Στην κουλτούρα πολλών λαών, ένας σύντομος ύπνος νωρίς το απόγευμα είναι όχι μόνο συνηθισμένος, αλλά και αναπόσπαστο μέρος της καθημερινής ζωής. Στις ΗΠΑ, έως και το ένα τρίτο των ενηλίκων συνηθίζουν να παίρνουν τακτικά έναν μεσημεριανό υπνάκο, σύμφωνα με το Εθνικό Ίδρυμα για τον Ύπνο.
Εάν η υγεία σας είναι καλή, αυτός ο σύντομος μεσημεριανός ύπνος μπορεί να έχει οφέλη: σας βοηθά να αναπληρώσετε τυχόν χαμένες ώρες ύπνου, να είστε λιγότερο ευερέθιστοι ή να διασφαλίσετε την ξεκούρασή σας σε περίπτωση που κάνετε μια δουλειά με ασυνήθιστα ωράρια. Μπορεί επίσης να σας κρατήσει ασφαλείς στον δρόμο, προστατεύοντάς σας από τροχαία ατυχήματα λόγω υπνηλίας.
«Εκτός του ότι μειώνει την υπνηλία, ο μεσημεριανός ύπνος έχει αποδειχθεί ότι βελτιώνει και τη μνήμη σε εργαστηριακές συνθήκες», δηλώνει η δρ Suzanne Bertisch, συνεργάτιδα ιατρός και κλινική διευθύντρια του τμήματος Ιατρικής της Συμπεριφοράς στον Ύπνο στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ Brigham and Women’s Hospital.
Ωστόσο, δεν είναι όλα ρόδινα στην έρευνα για τον μεσημεριανό ύπνο.
«Κάποιες μεγάλες επιδημιολογικές μελέτες έχουν δείξει ότι ο μεσημεριανός ύπνος έχει τόσο οφέλη όσο και κινδύνους σε επίπεδο πληθυσμού», δηλώνει η δρ Bertisch. Είναι δύσκολο να βγάλουμε συμπεράσματα σε ατομικό επίπεδο.
Τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα του μεσημεριανού ύπνου
Για παράδειγμα, ορισμένες μελέτες έχουν διαπιστώσει ότι οι ενήλικες που κοιμούνται πολύ το μεσημέρι έχουν ίσως περισσότερες πιθανότητες να πάσχουν από παθήσεις όπως διαβήτη, καρδιοπάθεια και κατάθλιψη.
Η επιτακτική ανάγκη για μεσημεριανό ύπνο μπορεί να είναι ένδειξη ότι δεν κοιμούνται αρκετά το βράδυ, γεγονός που σχετίζεται με υψηλότερο κίνδυνο ανάπτυξης αυτών των χρόνιων παθήσεων. Η υπνηλία στη διάρκεια της ημέρας μπορεί επίσης να σημαίνει ότι δεν έχετε καλή ποιότητα ύπνου, κάτι το οποίο μπορεί να υποδηλώνει διαταραχές στον ύπνο.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, ο μεσημεριανός ύπνος οδηγεί σε έναν φαύλο κύκλο. Κοιμάστε στη διάρκεια της ημέρας για να αναπληρώσετε την έλλειψη ύπνου τη νύχτα, αλλά μετά δυσκολεύεστε περισσότερο να αποκοιμηθείτε το βράδυ επειδή κοιμηθήκατε την ημέρα.
«Ο περιορισμός των μεσημεριανών ύπνων είναι μια μέθοδος να βελτιώσετε τον συνολικό νυχτερινό ύπνο», δηλώνει η δρ Bertisch.
Ποιος είναι ο σωστός μεσημεριανός ύπνος
Εάν σχεδιάζετε να πάρετε έναν μεσημεριανό υπνάκο, δείτε μερικές οδηγίες που θα σας βοηθήσουν να διασφαλίσετε ότι δεν θα διαταραχθεί ο ύπνος σας τη νύχτα.
Επιλέξτε τη σωστή ώρα. Η καλύτερη ώρα για να κοιμηθείτε είναι το μεσημέρι, την ώρα που το σώμα σας εμφανίζει μια φυσική μείωση του κιρκάδιου ρυθμού, συνιστά η δρ Bertisch. «Εάν κοιμηθείτε αργά το απόγευμα ή το βράδυ, θα σας είναι πιο δύσκολο να κοιμηθείτε τη νύχτα», προσθέτει.
Φροντίστε να είναι σύντομος. Ο σύντομος ύπνος, γύρω στα 20 λεπτά, είναι ίσως καλύτερος για να αποφύγετε την αίσθηση αποχαύνωσης όταν ξυπνήσετε. Ο σύντομος ύπνος μπορεί επίσης να σας βοηθήσει να μη δυσκολευθείτε να αποκοιμηθείτε το βράδυ. Βάλτε ξυπνητήρι για να μην παρακοιμηθείτε.
Βολευτείτε άνετα. Για μια ξεκούραση καλής ποιότητας, βρείτε ένα ήσυχο, άνετο μέρος όπου δεν θα σας ενοχλήσουν.
Εξετάστε τα κίνητρά σας. «Εάν έχετε ανάγκη να κοιμηθείτε μέσα στην ημέρα, είναι σημαντικό να αξιολογήσετε για ποιον λόγο νυστάζετε τόσο πολύ στη διάρκεια της ημέρας, ιδίως εάν ο μεσημεριανός ύπνος είναι τακτική συνήθεια», δηλώνει η δρ Bertisch. Ελέγξτε πόσο κοιμάστε τη νύχτα.
Εάν δεν κοιμάστε αρκετά, προσπαθήστε να βελτιώσετε τις συνήθειές σας ως προς τον ύπνο (βλ. «Συμβουλές για καλύτερο νυχτερινό ύπνο»).
«Εάν ήδη κοιμάστε τουλάχιστον επτά ώρες ή περισσότερο τη νύχτα και εξακολουθείτε να είστε κουρασμένοι στη διάρκεια της ημέρας, συζητήστε με τον γιατρό σας», προτρέπει η δρ Bertisch.
Συμβουλές για καλύτερο νυχτερινό ύπνο
Εάν τη νύχτα στριφογυρίζετε και δεν καταφέρνετε να αποκοιμηθείτε, δείτε ορισμένες μεθόδους που μπορείτε να ακολουθήσετε για να έχετε έναν αναζωογονητικό ύπνο.
Τηρήστε ένα αυστηρό πρόγραμμα ύπνου. Πηγαίνετε στο κρεβάτι και ξυπνάτε την ίδια πάντα ώρα κάθε μέρα.
Αποφύγετε το αλκοόλ και την καφεΐνη τις βραδινές ώρες. Και τα δύο μπορούν να επηρεάσουν την ποιότητα του ύπνου.
Κλείστε τις ηλεκτρονικές συσκευές τουλάχιστον μία ώρα προτού πάτε για ύπνο. Το μπλε φως από τις οθόνες, για παράδειγμα της τηλεόρασης ή του κινητού τηλεφώνου, μπορεί να σας δυσκολέψει να αποκοιμηθείτε. Σβήστε τες τουλάχιστον μία ώρα προτού πέσετε για ύπνο.
Να ασκείστε τακτικά. Η καθημερινή άσκηση στη διάρκεια της ημέρας μπορεί να συμβάλει στη βελτίωση του ύπνου τη νύχτα.
Ρυθμίστε τις συνθήκες. Θα κοιμηθείτε καλύτερα εάν το δωμάτιο είναι δροσερό, σκοτεινό, ήσυχο.
Προσέχετε για τυχόν ενδείξεις διαταραχής του ύπνου. Επισκεφθείτε τον γιατρό σας εάν κοιμάστε τις συνιστώμενες επτά έως οκτώ ώρες τη νύχτα και παρ’ όλα αυτά εξακολουθείτε να νιώθετε κουρασμένοι την ημέρα.
