Θρόμβοι στο αίμα οι οποίοι σχηματίζονται στις φλέβες των ποδιών που βρίσκονται βαθιά [εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση (ΦΘ)] μπορούν να προκαλέσουν συμπτώματα στα πόδια. Και το χειρότερο είναι ότι οι θρόμβοι μπορεί να αποκολληθούν και να φθάσουν μέσω της κυκλοφορίας του αίματος στην καρδιά και έπειτα στους πνεύμονες, προκαλώντας πνευμονική εμβολή (ΠΕ).
Στις ΗΠΑ, περισσότεροι είναι οι άνθρωποι που πεθαίνουν ετησίως από πνευμονική εμβολή παρά από καρκίνο του μαστού. Πώς προκαλείται η εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση και η πνευμονική εμβολή, ποια είναι τα συμπτώματα και πώς μπορείτε να τα αποτρέψετε;
Αιτίες εμφάνισης και παράγοντες πυροδότησης
Οι αρτηρίες σας μεταφέρουν πλούσιο σε οξυγόνο αίμα στα πόδια σας, ενώ οι φλέβες επαναφέρουν στην καρδιά πρώτα και στη συνέχεια στους πνεύμονές σας το (φτωχό πλέον σε οξυγόνο) αίμα για να οξυγονωθεί.
«Εάν το αίμα στις εν τω βάθει φλέβες των ποδιών δεν κινείται αρκετά γρήγορα ή εάν πάσχετε από κάποια πάθηση που σας καθιστά ευπαθείς στις θρομβώσεις, μπορεί να σχηματιστεί θρόμβος», εξηγεί η δρ Sherry Scovell, αγγειοχειρουργός, η οποία ειδικεύεται στις αγγειακές παθήσεις στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ Massachusetts General Hospital.
Οι συνήθεις παράγοντες οι οποίοι ευνοούν τον σχηματισμό θρόμβων περιλαμβάνουν:
– κατάκλιση για μεγάλο χρονικό διάστημα λόγω χειρουργικής επέμβασης ή ασθένειας,
– πολύωρη παραμονή σε καθιστή θέση –ακόμη και τρεις έως τέσσερις ώρες– σε αυτοκίνητο, αεροπλάνο ή τρένο,
– έλλειψη άσκησης και καθιστικός τρόπος ζωής,
– λιμνάζον αίμα στα πόδια, επειδή οι βαλβίδες μιας επιφανειακής φλέβας δεν λειτουργούν φυσιολογικά (κιρσοί),
– λήψη φαρμακευτικής αγωγής που ευνοεί τη δημιουργία θρομβώσεων.
Παράγοντες οι οποίοι αυξάνουν τον κίνδυνο σχηματισμού θρόμβων είναι το προχωρημένο της ηλικίας, το οικογενειακό ιστορικό εν τω βάθει ΦΘ, προηγούμενη εν τω βάθει ΦΘ, καρκίνος, ορισμένα γονίδια, η Covid-19, η καρδιακή ανεπάρκεια, η παχυσαρκία, η εγκυμοσύνη, η δρεπανοκυτταρική αναιμία, το κάπνισμα, ο τραυματισμός της σπονδυλικής στήλης, το εγκεφαλικό, κιρσοί αν δεν αντιμετωπίζονται και η χρήση αντισυλληπτικών ή η λήψη θεραπείας ορμονικής υποκατάστασης.
Συμπτώματα και κίνδυνοι
Καλό είναι να είστε σε εγρήγορση για την αναγνώριση συμπτωμάτων δύο τύπων θρομβώσεων που μπορούν να σχηματιστούν στα πόδια.
Θρόμβωση στις επιφανειακές φλέβες. Αυτός ο τύπος θρόμβωσης καλείται επιπολής θρομβοφλεβίτιδα (ΕΘ). «Προκαλεί ερυθρότητα, ευαισθησία ή πόνο στην περιοχή των κιρσών», αναφέρει ο δρ Scovell. «Μερικές φορές, μια επιπολής θρομβοφλεβίτιδα μπορεί να επεκταθεί και να εξελιχθεί σε εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση».
Θρόμβωση στις εν τω βάθει φλέβες των ποδιών. Η εν τω βάθει ΦΘ ξεκινά συνήθως στο ένα πόδι. «Όταν δημιουργείται θρόμβωση, το αίμα δεν μπορεί να κυκλοφορήσει εύκολα από το πόδι σας. Το πόδι αυτό μπορεί να εμφανίσει εντελώς ξαφνικό οίδημα και πόνο», συμπληρώνει η δρ Scovell. Εάν τα πόδια σας κανονικά δεν πρήζονται, αλλά ξαφνικά το ένα πόδι εμφανίσει οίδημα για μερικές ημέρες, ενδεχομένως αυτό να αποτελεί ένδειξη κινδύνου.
Εάν ένα τμήμα αυτού του εν τω βάθει θρόμβου αποκολληθεί και μεταφερθεί στους πνεύμονες, τότε μπορεί να εκδηλωθεί πνευμονική εμβολή. «Ο θρόμβος φράσσει τα αιμοφόρα αγγεία του πνεύμονα, η αιμάτωση της περιοχής μειώνεται και νεκρώνεται το συγκεκριμένο τμήμα του πνεύμονα. Έχετε δύσπνοια και πόνο στο στήθος όταν εισπνέετε βαθιά», λέει η δρ Scovell.
Πρόληψη των θρομβώσεων
Υπάρχουν διαθέσιμες εφαρμογές που μπορούν να σας βοηθήσουν να διαπιστώσετε κατά πόσο κινδυνεύετε να εμφανίσετε εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση. Η δρ Scovell συνιστά μια εφαρμογή με την ονομασία «Caprini DVT Risk», η οποία είναι διαθέσιμη για συσκευές με λειτουργικό σύστημα iOS, όπως τα iPhone.
Πώς μπορείτε να αποτρέψετε τις θρομβώσεις όταν βρίσκεστε σε καταστάσεις που αυξάνουν τον κίνδυνο, όπως για παράδειγμα ένα πολύωρο ταξίδι με αυτοκίνητο; Να θυμάστε τις παρακάτω συμβουλές:
Φροντίστε την ενυδάτωσή σας. Αποφύγετε την υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ και πιείτε άφθονο νερό.
Τεντώστε τα πόδια σας. Σηκωθείτε κάθε μία ή δύο ώρες και τεντώστε τις κνήμες σας ή κινήστε επαναλαμβανόμενα τους αστραγάλους σας μπρος και πίσω. «Οι μύες της κνήμης, πιέζοντας τις φλέβες, ωθούν το αίμα μέσω του φλεβικού δικτύου», λέει η δρ Scovell.
Κινήστε τα πόδια σας όσο βρίσκεστε σε ύπτια θέση. Λυγίστε τα γόνατά σας ή τεντώστε και λυγίστε τα πέλματά σας.
Φορέστε κάλτσες συμπίεσης. Βοηθούν στην πρόληψη του οιδήματος και εμποδίζουν να λιμνάσει το αίμα στα πόδια.
Προσέξτε τη στάση σας. Αποφύγετε να σταυρώνετε τα πόδια σας και, όταν κάθεστε, να αλλάζετε τακτικά στάση.
Κλείστε θέση σε διάδρομο όταν ταξιδεύετε. Εάν ταξιδεύετε με αεροπλάνο, τρένο ή λεωφορείο, καθίστε σε θέση από την πλευρά του διαδρόμου, για να μπορείτε να σηκώνεστε εύκολα και να κινείστε πάνω κάτω κάθε λίγες ώρες.
Τι να κάνετε εάν έχετε συμπτώματα
Εάν εκδηλώσετε νέα συμπτώματα τα οποία υποδηλώνουν την πιθανότητα εν τω βάθει ΦΘ ή πνευμονικής εμβολής και δεν μπορείτε να επικοινωνήσετε αμέσως με τον γιατρό ή τον νοσηλευτή σας, μεταβείτε στα Επείγοντα ενός νοσοκομείου.
«Πρόκειται για επείγον περιστατικό, όχι για κάτι που μπορείτε να κοιτάξετε τη Δευτέρα, εάν είναι Παρασκευή», λέει η δρ Scovell.
Η θεραπεία συνήθως περιλαμβάνει λήψη αντιπηκτικών για αρκετούς μήνες ή για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. «Πρέπει επίσης να ανακαλύψουμε πώς δημιουργήθηκε η θρόμβωση. Εάν δεν μπορούμε να βρούμε την αιτία, ίσως χρειαστεί να λαμβάνετε αντιπηκτικά για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα», λέει η δρ Scovell.
«Και επειδή δεν θέλουμε να πάθετε ξανά θρόμβωση, θα πρέπει να ενεργείτε προληπτικά για να αποφύγετε μελλοντικούς κινδύνους».
