H είδηση μιας νεαρής γυναίκας που υπέστη εγκεφαλικό μετά από επίσκεψη σε χειροπράκτη αναζωπύρωσε το ενδιαφέρον για μια σπάνια, αλλά δυνητικά ολέθρια κατάσταση. Το πρόβλημα, το οποίο είναι γνωστό ως διαχωρισμός της αυχενικής αρτηρίας, αφορά το σχίσιμο (ρήξη) του τοιχώματος μιας από τις κύριες αρτηρίες που μεταφέρουν αίμα στον εγκέφαλο. Οι γρήγορες κινήσεις και τα απότομα τραβήγματα του αυχένα ή «διορθώσεις» ή «ανατάξεις» (γνωστές και ως θεραπεία με χειρισμούς του αυχένα) που εκτελούνται από ορισμένους χειροπράκτες και άλλους επαγγελματίες υγείας μπορεί να προκαλέσουν ή να επιδεινώσουν μια ρήξη.
«Έχω περιθάλψει αρκετούς ασθενείς οι οποίοι είχαν υποστεί εγκεφαλικό στο κρεβάτι του χειροπράκτη ή λίγο μετά την επίσκεψή τους», λέει η δρ Natalia Rost, καθηγήτρια της Ιατρικής Σχολής του Χάρβαρντ και επικεφαλής των Υπηρεσιών Εγκεφαλικών Επεισοδίων στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ Massachusetts General Hospital. Ωστόσο, πλήθος άλλων δραστηριοτήτων και καταστάσεων που προκαλούν αιφνίδιες, απότομες κινήσεις του αυχένα μπορούν να προκαλέσουν ρήξη στις ευαίσθητες αρτηρίες στο πρόσθιο και το οπίσθιο τμήμα του αυχένα, λέει.
Ποιες δραστηριότητες την ανησυχούν περισσότερο; Το μπάντζι τζάμπινγκ, το τρενάκι του λούνα παρκ και το ράφτινγκ σε ορμητικά νερά βρίσκονται στην κορυφή της λίστας της. Διαχωρισμός αρτηριών έχει επίσης αναφερθεί έπειτα από επίπονη άρση βαρών, προπόνηση υψηλής έντασης και χορευτικές κινήσεις με τινάγματα του κεφαλιού. Τραυματισμοί του αυχένα («κάκωση δίκην μαστιγίου») μετά από τροχαίο ατύχημα μπορούν να προκαλέσουν διαχωρισμό των αυχενικών αρτηριών. Δύο άλλες αποδεδειγμένες αιτίες: η υπερέκταση του αυχένα σε στάσεις της γιόγκα και η κάμψη του αυχένα προς τα πίσω στον λουτήρα του κομμωτηρίου, για να σας λούσουν. (Ως μέτρο πρόληψης ζητήστε από τον κομμωτή/την κομμώτριά σας να τοποθετήσει το ειδικό μαξιλαράκι υποστήριξης, για να μην καταπονείται ο αυχένας σας.)
Βάζοντας τον κίνδυνο στις σωστές του διαστάσεις
Μην αφήνετε κανέναν να ασκεί οποιαδήποτε δύναμη για να σπρώξει, να πιέσει ή να κινήσει τον αυχένα σας γιατί μπορεί να χειροτερεύσει την κατάσταση, είτε επιδεινώνοντας το σχίσιμο είτε προκαλώντας την αποκόλληση θρόμβου.
Ασφαλώς, εκατομμύρια άνθρωποι ασχολούνται με αυτές τις δραστηριότητες καθημερινά, χωρίς να έχουν κάποια επίπτωση. Ο διαχωρισμός κάποιας από τις αυχενικές αρτηρίες (καρωτίδας ή σπονδυλικής) είναι σπάνιος και παρατηρείται μόνο σε περίπου τρία στα 100.000 άτομα ετησίως. «Στην πραγματικότητα, ο διαχωρισμός αυτός μπορεί να είναι πιο συχνός από ό,τι γνωρίζουμε. Τα καλά νέα είναι ότι, όπως και με πολλούς τραυματισμούς, ο οργανισμός διορθώνει και θεραπεύει τη βλάβη με φυσικό τρόπο», λέει ο δρ Rost.
Τα άτομα νεαρότερης ηλικίας είναι πιθανότερο να ασχοληθούν με δραστηριότητες που θα μπορούσαν ενδεχομένως να προκαλέσουν μια ρήξη και γι’ αυτόν τον λόγο ο διαχωρισμός αυχενικής αρτηρίας είναι πιο συχνός σε αυτή την ηλικιακή ομάδα. Μάλιστα, αποτελεί μία από τις πιο συχνές αιτίες εγκεφαλικού στα άτομα κάτω των 50 ετών. Καθώς μεγαλώνουμε, η συχνότητα άλλων τύπων εγκεφαλικού (όπως τα επεισόδια που προκαλούνται από την απόφραξη εγκεφαλικών αρτηριών λόγω της δημιουργίας αθηρωματικής πλάκας και της μετακίνησης θρόμβων) μεγαλώνει. Διαχωρισμός μπορεί όμως να παρατηρηθεί και σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας: μια μελέτη έδειξε ότι 1 στους 14 ενήλικες που διαγνώσθηκαν με διαχωρισμό αυχενικής αρτηρίας ήταν 60 ετών ή μεγαλύτερος.
Μάθετε ποια είναι τα προειδοποιητικά σημάδια
Ο διαχωρισμός κάποιας από τις αυχενικές αρτηρίες προκαλεί ασυνήθιστο, επίμονο και σοβαρό πόνο στον αυχένα και στο κεφάλι, ο οποίος κατά κανόνα παρατηρείται είτε κατά τη διάρκεια είτε αμέσως μετά τη δραστηριότητα που προκάλεσε την καταπόνηση του αυχένα. Εάν υποστεί ρήξη η καρωτίδα, ο πόνος συχνά εντοπίζεται στην πλάγια πλευρά του αυχένα προς το μέτωπο, το μάτι, το μάγουλο ή τα δόντια. Η ρήξη σπονδυλικής αρτηρίας μπορεί να προκαλέσει οξύ πόνο στη βάση του κρανίου και στην πίσω πλευρά του κεφαλιού. Εάν νιώσετε τέτοιο πόνο, ειδικά εάν παρουσιάσετε επίσης συμπτώματα εγκεφαλικού, όπως ζάλη, διπλωπία, σπασμωδικές κινήσεις των ματιών, αστάθεια κατά τη βάδιση ή τραύλισμα, καλέστε αμέσως το 166. Ωστόσο, πρέπει να γνωρίζετε ότι τα συμπτώματα του εγκεφαλικού μπορεί να εμφανιστούν ώρες, ημέρες, ακόμη και μία εβδομάδα μετά την εμφάνιση των συμπτωμάτων του διαχωρισμού.
Ο πόνος στον αυχένα λόγω διαχωρισμού σπονδυλικής αρτηρίας μπορεί να είναι ένας λόγος για τον οποίο θα απευθυνθεί κανείς σε έναν χειροπράκτη. «Ο χειροπράκτης θα ισχυριστεί ορθά ότι δεν ήταν αυτός που προκάλεσε αρχικά τον διαχωρισμό. Αλλά ο χειρισμός του αυχένα μπορεί να χειροτερεύσει την κατάσταση, είτε επιδεινώνοντας το σχίσιμο είτε προκαλώντας την αποκόλληση θρόμβου, και να επιταχύνει έτσι την εμφάνιση εγκεφαλικού», λέει η δρ Rost. Τι συμβουλεύει; Να μην αφήνετε κανέναν να ασκεί οποιαδήποτε δύναμη για να σπρώξει, να πιέσει ή να κινήσει τον αυχένα σας.
Τι είναι ο διαχωρισμός αυχενικής αρτηρίας;
Οι δύο αρτηρίες στην πρόσθια πλευρά του αυχένα (καρωτιδικές αρτηρίες) και δύο ακόμη αρτηρίες στην οπίσθια πλευρά του (σπονδυλικές αρτηρίες) είναι γνωστές ως αυχενικές αρτηρίες.
Η ρήξη (σχίσιμο) στον εσωτερικό χιτώνα του τοιχώματος μιας από αυτές τις αρτηρίες, η οποία ονομάζεται διαχωρισμός αυχενικής αρτηρίας, έχει ως αποτέλεσμα τη διαρροή αίματος μεταξύ των τριών χιτώνων του τοιχώματος της αρτηρίας (και τον διαχωρισμό τους).
Ο σχηματισμός θρόμβου, ως φυσική απόκριση του οργανισμού για να σταματήσει την αιμορραγία, μπορεί να έχει αντίθετα αποτελέσματα, επειδή ένας
ευμεγέθης θρόμβος είναι πιθανό να εμποδίσει τη ροή του αίματος μέσω της αρτηρίας ή να αποσπαστεί και να σφηνώσει σε μια εγκεφαλική αρτηρία.
Και τα δύο αυτά ενδεχόμενα μπορούν να αποτελέσουν αιτία εγκεφαλικού.
