Στα τέλη της δεκαετίας του 1980, πολλά άτομα μέσης ηλικίας άρχισαν να λαμβάνουν ασπιρίνη σε τακτική βάση, μετά από τη γνωστοποίηση των ευρημάτων μιας περίφημης μελέτης του Χάρβαρντ.
Η ασπιρίνη συμβάλλει στην πρόληψη του σχηματισμού θρόμβων, οι οποίοι παρεμποδίζουν τη ροή αίματος και μπορεί να οδηγήσουν σε καρδιακή προσβολή ή σε αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο.
Ωστόσο, αυτή η προστασία του καρδιαγγειακού συστήματος έχει ένα τίμημα: τον αυξημένο κίνδυνο αιμορραγίας.
«Το όφελος από την καθημερινή λήψη χαμηλής δόσης ασπιρίνης θα πρέπει να σταθμίζεται έναντι του κινδύνου αιμορραγίας, που συνήθως είναι ήπια, αλλά κάποιες φορές μπορεί να είναι σοβαρή», δηλώνει ο δρ Christopher Cannon, καρδιολόγος στο Brigham and Women’s Hospital και καθηγητής Ιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ.
Κατά τις τελευταίες τρεις δεκαετίες, μάθαμε πολλά περισσότερα σχετικά με τα οφέλη και τους κινδύνους της ασπιρίνης σε ένα μεγάλο φάσμα ανθρώπων, συμπεριλαμβανομένων των ηλικιωμένων και των ατόμων με ορισμένες παθήσεις.
Σήμερα, περίπου οι μισοί Αμερικανοί ηλικίας 45 ετών και άνω λαμβάνουν καθημερινά χαμηλή δόση ασπιρίνης. Για ορισμένους, αυτό είναι καλό. Κάποιοι άλλοι ίσως θα έπρεπε να εξετάσουν το ενδεχόμενο να τη σταματήσουν, καθώς φαίνεται ότι οι κίνδυνοι υπερτερούν του οφέλους. Πολλοί άνθρωποι όμως βρίσκονται σε ενδιάμεση θέση.
Διαβάστε παρακάτω τα τελευταία δεδομένα σχετικά με το ποιος θα πρέπει ενδεχομένως να λάβει ασπιρίνη για την πρόληψη των καρδιακών προσβολών και των αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων και ποιος θα πρέπει να την αποφεύγει (βλ. «Αλγόριθμος για την ασπιρίνη» στη σελίδα 3, για μια περίληψη των οδηγιών).
Να θυμάστε: ακόμη και αν ανήκετε στην κατηγορία «ναι» –και ιδίως εάν εμπίπτετε στην κατηγορία «ίσως»– ποτέ μην ξεκινήσετε (ή μη σταματήσετε) την καθημερινή λήψη ασπιρίνης χωρίς να συζητήσετε πρώτα με τον γιατρό σας.
ΝΑΙ: Ατομα που έχουν ήδη υποστεί καρδιακή προσβολή ή αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο οφειλόμενα σε θρόμβο αίματος (ισχαιμικό αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο). Στα άτομα αυτά, η καθημερινή λήψη ασπιρίνης είναι συνήθως εύλογη. Η πρακτική αυτή, γνωστή ως δευτερογενής πρόληψη, εφαρμόζεται σε όλα τα άτομα με αθηροσκληρωτική καρδιαγγειακή νόσο (ASCVD).
Σε αυτήν περιλαμβάνονται όλες οι παθήσεις που προκαλούνται από την ανάπτυξη αθηρωματικής πλάκας οπουδήποτε στο σώμα – όχι μόνο οι καρδιακές προσβολές και τα ισχαιμικά αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια, αλλά και τα παροδικά ισχαιμικά επεισόδια (ή μικρά εγκεφαλικά), η στηθάγχη (πόνος στον θώρακα λόγω στένωσης των αρτηριών που τροφοδοτούν με αίμα την καρδιά) και η περιφερική αρτηριοπάθεια (ανάπτυξη πλάκας στις αρτηρίες των ποδιών).
Καθένας που έχει υποβληθεί σε επέμβαση αορτοστεφανιαίας παράκαμψης (bypass) ή σε εμφύτευση stent για την αποκατάσταση της ροής του αίματος στην καρδιά θεωρείται επίσης ότι έχει ASCVD.
ΙΣΩΣ: Άτομα με ενδείξεις ASCVD σε απεικονιστική εξέταση. Σε αυτήν την ομάδα περιλαμβάνονται όσοι διατρέχουν υψηλό κίνδυνο καρδιοπάθειας με βάση τις ενδείξεις απεικονιστικών εξετάσεων που μαρτυρούν την παρουσία πλάκας στις αρτηρίες.
Στις εξετάσεις αυτές περιλαμβάνονται η αξονική τομογραφία στεφανιαίων για προσδιορισμό του ασβεστίου, η αξονική τομογραφία που πραγματοποιείται για άλλους λόγους (π.χ. προληπτικό έλεγχο για καρκίνο του πνεύμονα ή πνευμονική εμβολή) ή το υπερηχογράφημα των αρτηριών του λαιμού (υπερηχογράφημα καρωτίδων).
Δεν υπάρχουν μεγάλες μελέτες που να δείχνουν ότι η ασπιρίνη βοηθά αυτά τα άτομα, επισημαίνει ο δρ Cannon. Ενδέχεται το όφελος να υπερτερεί του κινδύνου, αλλά αυτό εξαρτάται από την κατάσταση κάθε μεμονωμένου ατόμου, προσθέτει.
ΙΣΩΣ: Άτομα με διαβήτη. Γενικά, τα άτομα ηλικία 40 έως 70 ετών με διαβήτη τα οποία αντιμετωπίζουν υψηλό κίνδυνο καρδιοπάθειας θα πρέπει να εξετάσουν το ενδεχόμενο λήψης χαμηλής δόσης ασπιρίνης.
Μπορείτε να εκτιμήσετε τον κίνδυνο για ASCVD σε βάθος δεκαετίας χρησιμοποιώντας τον ηλεκτρονικό υπολογιστή που έχουν αναπτύξει η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία και το Αμερικανικό Κολέγιο Καρδιολογίας (θα τον βρείτε στην ιστοσελίδα www.health.harvard.edu/heartrisk). Ως υψηλός κίνδυνος ορίζεται ένας 10ετής κίνδυνος 20% ή υψηλότερος.
ΙΣΩΣ: Άτομα με κίνδυνο τόσο για θρόμβωση όσο και για αιμορραγία. Στην πλειοψηφία τους, τα άτομα χωρίς ASCVD και με κίνδυνο αιμορραγίας δεν πρέπει να λαμβάνουν καθημερινή ασπιρίνη.
Σε αυτήν την κατηγορία περιλαμβάνονται όλοι όσοι έχουν ιστορικό αιμορραγίας στο γαστρεντερικό σύστημα ή οπουδήποτε αλλού (για παράδειγμα, σοβαρές ρινορραγίες ή αίμα στα ούρα), έλκος στομάχου (πεπτικό έλκος), χαμηλό αριθμό αιμοπεταλίων (θρομβοπενία) ή διαταραχές της πήξης του αίματος, καθώς και τα άτομα που λαμβάνουν μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (ΜΣΑΦ) σε βάση ρουτίνας, όπως τα άτομα με αρθρίτιδα ή άλλες επώδυνες φλεγμονώδεις παθήσεις. Η μοναδική εξαίρεση είναι τα άτομα με βαθμολογία 10ετούς κινδύνου για ASCVD 20% ή υψηλότερη, στα οποία ο καρδιαγγειακός κίνδυνος ενδέχεται να υπερτερεί του κινδύνου αιμορραγίας.
Η λήψη ενός αναστολέα της αντλίας πρωτονίων (π.χ. ομεπραζόλης) ταυτόχρονα με την ασπιρίνη μπορεί να βοηθήσει να μειωθεί η πιθανότητα αιμορραγίας από το γαστρεντερικό, δηλώνει ο δρ Cannon.
ΜΑΛΛΟΝ ΟΧΙ: Οποιοσδήποτε άνω των 70 ετών χωρίς ASCVD. Επειδή ο κίνδυνος αιμορραγίας αυξάνεται με την ηλικία, τα περισσότερα άτομα άνω των 70 ετών που δεν έχουν ASCVD (βλ. την πρώτη κατηγορία παραπάνω) δεν θα πρέπει να παίρνουν καθημερινή ασπιρίνη. Η πιο πρόσφατη μελέτη σε άτομα ηλικίας άνω των 70 ετών δεν διαπίστωσε σημαντικό όφελος, αλλά εντόπισε έναν αυξημένο κίνδυνο αιμορραγίας.
Εάν ξεκινήσατε τη λήψη ασπιρίνης στη μέση ηλικία, μπορεί τότε να ήταν σωστή κίνηση.
Όταν όμως φθάσετε τα 70, ο κίνδυνος αιμορραγίας μπορεί να είναι μεγαλύτερος από οποιαδήποτε προστασία σάς παρέχει η καθημερινή χρήση ασπιρίνης έναντι της καρδιακής προσβολής ή του αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου και, επομένως, θα πρέπει να συζητήσετε με τον γιατρό σας για το ενδεχόμενο να τη σταματήσετε.
Η άνοδος της ασπιρίνης
Στις αρχές της δεκαετίας του 1980, περισσότεροι από 22.000 άνδρες ιατροί χωρίς καρδιοπάθεια ή ιστορικό αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου συμμετείχαν ως εθελοντές σε μια μελέτη που αποτέλεσε ορόσημο, τη Μελέτη Υγείας των Ιατρών (Physicians’ Health Study). Για πέντε χρόνια, λάμβαναν 325 χιλιοστόγραμμα (mg) ασπιρίνης ή εικονικού φαρμάκου κάθε δεύτερη μέρα. Στη διάρκεια των πέντε ετών, αυτοί που λάμβαναν ασπιρίνη είχαν 44% λιγότερες καρδιακές προσβολές, σε σύγκριση με αυτούς που λάμβαναν εικονικό φάρμακο.
Ωστόσο, η επιτυχία αυτή συνοδεύτηκε από κάποιες αρνητικές επιπτώσεις, όπως περισσότερα αιμορραγικά έλκη και έναν ελαφρώς αυξημένο κίνδυνο αιμορραγίας στον εγκέφαλο στους χρήστες της ασπιρίνης. Επόμενες μελέτες έδειξαν ότι ακόμη και μια χαμηλή δόση ασπιρίνης (81 mg) μπορεί να προκαλέσει αιμορραγία στο γαστρεντερικό σύστημα, ιδίως σε άτομα ηλικίας 65 ετών και άνω. Σε σύγκριση με τα ισχαιμικά αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια (που οφείλονται σε θρόμβους), τα αιμορραγικά αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια (που προκαλούνται από αιμορραγία) είναι πολύ λιγότερο συχνά και αποτελούν μόλις το 13% των συνολικών αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων.
