Μπορεί να πιστεύετε ότι μπορείτε να κάνετε τα πάντα ταυτόχρονα, αλλά δεν μπορείτε – και δεν θα έπρεπε να το κάνετε.
Η επιστήμη έχει δείξει ότι, όταν κάνουμε πολλές εργασίες ταυτόχρονα (το γνωστό «multitasking» ή «πολυδιεργασία»), η προσοχή μας αποσπάται ευκολότερα και γινόμαστε λιγότερο παραγωγικοί, η βαθμολογία μας σε τεστ ανάκλησης πληροφοριών είναι χαμηλότερη και κάνουμε περισσότερα λάθη. Ο λόγος είναι απλός: ο εγκέφαλος δεν μπορεί να αφιερώσει ίση προσοχή σε πολλαπλές εργασίες που απαιτούν υψηλού επιπέδου εγκεφαλικές λειτουργίες.
«Για τους ηλικιωμένους, η εκτέλεση πολλαπλών εργασιών ταυτόχρονα αυξάνει τις πιθανότητες να υποπέσουν σε περισσότερα σοβαρά σφάλματα», λέει η Lydia Cho, ψυχολόγος και νευροψυχολόγος στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ McLean Hospital. «Παραδείγματος χάριν, μπορεί να ξεκινήσετε να πληρώνετε λογαριασμούς, να πεταχτείτε σε μια άλλη δουλειά και μετά να ξεχάσετε να ολοκληρώσετε τις πληρωμές. Ή ίσως η προσοχή σας αποσπαστεί προσπαθώντας να ισορροπήσετε ανάμεσα σε τόσο πολλά, που να ξεχάσετε να πάρετε τα φάρμακά σας ή ακόμη και να τα πάρετε δύο φορές».
Αντίδραση περισπασμού
Οι ηλικιωμένοι δυσκολεύονται ιδιαίτερα με την ταυτόχρονη εκτέλεση πολλαπλών εργασιών, γιατί ο γηρασμένος εγκέφαλος αγωνίζεται περισσότερο να αποκλείσει τους περισπασμούς. Οι περισπασμοί μπορούν να αποδυναμώσουν τη μνήμη εργασίας, δηλαδή την ικανότητα συγκράτησης και αξιολόγησης της πληροφορίας για ένα περιορισμένο διάστημα.
«Η μνήμη εργασίας σάς βοηθά να εκτελείτε καθημερινές νοητικές εργασίες, όπως να μάθετε έναν αριθμό τηλεφώνου και στη συνέχεια να τον αποθηκεύσετε σε ένα τηλέφωνο, και να παρακολουθήσετε μια συζήτηση», λέει η Cho. «Επίσης, σας βοηθά να πραγματοποιείτε σύνθετες εργασίες, όπως ο συλλογισμός, η κατανόηση και η εκμάθηση».
Μονο- όχι πολυ-διεργασία
Όταν κάνουμε πολλές εργασίες ταυτόχρονα, η προσοχή μας αποσπάται ευκολότερα, γινόμαστε λιγότερο παραγωγικοί, η βαθμολογία μας σε τεστ ανάκλησης πληροφοριών είναι χαμηλότερη και κάνουμε περισσότερα λάθη.
Η λύση για να ξεφύγετε από το «multitasking» ή ταυτόχρονη εκτέλεση πολλαπλών εργασιών, είναι να εκτελείτε μία εργασία τη φορά, δηλαδή να εστιάζεστε σε ένα μόνο πράγμα μέχρι να το ολοκληρώσετε. «Αυτή η προσέγγιση μειώνει τον φόρτο για τη μνήμη εργασίας, σας κάνει λιγότερο επιρρεπείς σε περισπασμούς και σας βοηθά να ολοκληρώσετε μια εργασία πιο αποτελεσματικά και γρήγορα», εξηγεί η Cho.
Η αποτελεσματική «μονοδιεργασία» (ή «monotasking»), η εκτέλεση μιας εργασίας τη φορά, περιστρέφεται γύρω από τη σωστή διαχείριση του χρόνου, την εργασία για σύντομες περιόδους, τον αποκλεισμό των περισπασμών και τη διαχείριση του στρες. Ακολουθούν διάφορες τεχνικές που θα σας βοηθήσουν να βελτιωθείτε σε αυτούς τους τομείς.
Καταγράψτε μόνο δύο προτεραιότητες την ημέρα. Πέφτουμε στην παγίδα της εκτέλεσης πολλαπλών εργασιών ταυτόχρονα, αναλαμβάνοντας υπερβολικά πολλές υποχρεώσεις. Όταν έχετε να αντιμετωπίσετε πολλαπλές εκκρεμότητες, επιλέξτε τις δύο σημαντικότερες και αφήστε τις υπόλοιπες για μια άλλη μέρα. «Καταγράψτε τες σε μια ατζέντα για εβδομαδιαίο ή ημερήσιο προγραμματισμό ή προσθέστε τες στο ημερολόγιο του τηλεφώνου ή του υπολογιστή σας, έτσι ώστε να γνωρίζετε ποιες απαιτούν την προσοχή σας», προτείνει η Cho.
Κλείστε χρόνο. Ορίστε ένα συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα για την εργασία σας και δεσμευτείτε. «Το σημαντικό στον προγραμματισμό ορισμένου χρόνου είναι να τον τηρήσετε», λέει η Cho.
Δουλέψτε με διαλείμματα. Έρευνες έχουν διαπιστώσει πως η διακεκομμένη εργασία βοηθά στην εκτέλεση ενός πράγματος τη φορά, ιδίως σε άτομα που έχουν δυσκολία συγκέντρωσης. Με τα διαλείμματα δουλεύετε για προκαθορισμένο διάστημα, ακολουθεί ένα σύντομο διάλειμμα από την πνευματική προσπάθεια και στη συνέχεια επαναλαμβάνετε αυτόν τον κύκλο έως ότου ολοκληρώσετε την εργασία σας (δείτε «Ώρα για διάλειμμα»). «Το πέρα δώθε μεταξύ εργασίας και ανάπαυλας βοηθά στο να καθιερώσετε έναν ρυθμό όπου ο εγκέφαλός σας γνωρίζει πότε θα εργαστεί και πότε θα ξεκουραστεί», λέει η Cho.
Αποκλείστε τους περισπασμούς. Μια μελέτη ανακάλυψε ότι μια διακοπή τριών δευτερολέπτων μπορεί να διπλασιάσει τον κίνδυνο σφαλμάτων κατά την εκτέλεση μιας εργασίας. Δημιουργήστε ένα περιβάλλον χωρίς περισπασμούς εκτελώντας μία εργασία τη φορά. Αποφύγετε το διαδίκτυο, την τηλεόραση και άλλα ερεθίσματα. Κλείστε το τηλέφωνό σας ή βάλτε το στο «αθόρυβο», ώστε να μπλοκάρετε κλήσεις και ειδοποιήσεις. «Κάθε φορά που η προσοχή σας αποσπάται από μια εργασία και μετά επανέρχεται, απαιτείται χρόνος και ενέργεια από τον εγκέφαλο για να εστιαστεί ξανά και τελικά η εργασία παίρνει περισσότερο χρόνο απ’ ό,τι θα έπρεπε», εξηγεί η Cho.
Διαχειριστείτε το στρες. Η αύξηση της ορμόνης κορτιζόλη μειώνει τον χώρο αποθήκευσης και ανάκτησης από τη μνήμη εργασίας, σύμφωνα με την Cho. «Κάθε δυνατή προσπάθεια για να μειώσετε και να διαχειριστείτε το στρες μπορεί να υποστηρίξει τον εγκέφαλο στη μονοδιεργασία», επισημαίνει. Για παράδειγμα, κάντε περισσότερη αερόβια άσκηση, προγραμματίστε τακτικές κοινωνικές συναναστροφές, αφιερώστε χρόνο σε μια πνευματική ή θρησκευτική πρακτική ή εξετάστε το ενδεχόμενο ψυχοθεραπείας.
Εξασκηθείτε στο να είστε παρών στο τώρα. Εκπαιδεύστε τον εγκέφαλό σας στην εκτέλεση μιας εργασίας τη φορά μέσω της εξάσκησης στη συγκέντρωση και στο να είστε παρών στην κάθε στιγμή. Για παράδειγμα, αφιερώστε πέντε με δέκα λεπτά σε διαλογισμό: μετρήστε από μέσα σας τις αναπνοές σας μέχρι το 10 και επαναλάβετε αρκετές φορές. Το διάβασμα είναι μια άλλη πολύ καλή άσκηση: αφιερώστε 10 με 20 λεπτά την ημέρα στο διάβασμα κάνοντας διαλείμματα όταν η προσοχή σας αποσπάται.
Ώρα για διάλειμμα
Μια δημοφιλής μέθοδος διακεκομμένης εργασίας είναι η τεχνική Pomodoro, κατά την οποία προγραμματίζετε έναν χρονοδιακόπτη στα 25 λεπτά και δουλεύετε χωρίς διακοπή, κάνετε ένα πεντάλεπτο διάλειμμα και επαναλαμβάνετε. (Μπορείτε να προσαρμόσετε τον χρόνο εργασίας ανάλογα με τις ανάγκες σας.) Υπάρχουν πολλές εφαρμογές (apps) για έξυπνα κινητά τηλέφωνα και υπολογιστές που ακολουθούν την τεχνική Pomodoro.
