Οι καρέτα καρέτα επιστρέφουν θριαμβευτικά

Υστερα από δεκαετίες σκληρής δουλειάς, ο κόπος τους φαίνεται πως ανταμείβεται. Οι επιστήμονες που δραστηριοποιούνται στον Κυπαρισσιακό Κόλπο και στον Κόλπο του Λαγανά στη Ζάκυνθο, έχουν κάθε λόγο να χαμογελούν μετά την αύξηση ρεκόρ που κατέγραψαν το φετινό καλοκαίρι στις φωλιές καρέτα καρέτα. Οπως εξηγούν στην «Κ», η άνοδος των φωλιών είναι συνεχόμενη τα τελευταία χρόνια.

Εάν συνυπολογιστεί ότι στους δύο κόλπους συγκεντρώνεται το 86% των φωλιών στην Ε.Ε., ενώ η χώρα μας φιλοξενεί περίπου το 60% του συνόλου των φωλιών, η άνοδος αποκτά ακόμα μεγαλύτερη σπουδαιότητα. Η μακροχρόνια προστασία του πληθυσμού των χελωνών φαίνεται πως αποδίδει, όμως οι κίνδυνοι παραμένουν.

«Καταγράψαμε 6.700 φωλιές»

Οπως σχολίασε στην «Κ» η Αλίκη Παναγοπούλου, συντονίστρια ερευνητικών θεμάτων του συλλόγου για την προστασία της θαλάσσιας χελώνας «Αρχελών», φέτος, «στον Κυπαρισσιακό Κόλπο, σημειώθηκε ρεκόρ ωοτοκίας, καθώς καταγράψαμε 6.700 φωλιές».

Προκειμένου να γίνει αντιληπτή η σημασία αυτού του αριθμού, η ίδια συμπλήρωσε πως «την περίοδο 1992-2005 ο μέσος όρος φωλιών στον πυρήνα του βιοτόπου ανερχόταν στις 552 ετησίως, ενώ την περίοδο 2006-2024 σχεδόν τετραπλασιάστηκε, φτάνοντας τις 2.145 φωλιές κατά μέσο όρο ετησίως. Τα τελευταία χρόνια ο αριθμός ξεπέρασε αρκετές φορές τις 3.000 και 4.000 φωλιές, μέχρι να φτάσουμε στα φετινά εντυπωσιακά νούμερα».

Αλλωστε, όπως εξήγησε η κ. Παναγοπούλου που συμμετέχει στο πρόγραμμα από το 1994, «επειδή “μαρκάρουμε” τις χελώνες, εντοπίζουμε μεγάλο ποσοστό νεαρών καρέτα καρέτα που έρχονται για πρώτη φορά στην περιοχή ώστε να γεννήσουν. Αυτό δείχνει ότι ο κόπος μας φέρνει αποτελέσματα». 

Σύμφωνα με την ίδια, δεν πρόκειται για τυχαίο γεγονός, καθώς, «από το 1992 εφαρμόζεται συστηματική προστασία των φωλιών από τις απειλές που καταγράφηκαν στην περιοχή το προηγούμενο διάστημα. Εχουμε ένα πρόγραμμα στο οποίο έχουν συμμετάσχει όλα αυτά τα χρόνια περισσότεροι από 2.000 εθελοντές, παρακολουθώντας συστηματικά την παραλία και εφαρμόζοντας συγκεκριμένα πρωτόκολλα».

Οι κυριότερες απειλές

Η κυριότερη απειλή που αντιμετωπίζουν οι καρέτα καρέτα στην περιοχή, σύμφωνα με την κ. Παναγοπούλου, «είναι η θήρευση από τις αλεπούδες. Βρήκαμε όμως τρόπο να προστατεύεται η φωλιά με τέτοιον τρόπο, ώστε η αλεπού να μην μπορεί να σκάψει να φάει τα αυγά».  

Παράλληλα, εξαιτίας της μορφολογίας της περιοχής, «υπάρχουν περίοδοι με υψηλό κυματισμό και πολλές φωλιές καταστρέφονται εξαιτίας πλημμυρισμού. Οι εθελοντές μας άρχισαν να μεταφέρουν φωλιές που γνωρίζαμε ότι θα καταστραφούν, σε ασφαλέστερα σημεία της παραλίας. Αυτά τα μέτρα προστασίας οδήγησαν στη μείωση της θήρευσης (από 50% στο 13%) και του πλημμυρισμού (από 25% στο 9%)».

 Τα μέτρα προστασίας οδήγησαν στη μείωση της θήρευσης (από 50% στο 13%) και του πλημμυρισμού (από 25% στο 9%).

Στους κινδύνους που αντιμετωπίζουν οι χελώνες προστίθεται σύμφωνα με την ίδια η κλιματική αλλαγή, καθώς οι αλλαγές στη θερμοκρασία των ωκεανών μπορούν να οδηγήσουν σε αλλαγές στους βιοτόπους και μαζικούς θανάτους θαλάσσιων ειδών. Παράλληλα, «οι υψηλές θερμοκρασίες μπορούν να οδηγήσουν στη γέννηση περισσότερων θηλυκών χελωνών, που μακροπρόθεσμα μπορεί να επηρεάσει τους πληθυσμούς και την επιβίωσή τους».

«Αν σταματήσουμε, θα επιστρέψουμε στα παλιά»

Η μεγάλη αύξηση των φωλιών οδήγησε από το 2023 στη χαλάρωση των μέτρων προστασίας τους, ενώ φέτος προστατεύθηκε μόλις το 38% των φωλιών. Αυτό όμως δεν σηματοδοτεί τον τερματισμό της προστασίας, καθώς σύμφωνα με την κ. Παναγοπούλου, «μπορούμε να προσαρμόσουμε τον τρόπο προστασίας των χελωνών, όμως πρέπει να έχουμε στον νου μας ότι η αύξηση του πληθυσμού τους οφείλεται στις δράσεις προστασίας. Εφόσον τις σταματήσουμε, γρήγορα θα επιστρέψουμε στα παλιά».

Το φετινό καλοκαίρι ο «Αρχελών» τοποθέτησε δορυφορικούς πομπούς σε 20 θαλάσσιες χελώνες, που εντοπίστηκαν σε παραλίες ωοτοκίας σε Πελοπόννησο και Κρήτη στο πλαίσιο του κοινοτικού προγράμματος LIFE MareNatura. Στόχος του προγράμματος είναι η συλλογή δεδομένων αναφορικά με τις μετακινήσεις, τις συμπεριφορές και τις τις προτιμήσεις των χελωνών σε θαλάσσια ενδιαιτήματα, ώστε να δημιουργηθούν προστατευόμενες θαλάσσιες περιοχές.

Η σημαντικότερη παραλία φωλεοποίησης

Από την πλευρά της, η Χαρίκλεια Μινιώτου, υπεύθυνη του προγράμματος Ζακύνθου της WWF, σχολίασε στην «Κ» ότι «τα τελευταία χρόνια έχει καταγραφεί μεγάλος αριθμός φωλιών καρέτα καρέτα σε όλες τις παραλίες ωοτοκίας της Ελλάδας».

Ειδικά στη Ζάκυνθο, σύμφωνα με την ίδια, «καταγράφηκαν φέτος από τον “Αρχελών” και το Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Ζακύνθου, που είναι οι αρμόδιοι φορείς, 2.365 φωλιές στις 6 παραλίες ωοτοκίας της Ζακύνθου. Στα Σεκάνια, την παραλία που δραστηριοποιείται το WWF και αποτελεί τον πυρήνα του πάρκου, καταγράφηκαν συνολικά 1.201 φωλιές, δηλαδή περισσότερες από τις μισές που εντοπίστηκαν σε όλο το νησί. Πρόκειται για τη σημαντικότερη παραλία παγκοσμίως αναφορικά με τη φωλεοποίηση, καθώς έχει μήκος μόλις 550 μέτρα και φέτος είχαμε φωλιές σε απόσταση μικρότερη των 50 εκατοστών». 

 Φέτος στη Ζάκυνθο καταγράψαμε 2.365 φωλιές στις 6 παραλίες ωοτοκίας. Ειδικά στην παραλία των Σεκανίων η οποία έχει μήκος μόλις 550 μέτρα, εντοπίστηκαν 1.201 φωλιές. 

Πρόκειται για νούμερα ιδιαιτέρως εντυπωσιακά, καθώς σύμφωνα με την ίδια «πέρσι στα Σεκάνια, είχαμε λίγο πάνω από τις 900 φωλιές, ενώ τα προηγούμενα χρόνια αυτός ο αριθμός κυμαινόταν περίπου στις 500-600 φωλιές». 

Οπως εξήγησε η ίδια, «η καρέτα καρέτα, ώσπου να ωριμάσει και να επιστρέψει στην περιοχή που γεννήθηκε, προκειμένου να αναπαραχθεί και να γεννήσει αυγά χρειάζεται περίπου 25 χρόνια. Επομένως, το οικοσύστημα πρέπει να παραμείνει ένας παράδεισος για τις χελώνες. Πάντως, το ότι έχουμε αύξηση στις φωλιές επί δύο συνεχόμενα χρόνια, είναι μια ένδειξη ότι όλα τα τα διαχειριστικά μέτρα που έχουν παρθεί, έχουν θετικό αποτέλεσμα. Περιμένουμε όμως να δούμε και τις επόμενες φωλιές, ώστε να επιβεβαιωθεί αυτή η τάση».

Σύστημα παρακολούθησης

Τα διαχειριστικά μέτρα που υλοποιούνται στα Σεκάνια, σύμφωνα με την κ. Μινώτου, «αφορούν τις οικοσυστημικές υπηρεσίες της περιοχής. Για παράδειγμα, η άμμος θα πρέπει να είναι κατάλληλη, δεν θα πρέπει να αλλάξει το ανάγλυφο της παραλίας, ούτε να υπάρξουν φωτιές που θα μεταφέρουν φερτά υλικά τα οποία θα καλύψουν τον ωφέλιμο χώρο ωοτοκίας».

Εκτός από τα μέτρα διαχείρισης, «προσπαθούμε να εφαρμόσουμε καθετί καινότομο. Εχουμε εγκαταστήσει σύστημα παρακολούθησης, με εννέα κάμερες, που μας βοηθάει στο κομμάτι της παρακολούθησης της θήρευσης. Επειδή μόνο 1 στα 1.000 χελωνάκια θα καταφέρει να επιζήσει, είναι καλό να έχουμε εικόνα των συνθηκών που ενδεχομένως ευνοεί τη θήρευσή τους».

Στους κινδύνους που αντιμετωπίζουν οι χελώνες, συμπεριλαμβάνονται επίσης, «η παρεμπίπτουσα αλιεία, καθώς και ο τραυματισμός τους από σκάφη που μπορεί να κινούνται με πολύ μεγάλες ταχύτητες».

Οπως εξήγησε η κ. Μινώτου, «η καρέτα καρέτα πλέον χαρακτηρίζεται είδος που πρέπει να είναι υπό παρακολούθηση, ακριβώς επειδή καταγράφονται αυτοί οι ανοδικοί αριθμοί. Πρέπει να διασφαλίσουμε ότι και στο μέλλον δεν θα αλλάξει κάτι σε ό,τι αφορά αυτές τις ανοδικές τάσεις».

Η ίδια συμμετέχει στο πρόγραμμα του WWF στη Ζάκυνθο από το 2000. Οπως αφηγείται, «έχουμε περάσει δύσκολες περιόδους, επειδή η περιβαλλοντική συνείδηση στην Ελλάδα τότε δεν ήταν τόσο αναπτυγμένη. Μέσα σε αυτά τα χρόνια, έχω δει μια στροφή του κόσμου, οι τοπικές κοινωνίες αποδέχονται πλέον την έννοια της περιβαλλοντικής προστασίας. Η μεγαλύτερη πρόκληση για τις επόμενες δεκαετίες όμως, θα είναι η πιο αποτελεσματική εφαρμογή της περιβαλλοντικής πολιτικής».

---

Κεντρική Φωτογραφία: «Αρχελών».