Μέσα Απριλίου. Ενας πολίτης του Δήμου Κορυδαλλού κάθεται σε ένα φουτουριστικό παγκάκι και ξεκουράζεται, όταν σε μία από τις δύο ενσωματωμένες οθόνες διαβάζει μια ανακοίνωση: «Υψηλά επίπεδα συγκέντρωσης αφρικανικής σκόνης στην περιοχή σας. Οι πολίτες είναι καλύτερο να αποφεύγουν την εξωτερική δραστηριότητα τις επόμενες δύο ημέρες».
Στην κεντρική πλατεία Ελευθερίας στον Κορυδαλλό, βρίσκεται το πρώτο πιλοτικό «έξυπνο παγκάκι». Από τα πέντε συνολικά που θα τοποθετηθούν, μεταξύ άλλων και στον Δήμο Νίκαιας – Αγ. Ι. Ρέντη, το «έξυπνο παγκάκι» παρακολουθεί την ποιότητα του αέρα σε τοπικό επίπεδο.
Η πρωτοποριακή αυτή ιδέα ανήκει σε επιστήμονες του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, οι οποίοι αναζήτησαν συνεταίρους για να την υλοποιήσουν, όταν η Περιφέρεια Αττικής προκήρυξε ένα πρόγραμμα συνεργασίας καινοτόμων επιχειρήσεων με ερευνητικά κέντρα. Η ομάδα του Αστεροσκοπείου βρήκε τους συνέταιρούς της στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και στη νεοφυή επιχείρηση Energy4Smart.
Πώς γίνεται η καταγραφή
H παρακολούθηση της ποιότητας του αέρα γίνεται χάρη στους ενσωματωμένους στα παγκάκια αισθητήρες μέσα από τη συνεχή μέτρηση οκτώ ρύπων που έχουν σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον και στην υγεία του ανθρώπου. Αυτοί είναι τα σωματίδια PM 1, 2.5 και 10, το μονοξείδιο του άνθρακα, το διοξείδιο του άνθρακα, το διοξείδιο του αζώτου, το όζον και το διοξείδιο του θείου.
Τα δεδομένα που συλλέγονται σε ζωντανό χρόνο αποστέλλονται στη βάση δεδομένων του Αστεροσκοπείου, όπου γίνεται ένας αυτοματοποιημένος ποιοτικός έλεγχος των μετρήσεων και παρουσιάζονται με τη μορφή του δείκτη ποιότητας αέρα «Air Quality Index» στη μία από τις δύο οθόνες του παγκακιού. Η τιμή επικαιροποιείται κάθε τρεις ώρες και αναγράφεται με λεκτικές προτάσεις όπως «η ποιότητα του αέρα είναι μέτρια, καλή, κακή κ.ο.κ. ή το επεισόδιο σκόνης είναι σοβαρό κ.τ.λ.» Ταυτόχρονα, δίνονται χρήσιμοι σύνδεσμοι με πληροφορίες για το αν η εικόνα είναι ανησυχητική. Τη δεύτερη οθόνη που διαθέτει το παγκάκι τη χρησιμοποιεί ο κάθε δήμος για δικές του σημαντικές ανακοινώσεις.
Οσο για τα σημεία τοποθέτησης των παγκακιών δεν θα πρέπει να έχουν κοντά τους καμία σημαντική πηγή ρύπανσης. «Δεν έχει νόημα να βάλεις ένα τέτοιο παγκάκι στην Κηφισίας. Επιλέγουμε θέσεις όπου υπάρχει ανθρώπινη δραστηριότητα και το τυπικό προφίλ μιας αθηναϊκής περιοχής», εξηγεί στην «Κ» η δρ Βασιλική Ασημακοπούλου, επιστημονική υπεύθυνη του έργου και διευθύντρια ερευνών στο Ινστιτούτο Ερευνών Περιβάλλοντος και Βιώσιμης Ανάπτυξης του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών.
Βασικός στόχος του έργου είναι να εξοικειωθούν οι πολίτες με την ενημέρωση για την ποιότητα του αέρα. «Για να γίνει αυτό δεν χρειάζεται να αγχώνεις τον πολίτη λέγοντάς του π.χ. ότι σήμερα η ατμόσφαιρα έχει 100 και 1.000 μg/m3 μικροσωματίδια στην ατμόσφαιρα. Αν όμως υπάρχει επεισόδιο ρύπανσης πρέπει να το γνωρίζουν οι πολίτες. Γενικώς, η ενημέρωση για την ατμοσφαιρική ρύπανση δεν προωθείται στο κοινό, ούτε και γνωρίζει ο κόσμος πώς να βρει εύκολα πληροφορίες. Δεν είναι όπως με τα δελτία καιρού που έχουν φτάσει να παίζουν παντού, συνεχώς. Θα έπρεπε όμως να έχουμε συστηματική πληροφόρηση και για αυτό το θέμα».
Στην ερώτηση γιατί επελέγησαν τα παγκάκια για την τοποθέτηση των οθονών, η κ. Ασημακοπούλου εξηγεί πως «το να τοποθετήσεις αισθητήρες στο επίπεδο του δρόμου είναι αρκετά δύσκολο καθώς έχεις να λύσεις το ζήτημα της ρευματοδότησης, το δίκτυο ίντερνετ και πάνω από όλα το θέμα των βανδαλισμών, το οποίο έχουμε αντιμετωπίσει στο παρελθόν».
Η κ. Ασημακοπούλου με την υπεύθυνη της Energy4Smart, Αργυρώ Ναζίρη, παρακολουθούσαν μια έκθεση τεχνολογίας και καινοτομίας και όταν έμαθαν πως το παγκάκι είναι ενεργειακά αυτόνομο χάρη στο ενσωματωμένο φωτοβολταϊκό πάνελ, είχαν το πρώτο εχέγγυο που χρειάζονταν. Την ίδια ώρα «ο ενσωματωμένος μικροϋπολογιστής στο εσωτερικό του και το wi-fi δίνουν τη σταθερή σύνδεση που είναι απαραίτητη για τη συλλογή των δεδομένων» λέει.
Σε αυτό το σημείο, η κ. Ασημακοπούλου αναφέρει πως η ποιότητα του αέρα στο λεκανοπέδιο της Αθήνας, με εξαίρεση περιοχές όπως ο Ασπρόπυργος ή τα λιμάνια, δίνει μια παρόμοια εικόνα, γιατί ο βασικός ρυπαντής σε όλη την Αθήνα είναι τα οχήματα. «Ο έτερος βασικός επιβαρυντής είναι η καύση βιομάζας. Τον χειμώνα προέρχεται από τα τζάκια και το καλοκαίρι από τις ολοένα και περισσότερες πυρκαγιές στα περιαστικά δάση της Αττικής. Επίσης, η συγκέντρωση των οξειδίων του αζώτου και των αιωρούμενων σωματιδίων είναι σε υψηλότερες συγκεντρώσεις στις οδικές αρτηρίες, ενώ όσο πηγαίνουμε σε περιοχές αστικού υποβάθρου βλέπουμε πιο υψηλές συγκεντρώσεις όζοντος».
Παγκάκια με πολλά χαρίσματα
Η Αργυρώ Ναζίρη, η ιδρύτρια της Energy4Smart, η οποία ξεκίνησε να λειτουργεί το 2018, σημειώνει πως εκτός από τα «έξυπνα παγκάκια» υπάρχουν ήδη στον Δήμο Βάρης – Βούλας – Βουλιαγμένης, στον Πειραιά, στο Μικρολίμανο, στην Καλλιθέα και στη Χάλκη και τα λεγόμενα «ενεργειακά κιόσκια». Διαθέτουν έξι θέσεις καθίσματος, σκίαστρο και αυτόνομο φωτισμό, τέσσερις θύρες USB για ενσύρματη φόρτιση, 4G wi-fi, ηχεία για ενημερώσεις και μια μεγάλη οθόνη με χρήσιμες πληροφορίες. Κάποια από αυτά έχουν και ειδικό κάθισμα ΑμεΑ ενώ όλα μπορούν να φορτίσουν και ηλεκτρικό αμαξίδιο.
«Τόσο τα “ενεργειακά κιόσκια”, όσο και τα “έξυπνα παγκάκια” είναι αντιβανδαλιστικά και αντιγκράφιτι. Είναι βαμμένα με ηλεκτροστατική πούδρα έτσι ώστε να καθαρίζουν με πολύ εύκολο τρόπο, αφού όπως ίσως φαντάζεται κανείς, έχουν γίνει απόπειρες βανδαλισμού. Η οθόνη τους προστατεύεται με ειδικό πολυκαρβονικό υλικό. Εχουν νυχτερινό φωτισμό με αισθητήρα, συναγερμό και μπορούν χάρη στην αυτονομία τους να μεταφέρουν έκτακτα μηνύματα στους πολίτες ακόμα κι αν κοπεί το ρεύμα».
*Το έργο Faircity χρηματοδοτείται από την Περιφέρεια Αττικής – Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Αττική 2014-2020 στο πλαίσιο της δράσης «Συνέργειες Ερευνας και Καινοτομίας στην Περιφέρεια Αττικής».
