Έχετε πονοκέφαλο, μυϊκή θλάση ή πόνο που οφείλεται σε αρθρίτιδα; Μην ψάχνετε για ένα οποιοδήποτε μη συνταγογραφούμενο φάρμακο. Τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (ΜΣΑΦ), όπως η ιβουπροφαίνη, η ναπροξένη και η ασπιρίνη, είναι τα αναλγητικά χωρίς ιατρική συνταγή που χρησιμοποιούνται συνήθως. Το ίδιο και η ακεταμινοφαίνη (ή παρακεταμόλη). Επί δεκαετίες, τα φάρμακα αυτά θεωρούνται ασφαλή, γεγονός που δικαιολογεί τη δυνατότητα αγοράς τους χωρίς ιατρική συνταγή.
Ωστόσο, οι απόψεις για τα μη συνταγογραφούμενα παυσίπονα έχουν αλλάξει σήμερα, καθώς γνωρίζουμε περισσότερα για τους κινδύνους που ενέχει η χρήση τους. Και είναι ιδιαίτερα σημαντικό τα φάρμακα αυτά να λαμβάνονται με προσοχή. Παρακάτω θα βρείτε οδηγίες που θα σας βοηθήσουν να περιορίσετε τις επιλογές σας.
Μάθετε τους κινδύνους
Τα μη συνταγογραφούμενα παυσίπονα συνδέονται με πολλά προβλήματα υγείας.
Η τακτική και μακροχρόνια χρήση ΜΣΑΦ μπορεί να ερεθίσει τα τοιχώματα του στομάχου και να προκαλέσει έλκος ή γαστρορραγία. Η αναγνώριση αυτού του ενδεχομένου οδήγησε στην ανάπτυξη φαρμάκων ανεκτών από το στομάχι, όπως το συνταγογραφούμενο φάρμακο σελεκοξίμπη, που είναι λιγότερο πιθανό να προκαλέσει πρόβλημα στο στομάχι.
Δυστυχώς, τα τελευταία χρόνια, η έρευνα έδειξε ότι όλα τα ΜΣΑΦ (ακόμη και εκείνα που είναι ανεκτά από το στομάχι) έχουν την τάση να αυξάνουν την αρτηριακή πίεση. Επιπλέον, το 2015, ο Αμερικανικός Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) προειδοποίησε ότι όλα τα ΜΣΑΦ αυξάνουν τον κίνδυνο καρδιακής προσβολής και εγκεφαλικού επεισοδίου, ακόμη και με βραχυχρόνια χρήση, ακόμη και στα άτομα που δεν έχουν γνωστή καρδιακή νόσο. Τα ΜΣΑΦ μπορεί επίσης να προκαλέσουν νεφρική βλάβη όταν λαμβάνονται σε υψηλές δόσεις. Αυτοί οι αυξημένοι κίνδυνοι είναι μικροί αλλά πραγματικοί, η δε πιθανότητά τους αυξάνεται με υψηλότερες ημερήσιες δόσεις.
Επικίνδυνη μπορεί να είναι και η ακεταμινοφαίνη. «Η λήψη μεγάλων ποσοτήτων ακεταμινοφαίνης μπορεί να προκαλέσει ηπατική ανεπάρκεια, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε νοσηλεία ή και σε μεταμόσχευση ήπατος. Μπορεί ακόμη να οδηγήσει και σε θάνατο», προειδοποιεί η δρ Susan Lim, γιατρός με εξειδίκευση στην Ιατρική Πόνου στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ Brigham and Women’s Hospital.
«Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν θα πρέπει να υπερβαίνουν τα 3.000 mg ημερησίως. Αυτό αντιστοιχεί σε έξι ενισχυμένα χάπια ακεταμινοφαίνης, σημειώνει ο δρ Joshua Gagne, φαρμακοποιός και επιδημιολόγος στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ Brigham and Women’s Hospital.
Αποφύγετε τα πιο επικίνδυνα
Καλύτερα να αποφεύγετε ή να ελαχιστοποιείτε τη χρήση των μη συνταγογραφούμενων αναλγητικών που μπορεί να επιδεινώσουν τα υφιστάμενα προβλήματα υγείας σας.
Για παράδειγμα, μην παίρνετε ακεταμινοφαίνη εάν έχετε προβλήματα στο συκώτι ή αν καταναλώνετε μεγάλη ποσότητα αλκοόλ (που μπορεί επίσης να προκαλέσει βλάβες στο ήπαρ). Επίσης, μην παίρνετε ΜΣΑΦ χωρίς να συμβουλευτείτε πρώτα τον γιατρό σας σε περίπτωση που πάσχετε από καρδιακή νόσο, έχετε υψηλή αρτηριακή πίεση, έλκος στομάχου ή προβλήματα στους νεφρούς. «Τα ΜΣΑΦ μπορεί να επιδεινώσουν τα προβλήματα των νεφρών, οδηγώντας έως και σε νεφρική ανεπάρκεια, που απαιτεί νοσηλεία», υπογραμμίζει η δρ Lim.
Υπάρχει ωστόσο μια εξαίρεση στη χρήση ΜΣΑΦ και στην καρδιακή νόσο: ο γιατρός σας μπορεί να σας συμβουλεύσει να παίρνετε καθημερινά ασπιρίνη σε μικρή δόση, η οποία είναι γνωστό ότι μπορεί να αποτρέψει μια δεύτερη καρδιακή προσβολή ή εγκεφαλικό, εφόσον είχατε ήδη υποστεί ένα επεισόδιο.
Σκεφτείτε τα άλλα φάρμακα
Ένας άλλος παράγοντας που πρέπει να λάβετε υπόψη στην επιλογή σας για ένα μη συνταγογραφούμενο αναλγητικό είναι αν αλληλεπιδρά με άλλα φάρμακα που λαμβάνετε.
Για παράδειγμα, τα ΜΣΑΦ επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν τα αιμοπετάλια. Εάν πάρετε ένα ΜΣΑΦ που δεν περιέχει ασπιρίνη μαζί με ασπιρίνη ή ένα αντιπηκτικό (αραιωτικό) του αίματος, όπως η βαρφαρίνη, η απιξαμπάνη, η ριβαροξαμπάνη, η δαμπιγκατράνη, μπορεί να αυξηθεί ο κίνδυνος αιμορραγίας, ιδίως στο πεπτικό σύστημα. Με τη λήψη των ΜΣΑΦ μπορεί επίσης να αυξηθεί ο κίνδυνος αιμορραγίας εάν χρησιμοποιείτε κορτικοστεροειδή ή ορισμένα αντικαταθλιπτικά.
«Τα ΜΣΑΦ μπορεί επίσης να ελαττώσουν τη δράση αρκετών φαρμάκων που μειώνουν την αρτηριακή πίεση», σύμφωνα με τον δρα Gagne. Σε αυτά περιλαμβάνονται οι αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτασίνης (ΜΕΑ) όπως η λισινοπρίλη, οι ανταγωνιστές των υποδοχέων της αγγειοτασίνης όπως η λοσαρτάνη ή η βαλσαρτάνη, καθώς και τα διουρητικά όπως η υδροχλωροθειαζίδη.
Κάτι άλλο που πρέπει να σημειωθεί είναι ότι ορισμένα φάρμακα χωρίς συνταγή, τα οποία συνδυάζουν δύο δραστικές ουσίες –π.χ. για το κρυολόγημα και για τον ύπνο–, περιλαμβάνουν ήδη ακεταμινοφαίνη ή και άλλα παυσίπονα. «Εάν δεν το γνωρίζετε αυτό, ενδέχεται ακούσια να ξεπεράσετε τα όρια της ασφαλούς δοσολογίας», λέει η δρ Lim. «Δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι νοσηλεύονται κάθε χρόνο λόγω υπερβολικής δόσης ακεταμινοφαίνης που ελήφθη κατά λάθος».
Τι πρέπει να κάνετε αν είστε υποψήφιοι και για τα δύο;
Εάν δεν έχετε ήδη κάποια πάθηση ή δεν ακολουθείτε κάποια θεραπευτική αγωγή που να υπαγορεύει ποιο μη συνταγογραφούμενο αναλγητικό πρέπει να πάρετε, η δρ Lim προτείνει να αρχίσετε με ακεταμινοφαίνη, δεδομένου ότι έχει λιγότερους κινδύνους σε σχέση με τα ΜΣΑΦ, όταν λαμβάνεται στη συνιστώμενη δοσολογία. «Πάρτε τη χαμηλότερη δυνατή δόση για το μικρότερο χρονικό διάστημα, ώστε να πετύχετε επαρκή ανακούφιση από τον πόνο. Δοκιμάστε το φάρμακο για μερικές ημέρες σύμφωνα με τις οδηγίες και παρακολουθήστε την αντίδρασή σας», συμβουλεύει. «Αν δεν σας ανακουφίσει, δοκιμάστε ένα άλλο παυσίπονο».
Τι γίνεται αν στην περίπτωσή σας δρουν και τα ΜΣΑΦ και η ακεταμινοφαίνη; Η δρ Lim προτείνει την εναλλαγή μεταξύ ακεταμινοφαίνης και ΜΣΑΦ. «Βεβαιωθείτε ότι τα παίρνετε σε ασφαλείς δόσεις και διαστήματα», συμβουλεύει η δρ Lim.
Μην ξεχνάτε: Tα μη συνταγογραφούμενα παυσίπονα προορίζονται για περιστασιακή ή βραχυχρόνια χρήση, εκτός εάν ο γιατρός σας συνιστά κάτι διαφορετικό. «Προσδιορίστε τις προσδοκίες σας για τη διαχείριση του πόνου, δεν θα τον εξαλείψετε με τη μία», λέει η δρ Lim. «Μη λαμβάνετε φάρμακα συνεχώς και με μη ασφαλή τρόπο προκειμένου να μηδενίσετε τα επίπεδα του πόνου».
