Mέχρι τώρα πιθανότατα να έχετε εμβολιαστεί κατά της COVID-19. Εάν όχι, θα πρέπει να το κάνετε. Το εμβόλιο μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο να νοσήσετε από COVID-19 και προλαμβάνει σχεδόν πλήρως τη νοσηλεία και τον θάνατο από τη νόσο. Τα εμβόλια είναι αποτελεσματικά.
Ένα άλλο καλό παράδειγμα αποτελεί το εμβόλιο κατά του έρπητα ζωστήρα. Ο έρπης ζωστήρας είναι μια νόσος ιογενούς αιτιολογίας. Στις ΗΠΑ προσβάλλει ένα εκατομμύριο άτομα ετησίως. Ο κίνδυνος να μολυνθεί κανείς από έρπητα ζωστήρα και να εμφανίσει τις πιθανές επιπλοκές του αυξάνεται με την ηλικία.
Τι είναι ο έρπης ζωστήρας;
Ο έρπης ζωστήρας είναι γνωστός για το επώδυνο εξάνθημά του. Προκαλείται από τον ίδιο ιό (varicella-zoster) που προκαλεί την ανεμευλογιά. Οι περισσότεροι ηλικιωμένοι στις ΗΠΑ έχουν προσβληθεί από τον ιό, συνήθως σε παιδική ηλικία, αν και δεν είχαν νοσήσει όλοι με ανεμευλογιά: μερικές φορές η αρχική λοίμωξη δεν προκαλεί συμπτώματα.
«Ο ιός της ανεμευλογιάς δεν φεύγει ποτέ. Εγκαθίσταται στα νευρικά σας κύτταρα και παραμένει αδρανής. Αργότερα, ο ιός μπορεί να ενεργοποιηθεί εκ νέου, να μετακινηθεί μέσω των νεύρων και να προκαλέσει επώδυνες φυσαλίδες, όταν φτάσει στο δέρμα», λέει ο δρ Howard LeWine, παθολόγος στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ Brigham and Women’s Hospital και επικεφαλής ιατρικός συντάκτης των Εκδόσεων Υγείας του Χάρβαρντ.
Συμπτώματα του έρπητα ζωστήρα
Όπως η ανεμευλογιά, ο έρπης ζωστήρας δημιουργεί φυσαλίδες που συνοδεύονται με κνησμό, στη συνέχεια ξεραίνονται και επουλώνονται μέσα σε μερικές εβδομάδες. Σε αυτό το διάστημα μπορεί να εμφανιστούν επίσης πυρετός, πονοκέφαλος, ρίγη ή ναυτία.
Σε αντίθεση με την ανεμευλογιά, ο έρπης ζωστήρας μπορεί:
– Να προκαλέσει αίσθηση καύσου, οξύ πόνου ή μυρμήγκιασμα στα φλεγμαίνοντα νεύρα αρκετές ημέρες πριν εμφανιστεί το εξάνθημα.
– Συνήθως παρατηρείται μόνο στη μία πλευρά του σώματος (μία πλευρά του κεφαλιού και του προσώπου, μία πλευρά του κορμού ή σε ένα χέρι ή πόδι).
– Μπορεί να προσβάλει τα μάτια, με κίνδυνο τύφλωσης, όταν εμφανίζεται στο πρόσωπο.
– Μπορεί, σε σπάνιες περιπτώσεις, να προκαλέσει πνευμονία, κώφωση, φλεγμονή στον εγκέφαλο, προσωρινή παράλυση του προσώπου ή θάνατο.
Μακροχρόνιος πόνος
Έως 18% των ατόμων που προσβάλλονται από έρπητα ζωστήρα υποφέρουν από πόνους πολύ καιρό μετά την υποχώρηση των άλλων συμπτωμάτων. Αυτός ο συνεχής πόνος ονομάζεται μεθερπητική νευραλγία.
«Ο πόνος παρατηρείται επειδή ο ιός προκαλεί βλάβη στις νευρικές απολήξεις», εξηγεί ο δρ LeWine. «Όσο μεγαλύτερης ηλικίας είναι κανείς, τόσο περισσότερο μπορεί να διαρκέσει ο πόνος».
Η μεθερπητική νευραλγία μπορεί να έρχεται και να φεύγει ή να είναι μόνιμη. Σε κάθε περίπτωση, μπορεί να είναι εξουθενωτική. «Ίσως να μην καταφέρνετε να εργαστείτε, να γυμναστείτε ή ακόμη και να τα βγάλετε πέρα στη διάρκεια της ημέρας», επισημαίνει ο δρ LeWine. Η μεθερπητική νευραλγία μπορεί επίσης να προκαλέσει κατάθλιψη, άγχος, απώλεια βάρους ή προβλήματα ύπνου.
Αντιμετώπιση του έρπητα ζωστήρα
Τηλεφωνήστε στον γιατρό σας μόλις υποψιαστείτε ότι έχετε έρπητα ζωστήρα, ειδικά εάν έχει εμφανιστεί στην περιοχή των ματιών. Όσο νωρίτερα καταπολεμήσετε τον ιό, τόσο το καλύτερο.
«Εάν τον προλάβουμε μέσα στις πρώτες ημέρες εμφάνισης του εξανθήματος, μπορούμε να χορηγήσουμε φαρμακευτική αγωγή κατά του ιού, όπως βαλακυκλοβίρη ή φαμκυκλοβίρη, για να επιταχύνουμε την επούλωση και να μειώσουμε τον κίνδυνο μεθερπητικής νευραλγίας», λέει ο δρ LeWine.
Για την ανακούφιση του πόνου, οι γιατροί συνιστούν ακεταμινοφαίνη ή αντιφλεγμονώδη που μπορείτε να προμηθευτείτε χωρίς ιατρική συνταγή, όπως ιβουπροφαίνη ή ναπροξένη, αλλά μπορεί να σας συνταγογραφήσουν ένα ισχυρότερο φάρμακο, εάν ο πόνος είναι οξύς.
Εάν εμφανίσετε μεθερπητική νευραλγία, οι γιατροί μπορεί να σας συνταγογραφήσουν φάρμακα, όπως γκαμπαπεντίνη ή αμιτριπτυλίνη, τα οποία μειώνουν τα σήματα που στέλνουν στον εγκέφαλο τα νεύρα που έχουν υποστεί βλάβη.
Το εμβόλιο κατά του έρπητα ζωστήρα
Ο καλύτερος τρόπος να αποφύγετε τον έρπητα ζωστήρα ή τη μεθερπητική νευραλγία είναι να κάνετε το εμβόλιο κατά του έρπητα ζωστήρα, το οποίο χορηγείται σε δύο δόσεις. Το εμβόλιο περιέχει μια πρωτεΐνη του ιού της ανεμευλογιάς-ζωστήρα. Έχει αποτελεσματικότητα 90% και συνιστάται για ενήλικες ηλικίας 50 ετών ή άνω, ακόμα και αν:
– Έχουν νοσήσει από τον ιό στο παρελθόν.
– Έχουν λάβει παλαιότερο εμβόλιο κατά του έρπητα ζωστήρα, το οποίο είναι πολύ λιγότερο αποτελεσματικό και δεν χορηγείται πλέον στις ΗΠΑ.
– Δεν θυμούνται αν έχουν περάσει ανεμευλογιά.
Το εμβόλιο θα πρέπει να αποφεύγεται εάν νοσείτε αυτή τη στιγμή από έρπητα ζωστήρα, αν είστε αλλεργικοί στα έκδοχα του εμβολίου, κατά την εγκυμοσύνη ή τη γαλουχία.
Οι δόσεις του εμβολίου πρέπει να χορηγούνται με δύο έως έξι μήνες απόσταση μεταξύ τους, ενώ κάθε δόση μπορεί να προκαλέσει έντονες παρενέργειες για μερικές ημέρες (οι οποίες περιλαμβάνουν πυρετό, κόπωση, μυαλγία ή πόνο στο στομάχι, ρίγη, πονοκέφαλο ή ναυτία).
Πόσο πρέπει να περιμένετε για να κάνετε το εμβόλιο κατά του έρπητα ζωστήρα εάν είστε ακόμη στη διαδικασία εμβολιασμού κατά της COVID-19;
«Δεν έχουμε ακόμη στη διάθεσή μας πολλές σχετικές πληροφορίες, αλλά οι τρέχουσες οδηγίες συνιστούν να περιμένετε τουλάχιστον δύο εβδομάδες μετά την ολοκλήρωση του εμβολιασμού κατά της COVID-19 για να κάνετε το εμβόλιο κατά του έρπητα ζωστήρα. Εγώ θα έλεγα ότι καλό είναι να περιμένετε μερικούς μήνες, για σιγουριά», σημειώνει ο δρ LeWine.
