Το έντερο είναι γνωστό ως «δεύτερος εγκέφαλος», καθώς παράγει πολλούς από τους νευροδιαβιβαστές που παράγει και ο εγκέφαλος, δηλαδή τις χημικές ουσίες που απελευθερώνονται από τα νεύρα για να επικοινωνήσουν με άλλα νεύρα και ιστούς.
Το έντερο και ο εγκέφαλος συνδέονται επίσης μέσω ενός συστήματος επικοινωνίας το οποίο ονομάζεται άξονας εντέρου-εγκεφάλου και συνδέει τα βιοχημικά σήματα μεταξύ γαστρεντερικού συστήματος και κεντρικού νευρικού συστήματος.
Τι ισχύει όμως για το έντερο και την καρδιά; Υπάρχει μια παρόμοια σύνδεση;
Έρευνες δείχνουν ότι μπορεί να υπάρχει, αλλά είναι μονόδρομη –από το έντερο προς την καρδιά–, και ότι η διατήρηση της υγείας του εντέρου μπορεί να είναι άλλος ένας τρόπος προστασίας από την καρδιοπάθεια.
Η σύνδεση εντέρου – καρδιάς
Το έντερο αποτελεί την κύρια κατοικία για τρισεκατομμύρια μικρόβια, που στο σύνολό τους είναι γνωστά ως το ανθρώπινο μικροβίωμα. Τα μικρόβια αυτά βοηθούν στην πέψη, παράγουν ορισμένες θρεπτικές ουσίες και απελευθερώνουν ουσίες οι οποίες έχουν ένα μεγάλο εύρος επιδράσεων στην υγεία.
«Υπάρχει μια πολύπλοκη αλληλεπίδραση ανάμεσα στα εντερικά μικρόβια και τα περισσότερα συστήματα του οργανισμού, συμπεριλαμβανομένων του αγγειακού, του νευρικού, του ενδοκρινικού και του ανοσοποιητικού συστήματος, δηλαδή συστήματα που συνδέονται με την καρδιαγγειακή υγεία», εξηγεί ο δρ Stanley Shaw, καρδιολόγος στο Brigham and Women’s Hospital.
Δεδομένου ότι η διατροφή παίζει σημαντικό ρόλο στη σύνθεση του μικροβιώματος του εντέρου, οι τροφές που φτάνουν στο έντερό σας μπορεί να επηρεάσουν την υγεία της καρδιάς – για καλό ή για κακό. Αυτή η επίδραση του εντέρου ασκείται εν μέρει μέσω των μεταβολιτών, των ουσιών που προκύπτουν όταν το εντερικό μικροβίωμα διασπά τις τροφές.
Το έντερο αποτελεί την κύρια κατοικία για τρισεκατομμύρια μικρόβια, που, εκτός των άλλων, απελευθερώνουν ουσίες οι οποίες έχουν ένα μεγάλο εύρος επιδράσεων στην υγεία.
Ένας συγκεκριμένος μεταβολίτης του εντέρου, η τριμεθυλαμίνη (TMA), σχηματίζεται όταν τα μικρόβια του εντέρου τρέφονται με χολίνη, μια θρεπτική ουσία που υπάρχει στο κόκκινο κρέας, στα ψάρια, στα πουλερικά και στα αυγά.
Στο ήπαρ, η TMA μετατρέπεται σε Ν-οξείδιο της τριμεθυλαμίνης (TMAO), μια ουσία που συνδέεται ισχυρά με τον σχηματισμό αθηρωματικής πλάκας που φράσσει τις αρτηρίες.
Έρευνες έχουν δείξει ότι τα άτομα με υψηλό επίπεδο TMAO στο αίμα τους έχουν περισσότερες πιθανότητες να υποστούν καρδιακή προσβολή ή αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο από ό,τι τα άτομα με χαμηλότερο επίπεδο TMAO. Δεδομένου ότι το κόκκινο κρέας είναι η κύρια πηγή TMA, η μείωσή του μπορεί να αποτρέψει την παραγωγή υπερβολικά μεγάλης ποσότητας TMAO στο έντερο.
Μελέτη που δημοσιεύθηκε στο τεύχος Σεπτεμβρίου 2022 του επιστημονικού περιοδικού Arteriosclerosis, Thrombosis, and Vascular Biology βρήκε ότι σε σχεδόν 4.000 άτομα ηλικίας 65 ετών και άνω, τα άτομα που έτρωγαν κατά μέσο όρο 1,1 μερίδα κόκκινου κρέατος την ημέρα είχαν 22% υψηλότερο κίνδυνο καρδιοπάθειας σε σύγκριση με τα άτομα που έτρωγαν λιγότερο.
Οι ερευνητές επισήμαναν ότι περίπου το 10% αυτού του πρόσθετου κινδύνου θα μπορούσε να αποδοθεί στο αυξημένο επίπεδο TMAO, καθώς και σε δύο άλλους μεταβολίτες –τη γ-βουτυροβεταΐνη και την κροτονοβεταΐνη– που επίσης δημιουργούνται από τα βακτήρια του εντέρου από συστατικά που υπάρχουν στο κόκκινο κρέας.
Οι ίνες επί το έργον
Οι ίνες κάνουν καλό στο έντερο και, επομένως, και στην καρδιά. Σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις, η πλούσια σε ίνες διατροφή μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο καρδιοπάθειας και αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου έως και 30%. Οι ίνες στο λεπτό έντερο δεσμεύουν το λίπος και τη χοληστερόλη, περιορίζοντας την απορρόφησή τους και μειώνοντας, έτσι, το επίπεδο χοληστερόλης στο αίμα.
Το μικροβίωμα του εντέρου όμως βοηθά επίσης. Οι ίνες διασπώνται από βακτήρια στο παχύ έντερο, για να σχηματίσουν βραχείες αλυσίδες λιπαρών οξέων.
Οι ουσίες αυτές αλληλεπιδρούν με ειδικούς υποδοχείς στα κύτταρα που ρυθμίζουν την αρτηριακή πίεση, ελέγχουν καλύτερα το σάκχαρο αίματος και το σωματικό βάρος σε άτομα με διαβήτη και μειώνουν τη φλεγμονή – όλα αυτά μπορούν να βελτιώσουν την υγεία της καρδιάς.
Άλλες βοηθητικές τροφές
Δεν είναι σαφές κατά πόσο η κατανάλωση άλλων τροφών που βελτιώνουν το μικροβίωμα του εντέρου –για παράδειγμα, προβιοτικών (ωφέλιμων βακτηρίων) που υπάρχουν στο γιαούρτι και στις τροφές που έχουν υποστεί ζύμωση (ξινολάχανο, σούπα μίσο, τέμπε)– μπορούν επίσης να συμβάλουν στην υγεία της καρδιάς.
Η καλύτερη συμβουλή για να βοηθήσετε το έντερό σας να βοηθήσει την καρδιά σας είναι να ακολουθείτε μια φυτοφαγική κατά βάση διατροφή, όπως η μεσογειακή ή κάποιο παρόμοιο διατροφικό μοντέλο.
«Αυτοί οι τύποι διατροφής περιλαμβάνουν περιορισμό του κόκκινου κρέατος και κατανάλωση άφθονων, πλούσιων σε ίνες φρούτων, λαχανικών και δημητριακών ολικής άλεσης, που έχουν ωφέλιμες επιδράσεις στο έντερο», σχολιάζει ο δρ Shaw.
«Αν το έντερό σας είναι υγιές, έχετε περισσότερες πιθανότητες η καρδιά σας να είναι και αυτή υγιής».
