Ίσως να μη γνωρίζετε ότι οι πνεύμονές σας –όπως πολλά από τα όργανα του ανθρώπου– διαθέτουν εφεδρικές δυνάμεις για να σας βοηθήσουν να ξεπεράσετε δύσκολες για την υγεία σας καταστάσεις.
Αυτή η πρόσθετη ικανότητα, που ονομάζεται φυσιολογική αναπνευστική εφεδρεία, επιτρέπει στους πνεύμονές σας να αντεπεξέλθουν σε μια λοίμωξη αλλά και σε μια χρόνια νόσο.
«Η αναπνευστική εφεδρεία είναι σημαντική όταν είμαστε νέοι, αλλά μειώνεται με την πάροδο του χρόνου ως μέρος της φυσιολογικής διαδικασίας της γήρανσης.
»Το κάπνισμα ή μακροχρόνιες πνευμονοπάθειες, όπως το άσθμα, η χρόνια βρογχίτιδα ή το εμφύσημα, είναι δυνατό να επιταχύνουν αυτή τη μείωση. Η μειωμένη εφεδρεία μάς κάνει περισσότερο ευάλωτους σε ένα νέο ή αιφνίδιο πρόβλημα των πνευμόνων.
»Εάν κολλήσετε μια σοβαρή λοίμωξη και η πνευμονική σας λειτουργία είναι σε κατώτερο επίπεδο συγκριτικά με εκείνο που είχατε όταν ήσασταν νεότεροι, θα έχετε περιορισμένη αναπνευστική εφεδρεία και, επιπλέον, θα είστε περισσότερο ευάλωτος απέναντι στη λοίμωξη», εξηγεί ο δρ Richard Schwartzstein, επικεφαλής του Τμήματος Πνευμονολογίας, Εντατικής Φροντίδας και Ιατρικής Ύπνου στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ Beth Israel Deaconess Medical Center.
Για να αμυνθείτε, αναλάβετε δράση ώστε να επιτύχετε τη διατήρηση της αναπνευστικής σας εφεδρείας και τη βέλτιστη υγεία των πνευμόνων σας. Ακολουθούν έξι στρατηγικές που μπορούν να βοηθήσουν.
1. Άσκηση
Η μέτριας έντασης άσκηση, όπως το ζωηρό περπάτημα, κάνει την καρδιά να χτυπά πιο δυνατά και τους πνεύμονες να λειτουργούν πιο εντατικά, με αποτέλεσμα να παίρνετε βαθιές αναπνοές. Αυτές οι αναπνοές ενεργοποιούν όλες τις περιοχές των πνευμόνων και συμβάλλουν στον καθαρισμό τους από τις συσσωρευμένες πνευμονικές εκκρίσεις (φλέγματα). «Οι περιοχές όπου συγκεντρώνονται εκκρίσεις είναι σημεία που ευνοούν την εγκατάσταση ιών ή βακτηρίων, αλλά και την αναπαραγωγή και την ανάπτυξή τους», εξηγεί ο δρ Schwartzstein, «επομένως, όσο περισσότερες εκκρίσεις μπορείτε να απομακρύνετε, τόσο το καλύτερο για τους πνεύμονες».
2. Αποφυγή έκθεσης σε καπνό και ρύπανση
Όταν εισπνέετε τοξίνες, οι πνεύμονες εκκρίνουν φλέματα (βλέννα), τα οποία τις παγιδεύουν. Αποβάλλοντας το φλέγμα με τον βήχα, απομακρύνονται οι τοξίνες από τους πνεύμονες. Όμως, όσο περισσότερο εκτίθεστε σε τοξίνες (πιθανόν από μια φωτιά, από παθητικό κάπνισμα ή ατμοσφαιρική ρύπανση), τόσο περισσότερα φλέματα θα παράγετε, κάτι που μπορεί να σας δυσκολέψει την αναπνοή.
Εάν δεν μπορείτε να αποφύγετε την έκθεση σε καπνό ή σε ατμοσφαιρική ρύπανση, ο δρ Schwartzstein συνιστά να φοράτε μια μάσκα. Η μάσκα μπορεί να είναι επίσης αποτελεσματική εάν έχετε άσθμα ή αλλεργίες που προκαλούν σύσπαση των αεραγωγών, ιδίως εάν εκτεθείτε σε κρύο αέρα.
«Οι μάσκες είναι χρήσιμες γιατί αναπνέετε θερμότερο αέρα με υγρασία», λέει ο δρ Schwartzstein. «Ο κρύος αέρας μπορεί να προκαλέσει συσπάσεις των αεραγωγών, ειδικότερα σε άτομα με άσθμα».
3. Διακοπή του καπνίσματος
Δεν υπάρχει ασφαλής βαθμός καπνίσματος. Ακόμα και λίγο κάπνισμα σας κάνει ευάλωτους σε λοιμώξεις και μπορεί να οδηγήσει σε καρκίνο του πνεύμονα. «Ανακαλύπτουμε πως ακόμη και λίγο κάπνισμα είναι δυνατό να προκαλέσει βλάβη στους πνεύμονες με διάφορους τρόπους. Προκαλεί ερεθισμό στους πνεύμονες, φλεγμονή και αυξημένη έκκριση φλέγματος», εξηγεί ο δρ Schwartzstein.
4. Βαθιές αναπνοές
Οι βαθιές αναπνοές βοηθούν στην έκταση όλων των περιοχών των πνευμόνων και στην αποβολή των εκκρίσεων. Μπορείτε να κάνετε γυμναστική που ενσωματώνει τις βαθιές αναπνοές (όπως γιόγκα) ή απλώς να κάνετε μια άσκηση ειδικά για τη βαθιά αναπνοή. Ένα πρόσθετο όφελος είναι ότι οι βαθιές αναπνοές συμβάλλουν στη μείωση του καρδιακού ρυθμού και της αρτηριακής πίεσης. «Αφιερώστε 30 λεπτά ημερησίως στις βαθιές αναπνοές, μοιρασμένα μέσα στην ημέρα», προτείνει ο δρ Schwartzstein.
Μια εύκολη άσκηση για βαθιά αναπνοή: Καθήστε ή ξαπλώστε κάπου άνετα. Εισπνεύστε αργά και βαθιά από τη μύτη, κρατώντας σταθερούς τους ώμους και επιτρέποντας στην κοιλιά σας να φουσκώσει. Τώρα εκπνεύστε μέσα από τη μύτη ή το στόμα και χαλαρώστε την κοιλιά. Επαναλάβετε για πέντε λεπτά. Μπορείτε να κάνετε λίγες ρηχές αναπνοές ενδιάμεσα, αν χρειάζεται, μέχρι να βρείτε τον ρυθμό σας.
5. Αλλαγή θέσης
Το να αλλάζετε τη στάση σας τουλάχιστον μία φορά την ώρα είναι καλό για τους πνεύμονές σας. «Σηκωθείτε από την καρέκλα και αλλάξτε τη θέση σας: λυγίστε βαθιά τα γόνατα ή λυγίστε τη μέση παίρνοντας μερικές βαθιές αναπνοές. Έτσι, ο αέρας θα κυκλοφορήσει σε όλες τις περιοχές των πνευμόνων απομακρύνοντας τις εκκρίσεις», λέει ο δρ Schwartzstein.
6. Έλεγχος του βάρους
Όταν είναι κανείς υπέρβαρος, ασκείται πίεση στους μυς που σχετίζονται με τη λειτουργία των πνευμόνων, ιδίως στο διάφραγμα, το οποίο συμβάλλει στην έκπτυξη των πνευμόνων όταν κινείται προς την κοιλιά. «Στα άτομα με μεγάλη κοιλιά, η κίνηση του διαφράγματος προς τα κάτω περιορίζεται, και έτσι οι πνεύμονες δεν εκπτύσσονται το ίδιο», επισημαίνει ο δρ Schwartzstein. Η απώλεια βάρους θα μειώσει το έργο της αναπνοής.
Τι συμβαίνει σε σχέση με την COVID-19;
Μπορεί να αναρωτιέστε εάν η βελτίωση της υγείας των πνευμόνων σας θα σας προσφέρει περισσότερα εφόδια να αντιμετωπίσετε τη νόσο COVID-19, εάν τυχόν προσβληθείτε.
«Δεν έχουμε στοιχεία ακόμη για εξειδικευμένα οφέλη για την COVID-19», λέει ο δρ Schwartzstein, «αλλά οτιδήποτε κάνετε για να διατηρήσετε τη λειτουργία των πνευμόνων σας στο καλύτερο δυνατό επίπεδο, θα πρέπει να βελτιώνει τις πιθανότητές σας να αντεπεξέλθετε σε μια λοίμωξη του αναπνευστικού, όπως η COVID-19».
