Απαντήστε γρήγορα: τι κάνετε αν ξαφνικά ζαλιστείτε; Δεδομένου ότι το σύμπτωμα αυτό μπορεί να υποδηλώνει κάποιο ελάσσον ή κάποιο πιο σοβαρό πρόβλημα, απαιτείται να έχετε ένα σχέδιο δράσης.
Τι είναι η ζαλάδα;
Η ζαλάδα είναι μια περίεργη λέξη. Ο κόσμος τη χρησιμοποιεί για να περιγράψει πολλά συμπτώματα, όπως για παράδειγμα τη διανοητική σύγχυση, μια μικρή αίσθηση αδυναμίας, την αίσθηση επικείμενης λιποθυμίας, την αστάθεια (λες και το έδαφος κινείται κάτω από τα πόδια) ή ακόμη και μια ήπια ναυτία. Οι γιατροί δηλώνουν ότι η ζάλη μπορεί να είναι όλα αυτά. «Ωστόσο, όταν ο κόσμος στριφογυρίζει γύρω σας, δεν πρόκειται για ζαλάδα. Αυτό είναι ίλιγγος», σημειώνει η δρ Natalia Rost, καθηγήτρια στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ και επικεφαλής των Υπηρεσιών Αντιμετώπισης Εγκεφαλικών Επεισοδίων στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ Massachusetts General Hospital.
Τι προκαλεί τη ζαλάδα;
Η ζαλάδα μπορεί να είναι σύμπτωμα πολλών καταστάσεων. Δείτε μερικές:
Μια αιφνίδια πτώση της αρτηριακής πίεσης. Αν η αρτηριακή σας πίεση πέσει –ίσως επειδή σηκωθήκατε απότομα ή είστε αφυδατωμένοι ή αυξήσατε πρόσφατα τη δόση του αντιυπερτασικού σας–, ο εγκέφαλός σας μπορεί να μη λαμβάνει αρκετό αίμα, γεγονός που προκαλεί ζαλάδα.
Χαμηλό επίπεδο σακχάρου στο αίμα. Ο εγκέφαλός σας χρειάζεται σάκχαρο για να λειτουργήσει – η ανεπάρκεια «καυσίμου» μπορεί να προκαλέσει ζαλάδα. Αυτοί που διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να εμφανίσουν χαμηλό σάκχαρο στο αίμα είναι τα άτομα με διαβήτη που παίρνουν φάρμακα για τη μείωση του σακχάρου.
Νευροπάθεια. «Μια απώλεια της αίσθησης στα πόδια (νευροπάθεια) μπορεί να σας δημιουργήσει αίσθηση αστάθειας», αναφέρει η δρ Rost. «Αυτό συμβαίνει συχνά στα άτομα με διαβήτη».
Ουρολοίμωξη. Η σύγχυση αποτελεί συχνό σύμπτωμα ουρολοίμωξης στους ηλικιωμένους.
Μειωμένα συστατικά του αίματος ή ανεπαρκής πνευμονική λειτουργία. Μια υποκείμενη πάθηση που επηρεάζει τους πνεύμονες ή τα κύτταρα του αίματος θα μπορούσε να εμποδίζει τη ροή οξυγόνου στον εγκέφαλο.
Λοίμωξη στο εσωτερικό του αυτιού. Μια ωτίτιδα συνήθως προκαλεί ίλιγγο, αλλά μπορεί επίσης να προκαλέσει προβλήματα ισορροπίας που σας δημιουργούν αστάθεια.
Καρδιακή προσβολή. Σε περίπτωση καρδιακής προσβολής, μπορεί να νιώθετε σαν να πρόκειται να λιποθυμήσετε, αλλά συνήθως μπορεί επίσης να νιώθετε πόνο στον θώρακα, δύσπνοια, ναυτία, πόνο στον βραχίονα, πόνο στην πλάτη ή πόνο στο σαγόνι.
Καρδιακή ανεπάρκεια. Όταν η καρδιά δεν μπορεί να αιματώσει ικανοποιητικά ολόκληρο το σώμα, η μειωμένη ροή αίματος στον εγκέφαλο μπορεί να προκαλέσει μια αίσθηση αστάθειας.
Αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο. Σε περίπτωση αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου, η ροή αίματος σε ένα μέρος του εγκεφάλου διακόπτεται, γεγονός που οδηγεί στον θάνατο εγκεφαλικών κυττάρων. Αν και αυτό μπορεί ορισμένες φορές να προκαλέσει ζάλη, «σχεδόν πάντα συνοδεύεται και από άλλα συμπτώματα, όπως αιφνίδιο «κρέμασμα» του προσώπου, δυσκολία στην ομιλία, διαταραχές στην όραση, αδυναμία στη μία πλευρά του σώματος ή δυσκολίες στη σκέψη», δηλώνει η δρ Rost.
Τι πρέπει να κάνετε
Αν αισθανθείτε ξαφνικά ζαλάδα και δεν έχετε αισθανθεί ποτέ πριν έτσι, μην πανικοβληθείτε, αλλά επίσης μην το αγνοήσετε. Η ζαλάδα μπορεί να οφείλεται σε κάποια νέα πάθηση που πρέπει να αντιμετωπιστεί αμέσως. «Αν δεν έχετε εμφανίσει ποτέ πριν ζαλάδα και εμφανιστεί απότομα ή είναι έντονη, θα πρέπει να καλέσετε το 166, ιδίως αν συνοδεύεται και από άλλα συμπτώματα», συνιστά η δρ Rost.
Από την άλλη, αν έχετε εμφανίσει ξανά ζαλάδα λόγω κάποιας χρόνιας πάθησης ή αν ήσασταν πρόσφατα άρρωστοι, η δρ Rost συνιστά να κάνετε τα εξής:
➤Καθίστε. Δεν χρειάζεται να πέσετε και να τραυματιστείτε.
➤Πιείτε ένα ποτήρι νερό ή χυμό.
➤Ξεκουραστείτε. Δώστε χρόνο στον οργανισμό σας να απορροφήσει το υγρό, περίπου 10 ή 15 λεπτά.
➤Αν αρχίσετε να αισθάνεστε καλύτερα, επικοινωνήστε με τον γιατρό σας για να αναφέρετε τα συμπτώματα. «Αν όμως η αίσθηση ζαλάδας επιμένει, αν έχετε και άλλα συμπτώματα ή αν δεν μπορείτε να σηκωθείτε χωρίς να αισθανθείτε ότι ο κόσμος γυρίζει ή ότι μπορεί να λιποθυμήσετε, καλέστε το 166», προτείνει η δρ Rost.
Σημείωση: Μην αποφύγετε την ιατρική φροντίδα εξαιτίας του φόβου μήπως κολλήσετε Covid-19 πηγαίνοντας στο νοσοκομείο. Όπως αναφέραμε και σε προηγούμενο τεύχος, οι φόβοι αυτοί κράτησαν χιλιάδες ανθρώπους μακριά από τα νοσοκομεία όταν ξέσπασε η πανδημία, με θανατηφόρες συνέπειες ορισμένες φορές. «Αν πρέπει να σας δει γιατρός, τότε θα πρέπει να σας δει γιατρός», τονίζει η δρ Rost. «Απλώς ακολουθήστε τους κανόνες που έχει ορίσει το νοσοκομείο όσον αφορά τον έλεγχο για Covid-19, τις μάσκες και την τήρηση αποστάσεων».
Τι γίνεται όταν καλείτε το 166;
Όταν το προσωπικό του ΕΚΑΒ ανταποκριθεί σε μια κλήση λόγω ζαλάδας, θα ελέγξει τα ζωτικά σας σημεία (αρτηριακή πίεση, καρδιακή συχνότητα και επίπεδο οξυγόνου), θα κάνει έλεγχο για αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο και θα σας ρωτήσει τι φάρμακα παίρνετε. Αν δεν υπάρχει κάποια καλή εξήγηση για τα συμπτώματά σας, θα σας μεταφέρει στο πλησιέστερο τμήμα επειγόντων περιστατικών.
Εκεί, κάποιος νοσηλευτής θα ρωτήσει ποια είναι τα συμπτώματά σας, πιθανότατα θα κάνει ένα ηλεκτροκαρδιογράφημα για να δει αν υπάρχουν ενδείξεις παθολογικού καρδιακού ρυθμού ή καρδιακής προσβολής και θα ξεκινήσει την ενδοφλέβια χορήγηση υγρών για την αποτροπή της αφυδάτωσης. Στη συνέχεια, θα γίνει αξιολόγηση από γιατρό. «Θα πρέπει να ελεγχθεί κάθε λειτουργία του οργανισμού, γιατί η ζαλάδα θα μπορούσε να οφείλεται σχεδόν στα πάντα. Θα γίνει νευρολογική εξέταση, θα ελεγχθούν τα φάρμακά σας και θα ζητηθούν εξετάσεις αίματος, ώστε να ελεγχθούν οι ηλεκτρολύτες και να διαπιστωθεί αν τα επίπεδα νατρίου ή καλίου είναι χαμηλά. Ό,τι και να είναι αυτό που προκαλεί τα συμπτώματά σας, θα το βρούμε», δηλώνει η δρ Natalia Rost, επικεφαλής των Υπηρεσιών Αντιμετώπισης Εγκεφαλικών Επεισοδίων στο Massachusetts General Hospital.
