Ακόμη κι αν κάθε χρόνο φροντίζετε επιμελώς να επισκέπτεστε τον παθολόγο σας για τον ετήσιο προληπτικό σας έλεγχο (τσεκάπ), αυτό το 30λεπτο ραντεβού δεν είναι αρκετό για να συζητήσετε για τη συνολική υγεία σας και πώς να τη διαχειριστείτε.
Σταδιακά, όμως, η τεχνολογία δίνει νέα μορφή σε αυτή την επικοινωνία μεταξύ γιατρού και ασθενούς. Χάρη στα οικιακά πιεσόμετρα, τα έξυπνα ρολόγια και άλλα είδη φορετής τεχνολογίας, οι ασθενείς εντάσσουν ολοένα και περισσότερο στις ιατρικές εξετάσεις τα δεδομένα που συγκεντρώνουν οι ίδιοι, συμπληρώνοντας την εικόνα με πολύτιμο περιεχόμενο στις χρονικά περιορισμένες επισκέψεις στο ιατρείο. Αυτή η τεχνολογία έχει τα συν και τα πλην της.
«Διανύουμε μια πραγματικά εντυπωσιακή εποχή, επειδή οι ασθενείς μπορούν να είναι συνδιαμορφωτές της υγείας και της περίθαλψής τους», λέει ο δρ Daniel Sands, γιατρός πρωτοβάθμιας περίθαλψης στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ Beth Israel Deaconess Medical Center και πρωτοπόρος στη χρήση ηλεκτρονικών μεθόδων επικοινωνίας με τους ασθενείς σε επίπεδο πρωτοβάθμιας περίθαλψης.
«Ακόμη και οι πιο βαριά ασθενείς δεν έρχονται στο ιατρείο τόσο συχνά», προσθέτει. «Ως γιατροί είμαστε υπεύθυνοι για την υγεία των ασθενών μας, αλλά, για να το καταφέρουμε αυτό, δεν αρκούν μόνο τα δεδομένα που συλλέγουμε στο ιατρείο. Οι ασθενείς πρέπει να συμμετέχουν στη συγκέντρωση πληροφοριών, ώστε να μπορούμε να παρέχουμε καλύτερη περίθαλψη».
Τα πιο χρήσιμα δεδομένα
Υπολογίζεται ότι 7 στους 10 ανθρώπους παγκοσμίως είναι χρήστες κινητών συσκευών, τροφοδοτώντας έτσι την αγορά κινητών συσκευών φροντίδας της υγείας, όπως συσκευών παρακολούθησης της φυσικής δραστηριότητας, έξυπνων ρολογιών και ειδικά σχεδιασμένων δαχτυλιδιών, η αξία της οποίας σύμφωνα με εκτιμήσεις αγγίζει τα 90 δισ. ευρώ. Αυτά τα είδη φορετής τεχνολογίας συνήθως καταγράφουν δεδομένα για τον καρδιακό ρυθμό, τον αριθμό των βημάτων, το επίπεδο δραστηριότητας και πληροφορίες σχετικά με τον ύπνο.
«Όλο και περισσότεροι ασθενείς έρχονται στο ιατρείο με δεδομένα που έχουν συγκεντρώσει οι ίδιοι από διάφορες πηγές», λέει η δρ Jennifer Cluett, γιατρός πρωτοβάθμιας περίθαλψης στο Beth Israel Deaconess. «Πιστεύω ότι αυτή η τάση θα συνεχίσει να αυξάνεται».
Αλλά, σύμφωνα με ειδικούς από το Χάρβαρντ, οι πιο συχνοί τύποι δεδομένων που προσθέτουν οι ασθενείς στα τσεκάπ τους –και μπορούν να αξιοποιήσουν οι γιατροί– δεν προέρχονται από τις λεγόμενες φορετές συσκευές. Τα οικιακά πιεσόμετρα, οι μετρητές σακχάρου στο αίμα και οι ηλεκτρονικές ζυγαριές ακόμη παρέχουν τις πιο χρήσιμες πληροφορίες, βοηθώντας τους γιατρούς να κάνουν μικροαλλαγές στις δοσολογίες φαρμάκων και να προτείνουν αλλαγές στον τρόπο ζωής.
«Λέμε στους ασθενείς με υπέρταση να ελέγχουν την πίεσή τους μερικές φορές την εβδομάδα και να φέρνουν μαζί τους στο επόμενο ιατρικό ραντεβού τις μετρήσεις που έχουν καταγράψει», λέει ο δρ Sands. Ωστόσο, οι φορετές συσκευές δεν μπορούν ακόμη να καταγράψουν αυτές τις πληροφορίες, ενώ το είδος των δεδομένων που παρακολουθούν –όπως ο αριθμός των βημάτων και πληροφορίες για τον ύπνο– «δεν είναι απαραίτητα κάτι που μπορούμε να ενσωματώσουμε στο πλάνο για τη φροντίδα της υγείας σας».
Αν και ο δρ Sands συμφωνεί ότι η χρήση συσκευών φορετής τεχνολογίας από τους ασθενείς συνιστά ένα «σημείο καμπής», δεν έχει παρατηρήσει ακόμη πραγματικό αντίκτυπο στη φροντίδα της υγείας. «Περιμένω να δω σημαντικές και αξιοποιήσιμες πληροφορίες από αυτές τις συσκευές. Αυτή τη στιγμή χρησιμοποιούνται πιο πολύ ως παιχνίδι από πλευράς παρακολούθησης της φυσικής κατάστασης».
Παρακολούθηση του καρδιακού ρυθμού
Το 2018, όταν ο FDA ενέκρινε τη σύζευξη του έξυπνου ρολογιού της Apple με μια εφαρμογή για την ανίχνευση των ακανόνιστων καρδιακών ρυθμών, η συσκευή (και άλλα έξυπνα ρολόγια που ακολούθησαν το παράδειγμα αυτό) μπορούσε να ειδοποιεί τους χρήστες ότι ίσως πάσχουν από κολπική μαρμαρυγή, ένα δυνητικά επικίνδυνο «φτερούγισμα» του μυοκαρδίου που μπορεί να προκαλέσει θρομβώσεις.
Έκτοτε, ο δρ Sands και η δρ Cluett μιλούν περιστασιακά με ασθενείς οι οποίοι έλαβαν μια ειδοποίηση από τα ρολόγια τους γι’ αυτή την τρομακτική πιθανότητα. Ωστόσο, η έρευνα έχει δείξει χαμηλά ποσοστά ακρίβειας για τις ειδοποιήσεις κολπικής μαρμαρυγής από τα ρολόγια της Apple. Μια μελέτη του 2020, η οποία δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Circulation, έδειξε ότι το Apple Watch 4 εντόπισε σωστά την παρουσία κολπικής μαρμαρυγής σε 41% των χρηστών, σε σύγκριση με 34% στις προηγούμενες εκδόσεις του ρολογιού.
Ο δρ Sands λέει ότι ακούει προσεκτικά τους ασθενείς πριν αποφασίσει κατά πόσον απαιτούνται εξετάσεις παρακολούθησης, όπως ηλεκτροκαρδιογράφημα ή μακροχρόνια παρακολούθηση της καρδιακής λειτουργίας. «Όταν οι ασθενείς μού λένε ότι έχουν αίσθημα παλμών και η ένδειξη για τον καρδιακό ρυθμό στο ρολόι είναι γύρω στο 200, σίγουρα η μέτρηση αυτή είναι πολύ χρήσιμη και αξιοποιήσιμη», προσθέτει. «Η πληροφορία αυτή θα με βοηθήσει να καταλάβω ότι θα πρέπει να δώσω προσοχή».
Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα
Τα δεδομένα για την υγεία που προέρχονται από τους ασθενείς κρύβουν παγίδες. Κατά πρώτον, δεν υπάρχει επαρκής ασφαλιστική κάλυψη. Οι φορείς ασφάλισης συχνά καλύπτουν το κόστος των μετρητών σακχάρου ή των οικιακών πιεσόμετρων, λέει ο δρ Sands, αλλά μην περιμένετε να σας συνδράμουν στην αγορά του έξυπνου ρολογιού σας.
«Δυστυχώς, δεν μας αποζημιώνουν καν για τον έλεγχο δεδομένων που προέρχονται από τους ασθενείς μας», λέει. Άλλο μειονέκτημα; Μερικοί ασθενείς δίνουν υπερβολική βαρύτητα στην καταγραφή στοιχείων σχετικά με την υγεία τους, με αποτέλεσμα να υπάρχει ο κίνδυνος στρέβλωσης των αποτελεσμάτων. «Μερικές φορές οι ασθενείς έρχονται στο ιατρείο με ολόκληρα κατεβατά μετρήσεων της πίεσής τους», αναφέρει ο δρ Cluett. «Ασχολούνται υπερβολικά. Και αγχώνονται ακόμη περισσότερο».
Γενικότερα, όμως, οι γιατροί εκτιμούν τη νέα μορφή των τσεκάπ και την ενθάρρυνση που προσφέρει στους ασθενείς η δυνατότητα να παίρνουν τον έλεγχο της υγείας τους στα χέρια τους. «Είμαι μεγάλη οπαδός των μεθόδων που επεκτείνουν την εμβέλεια της φροντίδας της υγείας και έξω από το ιατρείο», λέει η Cluett.
Ο δρ Sands συμφωνεί, αλλά σημειώνει ότι η τεχνολογία δεν έχει μεταβάλει κάθε πτυχή του ετήσιου τσεκάπ. «Αυτό το οποίο δεν έχει αλλάξει είναι ότι η ετήσια επίσκεψη είναι μια ευκαιρία να γνωρίσουμε τους ασθενείς μας, τη ζωή και την υγεία τους με έναν τρόπο που στην πραγματικότητα είναι αδύνατος με οποιοδήποτε άλλο μέσο», λέει. «Και αυτό δεν θα πρέπει να αλλάξει, επειδή τότε θα χάναμε κάτι πολύ σημαντικό».
Συμβουλές για τη μέτρηση της πίεσης με ακρίβεια
Η παρακολούθηση της πίεσής σας στο σπίτι είναι μάταιη, εάν η μέτρηση με τη συσκευή σας δεν είναι ακριβής. Και όμως, λιγότερες από 1 στις 5 από τις σχεδόν 4.000 διαφορετικές εκδόσεις οικιακών πιεσόμετρων που κυκλοφορούν παγκοσμίως έχουν επιβεβαιωθεί ως έγκυρες, σύμφωνα με τη δρα Jennifer Cluett, γιατρό πρωτοβάθμιας φροντίδας στο Beth Israel Deaconess Medical Center και κλινική διευθύντρια του Κέντρου Υπέρτασης του εν λόγω νοσοκομείου.
Ωστόσο, υπάρχει τρόπος να εξασφαλίσετε με επιτυχία την ακρίβεια των μετρήσεών σας: πάρτε το πιεσόμετρό σας στον γιατρό σας, για να το ρυθμίσει. Ο γιατρός σας ή ο/η βοηθός του θα σας παρακολουθήσουν κατά τη μέτρηση της πίεσής σας και θα συγκρίνουν το αποτέλεσμά σας με τη μέτρηση ενός επαγγελματικού πιεσόμετρου. Εφόσον οι δύο μετρήσεις δεν διαφέρουν σημαντικά, μπορείτε να νιώθετε τη σιγουριά ότι το πιεσόμετρο και η τεχνική σας είναι αποδεκτά. Η διαδικασία αυτή μερικές φορές ονομάζεται «επικύρωση» του οικιακού πιεσόμετρου.
Για ακριβείς μετρήσεις, η δρ Cluett προτείνει επίσης τους εξής τρόπους:
Χρησιμοποιήστε ένα πιεσόμετρο με αυτόματο φούσκωμα της περιχειρίδας στον βραχίονα. Τα πιεσόμετρα καρπού ή δακτύλου είναι λιγότερο αξιόπιστα.
Βεβαιωθείτε ότι η περιχειρίδα έχει το σωστό μέγεθος για τον βραχίονά σας.
Τοποθετήστε την περιχειρίδα πάνω από τον γυμνό βραχίονά σας, όχι πάνω από το μανίκι.
Περιμένετε 30 έως 60 λεπτά έπειτα από γεύμα ή άσκηση, έτσι ώστε να αποφύγετε τις ψευδώς υψηλές ενδείξεις.
Καθίστε με την πλάτη σας ακουμπισμένη σε μια σταθερή καρέκλα, τα πέλματά σας να πατούν στο πάτωμα και τα χέρια σας να ακουμπούν σε ένα τραπέζι ή σε άλλη επιφάνεια στο ύψος της καρδιάς σας.
Μετρήστε την πίεσή σας δύο φορές την ημέρα, το πρωί και το βράδυ, πριν πάρετε οποιοδήποτε φάρμακο. Πραγματοποιείτε κάθε φορά τη διαδικασία με απόσταση πέντε λεπτών μεταξύ των δύο μετρήσεων.
