Αν νοιάζεστε για την υγεία σας και θέλετε να μη μένετε μόνο στα λόγια, τότε θα πρέπει να κάνετε πράξη τη φροντίδα της υγείας του στόματός σας.
Αναγνωρίζεται ολοένα και περισσότερο το ότι δεν είναι δυνατόν να παραμελούμε το στόμα μας και να περιμένουμε να είμαστε υγιείς. Περίπου 300 ασθένειες και παθολογικές καταστάσεις συνδέονται κατά κάποιον τρόπο με τη (μη καλή) στοματική μας υγεία, η οποία πυροδοτεί κάποια προβλήματα και επιδεινώνει άλλα, λέει η δρ Brittany Seymour, αναπληρώτρια καθηγήτρια Πολιτικής και Επιδημιολογίας της Στοματικής Υγείας στην Οδοντιατρική Σχολή του Χάρβαρντ.
Μια αντιπροσωπευτική δημοσκόπηση, σε επίπεδο ΗΠΑ, η οποία πραγματοποιήθηκε το 2017 και περιλάμβανε περισσότερους από 2.100 συμμετέχοντες ηλικίας 50 έως 64 ετών, έδειξε ότι περισσότεροι από το ένα τρίτο αυτών αντιμετώπιζαν οδοντικά προβλήματα εξαιτίας των οποίων απουσίασαν από την εργασία τους ή υπέφεραν από πονόδοντο, δυσκολεύονταν να φάνε ή παρουσίασαν άλλα προβλήματα υγείας εντός των προηγούμενων δύο ετών. Περίπου τα δύο τρίτα των συμμετεχόντων είχαν υποβληθεί σε οδοντιατρικό έλεγχο κατά το προηγούμενο έτος, αλλά σχεδόν ένα 25% αυτών δεν είχαν αναζητήσει οδοντιατρική φροντίδα για τουλάχιστον μία τριετία.
«Υπάρχει ακόμη ο μύθος ότι μπορούμε να παραμελούμε τη στοματική υγεία μας και ότι αυτό επηρεάζει μόνο το στόμα μας. Αυτό γνωρίζουμε ότι δεν ισχύει», λέει η δρ Seymour, η οποία είναι επίσης εκπρόσωπος της Αμερικανικής Οδοντιατρικής Ομοσπονδίας σε εθνικό επίπεδο. «Εξακολουθεί να υπάρχει έλλειψη ευαισθητοποίησης σχετικά με τη σημασία της στοματικής υγιεινής, η οποία υπερβαίνει το ζήτημα της εμφάνισής μας».
Κίνδυνοι λόγω ουλίτιδας
Οι ευρύτερες επιπτώσεις της κακής στοματικής υγείας μπορεί πράγματι να αποδειχθούν σοβαρότερες από ό,τι ένα περιστασιακό σφράγισμα. Βλαβερά βακτήρια και φλεγμονές μπορούν να περάσουν από το στόμα στην κυκλοφορία του αίματος και να φτάσουν σε απομακρυσμένες περιοχές του σώματος.
Η καρδιά είναι ιδιαίτερα ευάλωτη. Με αφορμή έρευνες που έχουν δείξει ότι τα άτομα με κακή στοματική υγιεινή (όπως παρουσία ουλίτιδας ή απώλεια δοντιών) έχουν υψηλότερα ποσοστά καρδιακής προσβολής, μια πρόσφατη μελέτη προχωρά ένα βήμα παραπέρα. Η ανάλυση, η οποία δημοσιεύθηκε την 1η Αυγούστου 2022 στο επιστημονικό περιοδικό The Journal of the American Dental Association, διαπίστωσε πως οι ασθενείς που είχαν υποστεί καρδιακή προσβολή και δεν είχαν λάβει καμία οδοντιατρική φροντίδα κατά το προηγούμενο έτος παρέμειναν στο νοσοκομείο περισσότερο από ό,τι παρόμοιοι ασθενείς οι οποίοι είχαν υποβληθεί σε οδοντιατρική θεραπεία.
Στο μεταξύ, μια μελέτη του 2020 που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Diabetes Care εκτιμούσε ότι στους ασθενείς με διαβήτη οι οποίοι είχαν παράλληλα περιοδοντίτιδα (σοβαρή φλεγμονή των ούλων και των οστών στα οποία στηρίζονται τα δόντια), η βελτίωση της φροντίδας των ούλων θα μπορούσε να μειώσει την εμφάνιση επιπλοκών, όπως βλάβη των νεφρών, των νεύρων και των ματιών, περίπου κατά 20%. Η περιοδοντίτιδα εμφανίζεται με τριπλάσια συχνότητα στα άτομα με διαβήτη, λέει η δρ Seymour. Επιπλέον, τα άτομα με μη ελεγχόμενη ουλίτιδα συνήθως δυσκολεύονται περισσότερο να ελέγξουν το επίπεδο σακχάρου στο αίμα.
Υπάρχει ακόμη ο μύθος ότι μπορούμε να παραμελούμε τη στοματική υγεία μας και ότι αυτό επηρεάζει μόνο το στόμα μας.
«Πρώιμα προειδοποιητικά σημάδια για διαβήτη μπορεί να κάνουν την εμφάνισή τους ακόμη και στο στόμα», λέει. «Αυτά τα συμπτώματα περιλαμβάνουν ξηροστομία, ουλίτιδα, αλλοίωση της γεύσης, καθυστερημένη επούλωση αμυχών ή ελκών της στοματικής κοιλότητας και στοματικές μολύνσεις, όπως οι άφθες».
Πρόσθετες αποκαλύψεις
Τι άλλο θα μπορούσε να σας κάνει εντύπωση όσον αφορά τη στοματική υγεία; Η δρ Seymour μας δίνει έξι ακόμη σημαντικές συμβουλές:
Το βούρτσισμα με περισσότερη δύναμη ή για μεγαλύτερη διάρκεια δεν είναι απαραίτητα καλύτερο. Η επιλογή οδοντόβουρτσας –είτε συμβατικής είτε ηλεκτρικής– είναι προσωπική υπόθεση, αλλά μια πιο σκληρή οδοντόβουρτσα δεν θα κάνει τα λευκά, μαργαριταρένια δόντια σας λευκότερα ή τα ούλα σας πιο υγιή. Ο χρυσός κανόνας είναι να βουρτσίζετε τα δόντια σας δύο φορές την ημέρα για τουλάχιστον δύο λεπτά. «Είναι περισσότερο θέμα τεχνικής παρά σχολαστικότητας», λέει. «Αν η τεχνική σας είναι αποτελεσματική, δύο λεπτά είναι εξίσου αποτελεσματικά όσο και τα πέντε λεπτά». Ζητήστε από τον οδοντίατρό σας να σας υποδείξει τη βέλτιστη τεχνική βουρτσίσματος των δοντιών.
Η χρήση νήματος μπορεί να είναι προαιρετική, ο μεσοδόντιος καθαρισμός όμως είναι απαραίτητος. Σε κάποιους δεν αρέσει το οδοντικό νήμα, αλλά υπάρχουν κι άλλοι τρόποι για να καθαρίσετε τα υπολείμματα των τροφών και την πλάκα που κρύβονται ανάμεσα στα δόντια. Η παράλειψη αυτού του τόσο σημαντικού βήματος μπορεί να οδηγήσει στην εμφάνιση ουλίτιδας και οδοντικών κοιλοτήτων. Όσοι απεχθάνονται το νήμα μπορούν να χρησιμοποιήσουν διχάλες οδοντικού νήματος, το οποίο εκτείνεται μεταξύ δύο πλαστικών άκρων. Άλλες επιλογές περιλαμβάνουν τις συσκευές εκτόξευσης νερού για το στόμα ή βουρτσάκια καθαρισμού των μεσοδόντιων διαστημάτων. «Το συμπέρασμα είναι ότι ο καθαρισμός ανάμεσα στα δόντια είναι σημαντικός», λέει ο δρ Seymour. «Ρωτήστε όποιον οδοντίατρο θέλετε αν μπορεί να καταλάβει ποιοι ασθενείς καθαρίζουν τις περιοχές ανάμεσα στα δόντια και ποιοι όχι – και, πιστέψτε με, μπορούμε να το καταλάβουμε».
Ο οδοντίατρός σας δεν ελέγχει μόνο τα δόντια και τα ούλα σας, αλλά και το ενδεχόμενο καρκίνου. Οι οδοντίατροι έχουν εκπαιδευτεί να εξετάζουν τους ασθενείς τους για την παρουσία καρκίνου κεφαλής και τραχήλου κατά τη διάρκεια των ελέγχων ρουτίνας. Η εξέταση συνήθως περιλαμβάνει άσκηση πίεσης περιμετρικά της γνάθου, στο πιγούνι και στον λαιμό για την ανίχνευση όγκων ή διογκωμένων λεμφαδένων. Θα σας ζητήσει επίσης να ανοίξετε καλά το στόμα σας, για να εξετάσει τη γλώσσα, τον ουρανίσκο και τον λαιμό για μη φυσιολογικά σημάδια. Ο καρκίνος κεφαλής και τραχήλου προσβάλλει 66.000 Αμερικανούς ετησίως και ευθύνεται για 15.000 θανάτους.
Συνιστάται η επίσκεψη στον οδοντίατρο κατά την εγκυμοσύνη. Ένας μύθος που έχει από καιρό καταρριφθεί, αλλά κυκλοφορεί μέχρι σήμερα, είναι ότι οι γυναίκες θα πρέπει να αποφεύγουν την οδοντιατρική φροντίδα –και ειδικά τις οδοντιατρικές ακτινογραφίες– κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης. Ωστόσο, η προληπτική φροντίδα μπορεί να καταπολεμήσει ένα πρόβλημα πριν εξελιχθεί σε μόλυνση ή οδοντική κοιλότητα που θα απαιτεί απονεύρωση. Επιπλέον, με την εγκυμοσύνη συντελούνται πολλές αλλαγές στη στοματική κοιλότητα, όπως οι αιμορραγίες των ούλων, οι οποίες θα πρέπει να εκτιμώνται. «Πρέπει να βεβαιώνεστε ότι πρόκειται για φυσιολογικές αλλαγές που θα υποχωρήσουν μετά τον τοκετό ή να εξακριβώσετε κατά πόσον αποτελούν σημάδια που χρήζουν πιο άμεσης προσοχής», λέει η δρ Seymour.
Η εμμηνόπαυση μπορεί να επηρεάσει τη στοματική σας υγεία. Η πτώση του επιπέδου των οιστρογόνων και της προγεστερόνης που σχετίζεται με την εμμηνόπαυση μπορεί να μειώσει την παραγωγή σιέλου, προκαλώντας ξηροστομία, η οποία με τη σειρά της ευνοεί την ανάπτυξη τερηδόνας και μολύνσεων. Πόνος στα ούλα και φλεγμονή (ουλίτιδα) παρατηρoύνται επίσης συχνότερα όταν μειώνεται το επίπεδο των οιστρογόνων.
Το μάσημα τσίχλας χωρίς ζάχαρη δεν μπορεί να αντικαταστήσει το βούρτσισμα. Το μάσημα τσίχλας προάγει την παραγωγή σάλιου, το οποίο βοηθά την απομάκρυνση των οξέων των τροφών και των ροφημάτων πριν προλάβουν να διαβρώσουν το σμάλτο των δοντιών. Οι τσίχλες που περιέχουν το τεχνητό γλυκαντικό ξυλιτόλη ενισχύουν αυτή τη δράση, μειώνοντας το επίπεδο των βακτηρίων που προκαλούν τερηδόνα στο σάλιο. Αυτά τα οφέλη όμως δεν αναιρούν την αξία του βουρτσίσματος δύο φορές την ημέρα. «Η τσίχλα μπορεί να απομακρύνει μεγάλα υπολείμματα τροφής, αλλά δεν είναι τόσο αποτελεσματική στην αφαίρεση πλάκας όσο το βούρτσισμα», εξηγεί η δρ Seymour.
Προϊόντα στοματικής φροντίδας: Τι χρειάζεστε πραγματικά;
Κάποτε η επιλογή οδοντόβουρτσας, στοματικού διαλύματος και άλλων προϊόντων στοματικής φροντίδας ήταν αρκετά απλή υπόθεση. Στο μεταξύ, όμως, στις ΗΠΑ η γκάμα των προϊόντων στοματικής φροντίδας που ανταγωνίζονται για να κερδίσουν το στόμα –και το πορτοφόλι– μας έχει εξελιχθεί σε εμπορικό κλάδο αξίας 49 δισ. δολαρίων, που έως το 2030 αναμένεται να διπλασιαστεί.
Ωστόσο τα σημερινά προϊόντα δεν υπόσχονται μόνο στοματική καθαριότητα και φρεσκάδα με άρωμα μέντας. Από οδοντόκρεμες για τη μείωση των προβλημάτων στα ούλα μέχρι στοματικά διαλύματα για απομάκρυνση της πλάκας, αυτά τα προϊόντα, τα οποία γεμίζουν ολόκληρους διαδρόμους σε σούπερ μάρκετ και φαρμακεία, διατυπώνουν ισχυρισμούς που μπορούν να μας μπερδέψουν και να μας αποθαρρύνουν, λέει η δρ Brittany Seymour, αναπληρώτρια καθηγήτρια Πολιτικής και Επιδημιολογίας Στοματικής Υγείας στην Οδοντιατρική Σχολή του Χάρβαρντ. «Είναι σπουδαίο να υπάρχουν δυνατότητες επιλογής, εκτός κι αν η επιλογή γίνεται υπερβολικά δύσκολη και οι καταναλωτές δεν μπορούν να νιώσουν σιγουριά για τις επιλογές τους», λέει.
Είναι έξυπνο να είστε δύσπιστοι. Για παράδειγμα, η απομάκρυνση της πλάκας προϋποθέτει κάποιο είδος μηχανικής διεργασίας, όπως το βούρτσισμα ή η χρήση οδοντικού νήματος. Επομένως, «ένα στοματικό διάλυμα που προωθείται με τον ισχυρισμό της απομάκρυνσης της πλάκας, μπορεί να καταπολεμήσει τα βακτήρια, αλλά και πάλι δεν είναι απαραίτητο ότι απομακρύνει τα υπολείμματα», λέει.
Αντίστοιχα, μια οδοντόκρεμα για τον περιορισμό των προβλημάτων των ούλων –που διατίθεται στο εμπόριο για τη μείωση της φλεγμονής και της αιμορραγίας των ούλων λόγω ουλίτιδας– περιέχει το ίδιο δραστικό συστατικό με τις περισσότερες οδοντόκρεμες: φθοριούχο κασσίτερο, ο οποίος διαθέτει αντιβακτηριακές ιδιότητες. «Η οδοντόκρεμα για την αντιμετώπιση των προβλημάτων στα ούλα ίσως να μην είναι αποτελεσματικότερη ή διαφορετική από άλλες οδοντόκρεμες που περιέχουν τον ίδιο τύπο φθορίου», λέει.
Εάν έχετε αμφιβολίες, στις ΗΠΑ μπορείτε να αναζητήσετε στη συσκευασία τη σφραγίδα έγκρισης της Αμερικανικής Οδοντιατρικής Ομοσπονδίας (ADA) ή άλλου οδοντιατρικού συλλόγου. Αυτή η σφραγίδα σημαίνει ότι μια ομάδα οδοντιάτρων αξιολόγησε ανεξάρτητα το προϊόν, για να επαληθεύσει ότι οι ισχυρισμοί του ευσταθούν.
«∆εν βρίσκω διαφορά στα στόματα των ασθενών ανάλογα με τα προϊόντα που χρησιμοποιούν», λέει. «Είναι σημαντικό, πραγματικά, να υιοθετήσετε μια ρουτίνα που μπορείτε να εφαρμόζετε ανελλιπώς. Σε αυτή την περίπτωση η δυνατότητα επιλογής προϊόντων μπορεί να είναι χρήσιμη. Μπορείτε να δοκιμάσετε διαφορετικές επιλογές και στο τέλος να βρείτε κάποιο προϊόν που θα σας βοηθήσει να διατηρήσετε αυτές τις καλές συνήθειες».
