Περίπου ένα στα τέσσερα άτομα εμφανίζει μια συχνά ασυμπτωματική πάθηση που χαρακτηρίζεται από συσσώρευση λίπους στο ήπαρ (συκώτι) και η οποία ονομάζεται μη αλκοολική λιπώδης νόσος του ήπατος (NAFLD). Όπως και ο διαβήτης, αυτή η μεταβολική διαταραχή συνδέεται στενά με την παχυσαρκία, ιδίως με το πλεονάζον βάρος γύρω από τη μέση.
Ο ισχυρότερος προγνωστικός παράγοντας για το λιπώδες ήπαρ είναι ο διαβήτης τύπου 2, ενώ και τα δύο νοσήματα σχετίζονται στενά με καρδιαγγειακή νόσο. Το υποκείμενο πρόβλημα, ωστόσο, που συνδέει όλες αυτές τις διαταραχές είναι η παχυσαρκία, δηλώνει η δρ Michelle Lai, ηπατολόγος στο Ιατρικό Κέντρο Beth Israel Deaconess, το οποίο συνεργάζεται με το Χάρβαρντ.
«Όταν παίρνετε βάρος, το στρες που δημιουργείται στον οργανισμό τρελαίνει τον μεταβολισμό σας, ενώ η αρτηριακή πίεση, το σάκχαρο αίματος και η χοληστερόλη αρχίζουν να αυξάνονται», δηλώνει η δρ Michelle Lai.
Οι τρεις αυτές παθήσεις –σε συνδυασμό με το αυξημένο λίπος γύρω από τα όργανα της κοιλιακής χώρας– συνήθως συνυπάρχουν, δημιουργώντας το λεγόμενο μεταβολικό σύνδρομο. Ο διαβήτης και το NAFLD είναι μέρος του μεταβολικού συνδρόμου, το οποίο είναι συχνά προάγγελος καρδιοπάθειας.
Ωστόσο, ορισμένα άτομα που δεν είναι υπέρβαρα αναπτύσσουν και πάλι NAFLD, ιδίως αν είναι ασιατικής ή λατινοαμερικανικής καταγωγής. Μπορεί να δείχνουν λεπτά, αλλά, μετά από χρόνια που καταναλώνουν την τυπική αμερικανική διατροφή, συσσωρεύουν κοιλιακό λίπος και αναπτύσσουν μεταβολικό σύνδρομο, επισημαίνει η δρ Lai.
Ακόμα και αν ο δείκτης μάζας σώματος (ΔΜΣ) εμπίπτει στο φυσιολογικό εύρος, μπορεί να έχουν αυξημένη περίμετρο μέσης. Τα άτομα αυτά μπορούν να βελτιώσουν την ηπατική τους υγεία χάνοντας βάρος, προσθέτει.
Τύποι λιπώδους ήπατος
Το NAFLD διαφέρει από την αλκοολικής αιτιολογίας λιπώδη νόσο του ήπατος, η οποία προκαλείται από τη μακροχρόνια υψηλή κατανάλωση αλκοόλ και πλήττει περίπου το 5% των ενηλίκων στις ΗΠΑ. Το NAFLD, το οποίο αναφέρεται επίσης ως απλό λιπώδες ήπαρ, συνήθως δεν προκαλεί συμπτώματα. Κατά κανόνα ανακαλύπτεται τυχαία στη διάρκεια μιας απεικονιστικής εξέτασης (π.χ. υπερηχογράφημα ή μαγνητική ή αξονική τομογραφία της κοιλιακής χώρας) που πραγματοποιείται για άλλους λόγους.
Ορισμένες φορές, οι εξετάσεις αίματος αποκαλύπτουν ελαφρώς αυξημένα ηπατικά ένζυμα, αλλά πολλά άτομα με NAFLD έχουν φυσιολογική ηπατική λειτουργία. Οι γιατροί μπορούν συνήθως να κάνουν διάγνωση στηριζόμενοι στο ιατρικό ιστορικό και στις απεικονιστικές εξετάσεις του ασθενούς.
Περίπου το ένα τρίτο των ατόμων με NAFLD έχει μη αλκοολική στεατοηπατίτιδα (NASH), κατά την οποία στα ηπατικά κύτταρα υπάρχει φλεγμονή και βλάβη. Η διαδικασία αυτή μπορεί να οδηγήσει στη δημιουργία ουλώδους ιστού, ο οποίος μπορεί τελικά να αντικαταστήσει τα φυσιολογικά ηπατικά κύτταρα και να οδηγήσει σε μια πάθηση που ονομάζεται κίρρωση.
Η ελαστογραφία, ένας ενισχυμένος τύπος απεικόνισης, χρησιμοποιεί ηχητικά κύματα για να προσδιορίσει τη σκληρότητα του ήπατος, η οποία αποτελεί βοηθητικό δείκτη της παρουσίας ουλώδους ιστού. Αν η εξέταση αποκαλύψει ενδείξεις ουλής, οι γιατροί πραγματοποιούν συνήθως βιοψία ήπατος για να εντοπίσουν την παρουσία κίρρωσης.
Η κίρρωση από αλκοολική στεατοηπατίτιδα αυξάνει τον κίνδυνο για καρκίνο του ήπατος, που συχνά είναι θανατηφόρος.
Αναστροφή του NAFLD
Τα άτομα με NAFLD μπορούν να επιβραδύνουν ή ακόμη και να αναστρέψουν την πάθηση ακολουθώντας τον ίδιο τρόπο ζωής που βελτιώνει και την καρδιαγγειακή υγεία: απώλεια βάρους, υιοθέτηση υγιεινής διατροφής και τακτική άσκηση.
Η δρ Lai ενθαρρύνει τους ασθενείς της να αποφεύγουν τις διάφορες μοδάτες δίαιτες και να προτιμούν να μεταβάλλουν σταδιακά τον τρόπο που τρέφονται.
«Η κύρια συμβουλή μου είναι να αποφεύγουν τη ζάχαρη, ιδίως τα σακχαρούχα αναψυκτικά που περιέχουν σιρόπι καλαμποκιού με υψηλή περιεκτικότητα σε φρουκτόζη, καθώς γνωρίζουμε ότι η υπερβολική φρουκτόζη μπορεί να προκαλέσει φλεγμονή στο ήπαρ», δηλώνει.
Αν και οι γνώμες διίστανται σχετικά με την κατανάλωση κρασιού από άτομα με NAFLD, η δρ Lai συνιστά να αποφεύγουν το αλκοόλ ή να πίνουν περιστασιακά μόνο, εάν το επιθυμούν. Ορισμένα στοιχεία δείχνουν ότι ο καφές μπορεί να είναι ωφέλιμος για τα άτομα με λιπώδες ήπαρ. Θα πρέπει όμως να φροντίζετε να μην προσθέτετε ζάχαρη ή αυτά τα γλυκά σιρόπια με ποικιλία γεύσεων που είναι δημοφιλή σε ορισμένες αλυσίδες καφέ, συνιστά η δρ Lai.
Μια διατροφή μεσογειακού τύπου, με έμφαση στα φρούτα, στα λαχανικά, στα προϊόντα ολικής άλεσης και στα υγιεινά λίπη, είναι μια καλή ιδέα.
Η τακτική άσκηση (ακόμη και χωρίς απώλεια βάρους) μπορεί να ενισχύσει τον μεταβολισμό και να συμβάλει στην αναστροφή του μεταβολικού συνδρόμου. Αρκετές μελέτες δείχνουν ότι τόσο η αεροβική άσκηση όσο και οι ασκήσεις ενδυνάμωσης μπορεί επίσης να βελτιώνουν το λιπώδες ήπαρ.
Οι ερευνητές προσπαθούν να αναπτύξουν φάρμακα που να βοηθούν στην αναστροφή του NAFLD. Προς το παρόν, όμως, δεν υπάρχουν εγκεκριμένα από τον FDA φάρμακα που να αντιμετωπίζουν το λιπώδες ήπαρ.
Οι ασθενείς της δρος Lai τη ρωτούν συχνά σχετικά με το γαϊδουράγκαθο, ένα διατροφικό συμπλήρωμα που προωθείται ευρέως ως ωφέλιμο για την υγεία του ήπατος. Ωστόσο, μελέτη του 2019 που συνέκρινε ένα εικονικό φάρμακο με διάφορες συγκεντρώσεις μιας εξαιρετικά κεκαθαρμένης έκδοσης γαϊδουράγκαθου σε άτομα με NASH δεν έδειξε κάποιο όφελος από το συμπλήρωμα, αναφέρει η δρ Michelle Lai.
