Αυτοάνοσα νοσήματα και καρδιοπάθεια

Όταν το ανοσοποιητικό σύστημα εκτρέπεται από τη φυσιολογική λειτουργία του και επιτίθεται κατά παρέκκλιση στους ιστούς του ίδιου σώματος, προκαλεί μια εκρηκτική αύξηση των λευκών αιμοσφαιρίων και άλλων ουσιών.

Αυτή η ύπουλη διαδικασία, η οποία παραμένει σε μεγάλο βαθμό αόρατη και είναι γνωστή ως φλεγμονή, είναι το χαρακτηριστικό γνώρισμα των αυτοάνοσων συστημικών φλεγμονωδών νοσημάτων.

Η διαδικασία της φλεγμονής βρίσκεται επίσης στο επίκεντρο της καρδιαγγειακής νόσου. Όταν αναπτύσσεται αθηρωματική πλάκα στο εσωτερικό των αρτηριών, ο οργανισμός την αντιλαμβάνεται ως κάτι ξένο και επιστρατεύει έναν ολόκληρο στρατό από λευκά αιμοσφαίρια.

Αυτά πυροδοτούν περαιτέρω φλεγμονώδεις αντιδράσεις, δημιουργώντας συνθήκες που ευνοούν τον σχηματισμό θρόμβων αίματος, οι οποίοι ευθύνονται για την πλειοψηφία των καρδιακών προσβολών και των αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων. 

Έτσι, ίσως να μην προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι τα άτομα με αυτοάνοσα φλεγμονώδη νοσήματα έχουν περισσότερες πιθανότητες να υποστούν καρδιακή προσβολή και να πεθάνουν από καρδιαγγειακή νόσο από ό,τι ο γενικός πληθυσμός.

Η αυξανόμενη αναγνώριση αυτού του προβλήματος –και των σχετικών θεραπευτικών προκλήσεων για τους πληττόμενους ασθενείς– έχει οδηγήσει στην ανάπτυξη μιας νέας ειδικότητας, που είναι γνωστή ως καρδιορευματολογία, αναφέρει η δρ Katherine Liao, διευθύντρια της Καρδιαγγειακής Ρευματολογικής Κλινικής στο Brigham and Women’s Hospital, που συνεργάζεται με το Χάρβαρντ. 

«Για πολλά χρόνια, δεν υπήρχαν καλές θεραπείες για τη ρευματοειδή αρθρίτιδα και τα σχετιζόμενα φλεγμονώδη νοσήματα», σχολιάζει η δρ Liao.
Αυτό όμως άλλαξε πριν από περίπου δύο δεκαετίες, με την ανάπτυξη στοχευμένων φαρμάκων τα οποία είναι γνωστά ως βιολογικοί παράγοντες και τροποποιούν την απάντηση του οργανισμού στη φλεγμονή.

Με αυτές τις βελτιωμένες θεραπείες, οι άνθρωποι άρχισαν να ζουν περισσότερο. Σύντομα, η καρδιαγγειακή νόσος άρχισε να αποτελεί την κύρια αιτία θανάτου στα άτομα με αυτές τις παθήσεις. 

Περισσότερες θανατηφόρες καρδιακές προσβολές

Οι καρδιακές προσβολές έχουν διπλάσιες πιθανότητες να αποβούν μοιραίες στα νεότερα άτομα με συστημικά φλεγμονώδη νοσήματα, σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύθηκε στις 30 Μαρτίου 2021 στο European Journal of Preventive Cardiology και στην οποία η δρ Liao ήταν μία από τους βασικούς συγγραφείς.

Τα άτομα με φλεγμονώδη νοσήματα είχαν περισσότερες πιθανότητες να έχουν υψηλότερη αρτηριακή πίεση, αλλά είχαν παρόμοια ποσοστά υψηλής χοληστερόλης και διαβήτη, σε σύγκριση με τα άτομα χωρίς φλεγμονώδη νόσο. 

Ακριβώς όπως ο διαβήτης, έτσι και τα συστημικά φλεγμονώδη νοσήματα, όπως η ψωρίαση, ο λύκος και η ρευματοειδής αρθρίτιδα, θα πρέπει να θεωρούνται παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο, όταν εκτιμάται η πιθανότητα ενός ατόμου για καρδιολογικά προβλήματα, σύμφωνα με τις κατευθυντήριες οδηγίες εμπειρογνωμόνων που δημοσιεύθηκαν το 2019 για την πρόληψη της καρδιοπάθειας.

Ωστόσο, ενδέχεται οι καρδιακοί κίνδυνοι από αυτές τις λιγότερο συχνές παθήσεις να υποεκτιμώνται και πάλι.

Στην πρόσφατη μελέτη, τα άτομα με φλεγμονώδη νοσήματα είχαν λιγότερες πιθανότητες να λάβουν συνταγογράφηση για ασπιρίνη και στατίνες, παρότι και τα δύο αυτά φάρμακα μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση του κινδύνου για νέα καρδιακή προσβολή. 

Θεραπευτικές επιλογές

Προς το παρόν, δεν υπάρχουν σαφείς κατευθυντήριες οδηγίες για τον καλύτερο τρόπο πρόληψης και αντιμετώπισης της καρδιαγγειακής νόσου σε άτομα με συστηματικά φλεγμονώδη νοσήματα, πέραν αυτών που συνιστώνται για τον γενικό πληθυσμό.

Ορισμένα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση της ρευματοειδούς αρθρίτιδας και συναφών παθήσεων μπορεί να μειώνουν τον κίνδυνο θανάτου από καρδιοπάθεια.

Τέτοια φάρμακα είναι η μεθοτρεξάτη και κάποια βιολογικοί παράγοντες που είναι γνωστοί ως αναστολείς του TNF-α, όπως η ινφλιξιμάμπη και η ετανερσέπτη. 

Ο γιατρός μπορεί να συνταγογραφήσει μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (ΜΣΑΦ), όπως ιβουπροφαίνη, ναπροξένη και σελεκοξίμπη, για τον έλεγχο του πόνου και του οιδήματος. Ωστόσο, τα φάρμακα αυτά μπορούν να αυξήσουν την αρτηριακή πίεση και συνδέονται με υψηλότερο κίνδυνο για καρδιακή προσβολή.

Στην κλινική της δρ Liao, οι καρδιολόγοι και οι ρευματολόγοι συνεργάζονται στενά προκειμένου να παρέχουν την καλύτερη δυνατή φροντίδα στα άτομα που έχουν και τις δύο παθήσεις.

Μυστηριώδεις διαταραχές του ανοσοποιητικού συστήματος

Κανονικά, το ανοσοποιητικό σας σύστημα προστατεύει τον οργανισμό σας από ιούς, βακτήρια και άλλους μικροοργανισμούς. Κάποιες φορές, όμως, τα ανοσοκύτταρα εξαπολύουν μια χωρίς λόγο επίθεση εναντίον των ιστών του ίδιου του σώματος. Αυτό οδηγεί σε κάποιες παθήσεις που είναι γνωστές ως αυτοάνοσα συστηματικά φλεγμονώδη νοσήματα. Σε αυτά περιλαμβάνονται 
τα εξής: 

Ψωρίαση. Η φλεγμονή στην ψωρίαση εντοπίζεται στο δέρμα, προκαλώντας την ανάπτυξη ροζ ή ερυθρωπών εξανθημάτων, τα οποία καλύπτονται από αργυρόχροες φολίδες και εμφανίζονται σε συστάδες, συνήθως στο πίσω μέρος του αγκώνα, στις πτυχώσεις του δέρματος και στο τριχωτό της κεφαλής. Περίπου ένα στα τρία άτομα με ψωρίαση έχει επίσης έναν τύπο φλεγμονώδους αρθρίτιδας που είναι γνωστός ως ψωριασική αρθρίτιδα και ο οποίος προκαλεί φλεγμονή στις αρθρώσεις (ιδίως στα δάχτυλα των χεριών και των ποδιών ή στα γόνατα) και πρωινή δυσκαμψία, επιπρόσθετα στα χαρακτηριστικά εξανθήματα.

Ρευματοειδής αρθρίτιδα. Εδώ, η επίθεση του ανοσοποιητικού συστήματος αφορά τους ιστούς των αρθρώσεων, προκαλώντας φλεγμονή που χαρακτηρίζεται από οίδημα (πρήξιμο), πόνο και δυσκαμψία. Συνήθως πλήττει πολλές αρθρώσεις συγχρόνως, ιδίως στις παλάμες των χεριών και στα πόδια από τον αστράγαλο και κάτω. Άλλα συμπτώματα είναι η πρωινή δυσκαμψία η οποία διαρκεί περισσότερο από μία ώρα και η κόπωση. 
Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος. Η φλεγμονώδης διεργασία στον λύκο μπορεί να πλήξει σχεδόν οποιοδήποτε όργανο του σώματος, προκαλώντας ένα μεγάλο εύρος συμπτωμάτων. Συχνά πρώιμα συμπτώματα είναι ο πυρετός και ο πόνος στις αρθρώσεις, όπως και στη ρευματοειδή αρθρίτιδα. Ένα ξεχωριστό σύμπτωμα είναι ένα εξάνθημα που εκτείνεται στη μύτη και στα μάγουλα κι έχει σχήμα πεταλούδας. Η επίθεση του ανοσοποιητικού συστήματος μπορεί επίσης να πλήξει την καρδιά, τους πνεύμονες, τους νεφρούς και τα αιμοφόρα αγγεία.