακραία καιρικά φαινόμενα αλλά και η αλλαγή θερμοκρασίας επηρεάζουν και θα επηρεάσουν ακόμη περισσότερο στο μέλλον τόσο τον πληθυσμό όσο και τον χρόνο εμφάνισης των τζιτζικιών στην Ελλάδα. 

Ετσι, σε περίπτωση που οι χειμώνες συνεχιστούν και στο μέλλον να είναι πιο θερμοί, δεν αποκλείεται η εμφάνιση των τζιτζικιών να μετατοπιστεί νωρίτερα χρονικά, επηρεάζοντας ταυτόχρονα και τον πληθυσμό τους, οδηγώντας σε έξαρση τζιτζικιών εξαιτίας των υψηλών θερμοκρασιών.

«Η επίδραση είναι είτε άμεση –στον βιολογικό κύκλο και την περίοδο εμφάνισης– είτε έμμεση στη διαθεσιμότητα φυτών – ξενιστών, στον πληθυσμό τους και στον συγχρονισμό εμφάνισης με τα αρπακτικά», σημειώνει ο ίδιος.

Κλείνοντας, ο κ. Τσαγκαράκης επισημαίνει πως στη χώρα μας υπάρχουν άλλες περιπτώσεις εντόμων, των οποίων οι πληθυσμιακές εξάρσεις δημιουργούν παρόμοια προβλήματα διαταραχής διατροφικών αλυσίδων και οικοσυστημάτων.

«Τέτοια είδη είναι οι ακρίδες (ορθόπτερα), των οποίων οι πληθυσμιακές εξάρσεις μπορεί να αλλάξουν τις διατροφικές συνήθειες των διαφόρων γενικών αρπακτικών, τα οποία, όπως προαναφέραμε, θα προκαλέσουν μία σειρά διαταραχών στα οικοσυστήματα, ενώ ταυτόχρονα δημιουργούν τεράστιο πρόβλημα στις γεωργικές καλλιέργειες ή τους λειμώνες», εξηγεί ο ίδιος σημειώνοντας πως τέτοια προβλήματα υπήρχαν έντονα στο παρελθόν σε διάφορες περιοχές, όπως ο Αγιος Ευστράτιος.