Αν και το χιόνι του περασμένου χειμώνα έπεσε πυκνό στις ελβετικές Αλπεις, δεν ήταν αρκετό ώστε οι παγετώνες να διατηρήσουν τον όγκο τους, τη στιγμή που η άμμος της Σαχάρας επιταχύνει όλο και περισσότερο την τήξη τους.
Οι ερευνητές της ομάδας Glacier Monitoring in Switzerland (GLAMOS) έκαναν εκτεταμένες μετρήσεις σε 20 παγετώνες τον Σεπτέμβριο και ανέλυσαν συνολικά ευρήματα από 1.400 παγετώνες της Ελβετίας. Κατέληξαν σε σημαντικά συμπεράσματα, με βασικότερο ότι οι παγετώνες της Ελβετίας έχασαν το 2,4% του όγκου τους μέσα σε έναν χρόνο, παρότι μέχρι τον Ιούνιο χιόνισε κατά 30% περισσότερο από τον μέσο όρο.
Τα δύο προηγούμενα χρόνια, ο όγκος των ελβετικών παγετώνων μειώθηκε πάνω από το 10 ποσοστιαίες μονάδες, ποσοστό-ρεκόρ. Ειδικότερα, το 2022 χάθηκε το 5,9% του όγκου των πάγων στις ελβετικές Αλπεις και το 2023 έλιωσε ακόμη ένα 4,4% των πάγων.
Ωστόσο, και φέτος η συρρίκνωση των παγετώνων κατά 2,4% παραμένει υψηλότερη από τον μέσο όρο 1,9% που καταγραφόταν μεταξύ 2010-2020.
Από τα στοιχεία είναι σαφές πως οι παγετώνες βρίσκονται ήδη σε τροχιά εξαφάνισης.
Ο επικεφαλής της ομάδας GLAMOS, Ματίας Χας, σημειώνει στην «Κ» πως η μαζική απώλεια του πάγου δεν έχει σταματήσει και επιβεβαιώνει πως από τα νούμερα είναι σαφές ότι οι παγετώνες βρίσκονται ήδη σε τροχιά εξαφάνισης.
Σύμφωνα με την αναλυτική έκθεση της ομάδας, οι πιο αρνητικές τιμές που παρατηρήθηκαν σε απώλεια πάγου φτάνουν περίπου τα επτά μέτρα για φέτος στις «γλώσσες των παγετώνων» που εκτείνονται σε χαμηλά υψόμετρα και ακόμη και τα 11 μέτρα για την πιο χαμηλή θέση στον παγετώνα “Grosser Aletschgletscher” στα 1.980 μέτρα.
Παράγοντες
Οι ειδικοί εκτιμούν πως ο συνολικός όγκος των ελβετικών παγετώνων θα ανέλθει σε 46,4 κυβικά χιλιόμετρα στο τέλος του τρέχοντος έτους, δηλαδή σχεδόν 30 κυβικά χιλιόμετρα λιγότερα από ό,τι το 2000.
Τα υπερβολικά ζεστά καλοκαίρια που σημειώθηκαν ειδικά τα τελευταία δύο έτη στην Ευρώπη επηρέασαν σε μεγάλο βαθμό και το λιώσιμο των πάγων στις Αλπεις. Οπως αναφέρεται στην έρευνα, «οι πολύ υψηλές θερμοκρασίες τον Ιούλιο και τον Αύγουστο, σε συνδυασμό με την έλλειψη φρέσκων χιονοπτώσεων σε μεγάλο υψόμετρο, συνέβαλαν στη σημαντική απώλεια μάζας».
«Ο Αύγουστος ήταν ιδιαίτερα ζεστός και εκείνον τον μήνα σημειώθηκαν πράγματι απώλειες μάζας παγετώνων σε επίπεδα-ρεκόρ», τόνισαν οι ερευνητές.
Τι συμβαίνει με τη σκόνη της Σαχάρας
Ωστόσο ένας νέος εξίσου κρίσιμος παράγοντας έρχεται να εντείνει την ανησυχία των ειδικών. Συγκεκριμένα, οι άνεμοι κατά τη διάρκεια του χειμώνα και της άνοιξης του 2024 έφεραν επανειλημμένα «σημαντικές ποσότητες σκόνης από τη Σαχάρα στις Αλπεις».
Εξηγώντας ακριβώς πώς η αφρικάνικη σκόνη επισπεύδει την τήξη των πάγων, ο Ματίας Χας σημειώνει πως αυτό συμβαίνει όταν ουσιαστικά τα σωματίδια της σκόνης εναποτίθενται στην επιφάνεια του χιονιού.
«Αυτό το “βρώμικο” χιόνι γίνεται έτσι πιο σκούρο και απορροφά περισσότερη ηλιακή ακτινοβολία, αντί να την αντανακλά, με αποτέλεσμα την ταχύτερη τήξη του χιονιού σε σχέση με το καθαρό λευκό χιόνι» τονίζει, προσθέτοντας πως παρόλο που η μεταφορά σκόνης γίνεται σε μία μέρα, τα σωματίδια μένουν εκεί και «τρώνε» τον πάγο.
Η καθαρή επίδραση της σαχάριας σκόνης στην απώλεια πάγου του 2024 δεν έχει ποσοτικοποιηθεί, ωστόσο η μελέτη αναφέρει ότι «μια αύξηση του ρυθμού τήξης κατά 10-20% σε σύγκριση με τις κανονικές συνθήκες φαίνεται εύλογη».
Επαναχάραξη συνόρων
Η απώλεια μεγάλου μέρους παγετώνων έχει ήδη οδηγήσει την Ελβετία και την Ιταλία να επαναχαράξουν τα σύνορά τους κάτω από την κορυφή Μάτερχορν. «Το έτος αυτό συγκαταλέγεται στο 10% των πιο αρνητικών τιμών για ορισμένους παγετώνες», πρόσθεσε ο Χας τονίζοντας την επείγουσα ανάγκη να περιοριστεί η κλιματική αλλαγή.
«Γνωρίζουμε πολύ καλά γιατί το κλίμα αλλάζει. Για να σώσουμε τους παγετώνες (στην Ευρώπη και παγκοσμίως) υπάρχει μόνο μία επιλογή: Πρέπει να σταθεροποιήσουμε το κλίμα μηδενίζοντας τις εκπομπές CO2 το συντομότερο δυνατό. Αυτό προφανώς δεν είναι μόνο καλό για τους παγετώνες, αλλά θα μειώσει επίσης τη σοβαρότητα των καλοκαιρινών καυσώνων, των πυρκαγιών, των ισχυρών βροχοπτώσεων, της βιοποικιλότητας κ.λ.π.», τονίζει.
Υπενθυμίζεται πως τα Ηνωμένα Εθνη έχουν προειδοποιήσει ότι παραμένουμε πολύ μακριά από την επίτευξη των στόχων της συμφωνίας του Παρισιού για το κλίμα του 2015, με στόχο τη συγκράτηση της αύξησης της παγκόσμιας θερμοκρασίας κάτω από 1,5 βαθμό Κελσίου.
Φωτογραφία εξωφύλλου: H ομάδα του GLAMOS αναρριχάται στη γλώσσα του παγετώνα Findel (στο Βαλέ) που είναι καλυμμένη με φρέσκο χιόνι και φτάνει στο χαμηλότερο τμήμα του παγετώνα. Η περιοχή αυτή ήταν καλυμμένη από παχιές μάζες πάγου πριν από μια δεκαετία.
Φωτογραφίες: Ματίας Χας
