Μπορεί πράγματι μία κουταλιά σκόνη που διαλύετε στο ρόφημά σας να σας κάνει να φαίνεστε νεότερη; Αυτός είναι ο ισχυρισμός των κατασκευαστών συμπληρωμάτων κολλαγόνου, τα οποία προωθούνται ευρέως ως ένας τρόπος για να έχετε καλύτερη, υγιή επιδερμίδα και να εξαφανίσετε τις ρυτίδες και άλλα σημάδια γήρανσης.
Το κολλαγόνο είναι μια σημαντική πρωτεΐνη, η οποία αποτελεί δομικό στοιχείο όχι μόνο του δέρματός σας, αλλά και των τενόντων, των συνδέσμων, των οστών και του χόνδρου.
Βρίσκεται στη δεύτερη στιβάδα του δέρματος (χόριο ή κυρίως δέρμα) και λειτουργεί ως υποστηρικτική δομή στην επιδερμίδα. Γι’ αυτό, όταν το κολλαγόνο μειώνεται καθώς μεγαλώνετε, το δέρμα σας αρχίζει να χαλαρώνει και να εμφανίζονται ρυτίδες.
Τα συμπληρώματα κολλαγόνου, τα οποία κυκλοφορούν επίσης σε μορφή κάψουλας, υγρού και τσίχλας (μεταξύ άλλων), αποτελούσαν μια αγορά 3,71 δισεκατομμυρίων δολαρίων στις Ηνωμένες Πολιτείες το 2016, σύμφωνα με μια ανασκόπηση του 2019 που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Journal of Drugs in Dermatology.
Ορισμένοι όμως από τους ισχυρισμούς γύρω από αυτά τα συμπληρώματα ακούγονται υπερβολικά καλοί για να είναι αληθινοί.
Θελήσαμε λοιπόν να μάθουμε αν υπάρχουν στοιχεία που να τεκμηριώνουν ότι τα συμπληρώματα κολλαγόνου μπορούν πράγματι να βελτιώσουν την υγεία της επιδερμίδας και να αναστρέψουν τα σημάδια της γήρανσης. Και το πιο σημαντικό, αν είναι ασφαλή. Επικοινωνήσαμε με τον δρα Peter Chien, διδάσκοντα στο Τμήμα Δερματολογίας της Ιατρικής Σχολής του Χάρβαρντ, για να μάθουμε. Ακολουθεί μια περίληψη των απαντήσεων που μας έδωσε.
Ερ. Υπάρχει επιστημονική βάση στους ισχυρισμούς ότι τα συμπληρώματα κολλαγόνου μπορούν να βελτιώσουν το δέρμα;
Απ. Δρ Chien: Από βιολογικής απόψεως φαίνεται να ισχύει ότι τα συμπληρώματα κολλαγόνου θα μπορούσαν να παραγάγουν ένα αποτέλεσμα στον οργανισμό. Με την πρόσληψη ενός συμπληρώματος κολλαγόνου, η πρωτεΐνη διασπάται σε μικρότερα μέρη, τα οποία ονομάζονται διπεπτίδια και τριπεπτίδια, που απορροφώνται από το έντερο.
Οι ερευνητές γνωρίζουν ότι ο οργανισμός τα απορροφά, γιατί οι ουσίες αυτές ανιχνεύονται στο αίμα αφού κανείς λάβει ένα συμπλήρωμα. Πραγματοποιώντας μελέτες σε ποντίκια, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα διπεπτίδια, ειδικότερα, ταξιδεύουν γρήγορα μέχρι το δέρμα, όπου μπορούν να εντοπιστούν μέχρι και για διάστημα δύο εβδομάδων κάθε φορά.
Στους ανθρώπους, τα συμπληρώματα κολλαγόνου φαίνεται να έχουν κάποιο αποτέλεσμα στην ενεργοποίηση της παραγωγής κολλαγόνου.
Ερ. Τι τεκμήρια υπάρχουν ότι τα συμπληρώματα κολλαγόνου είναι αποτελεσματικά;
Απ. Δρ Chien: Στην ανασκόπηση του Journal of Drugs in Dermatology του 2019, οι συγγραφείς αναζήτησαν τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες μελέτες οι οποίες είχαν ελέγξει τη δράση των συμπληρωμάτων κολλαγόνου στο δέρμα.
Συμπεριέλαβαν 11 διαφορετικές μελέτες, οι οποίες ήταν διάρκειας, κατά μέσον όρο, 70 ημερών η καθεμία. Συνολικά, ο αριθμός των συμμετεχόντων σε όλες τις μελέτες μαζί ήταν μικρός – 805 άτομα συνολικά, από τα οποία 699 ήταν γυναίκες.
Οι συγγραφείς κατέληξαν στο συμπέρασμα πως υπήρχαν στοιχεία ότι η βραχυχρόνια και η μακροχρόνια χρήση συμπληρωμάτων κολλαγόνου μείωνε τις ρυτίδες και άλλα σημάδια γήρανσης του δέρματος, επιτάχυνε την επούλωση πληγών, ενίσχυε την πυκνότητα του κολλαγόνου και βελτίωνε την ελαστικότητα του δέρματος και την ενυδάτωση.
Ερ. Τι είδη συμπληρωμάτων κολλαγόνου εξετάστηκαν;
Απ. Δρ Chien: Τρία είδη συμπληρωμάτων κολλαγόνου μελετήθηκαν στις διάφορες δοκιμές.
Οκτώ μελέτες χρησιμοποίησαν ένα συμπλήρωμα που ονομάζεται υδρολυμένο κολλαγόνο (collagen hydrolysate). Οι συμμετέχοντες σε αυτές τις μελέτες έλαβαν δόσεις από 2,5 γραμμάρια ημερησίως μέχρι 10 γρ. ημερησίως για διαστήματα 8 έως 24 εβδομάδων.
Οι ερευνητές σε αυτές τις μελέτες διερευνούσαν το κατά πόσο το συμπλήρωμα μπορούσε να βοηθήσει στην επούλωση ελκών κατάκλισης, στη βελτίωση του ξηρού δέρματος, σημαδιών γήρανσης ή της κυτταρίτιδας.
Σε δύο μελέτες οι συμμετέχοντες έλαβαν 3 γρ. ημερησίως τριπεπτίδιο κολλαγόνου για 12 εβδομάδες, προκειμένου να διαπιστωθεί εάν θα βελτίωνε την ενυδάτωση και την ελαστικότητα του δέρματος. Μια τελική μελέτη εξέτασε το κατά πόσον το διπεπτίδιο κολλαγόνου θα μπορούσε να συμβάλει στη βελτίωση σχετιζόμενων με την ηλικία μεταβολών της επιδερμίδας.
Ογδόντα πέντε γυναίκες χωρίστηκαν σε τρεις ομάδες και τους χορηγήθηκαν είτε 5 γρ. υδρολυμένου κολλαγόνου ιχθύος με υψηλή περιεκτικότητα διπεπτιδίων (10 mg) ημερησίως για οκτώ εβδομάδες, είτε υδρολυμένου κολλαγόνου ιχθύος με 0,5 mg διπεπτιδίων για το ίδιο χρονικό διάστημα ή ένα εικονικό χάπι.
Προσδιορίστηκε τελικά ότι οι γυναίκες που έλαβαν το συμπλήρωμα υψηλής περιεκτικότητας διπεπτιδίου εμφάνισαν μεγαλύτερη βελτίωση σε μετρήσεις όπως η ενυδάτωση του δέρματος, η ελαστικότητα, οι ρυτίδες και η τραχιά υφή συγκριτικά με τις γυναίκες που έλαβαν το συμπλήρωμα με χαμηλό επίπεδο πεπτιδίων ή το εικονικό συμπλήρωμα.
Ερ. Υπάρχουν άλλα συγκεκριμένα παραδείγματα που εμφανίζουν βελτίωση, μέσα από τις παραπάνω μελέτες;
Απ. Δρ Chien: Μια μελέτη πραγματοποίησε δοκιμές της επίδρασης 10 γρ. υδρολυμένου κολλαγόνου ημερησίως σε μια ομάδα 106 γυναικών ηλικίας 40 έως 65 ετών. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η πυκνότητα του κολλαγόνου αυξήθηκε κατά σχεδόν 9% στις γυναίκες που έλαβαν το συμπλήρωμα για 12 εβδομάδες.
Η πυκνότητα ήταν αμετάβλητη στις γυναίκες που έλαβαν εικονικό συμπλήρωμα. Σε μια μελέτη οκτώ εβδομάδων με τη συμμετοχή 114 γυναικών ηλικίας 45 έως 65 ετών, οι ερευνητές ανακοίνωσαν πως εκείνες που έλαβαν 2,5 γρ. υδρολυμένο κολλαγόνο ημερησίως είχαν «σημαντική» μείωση στις ρυτίδες των ματιών συγκριτικά με γυναίκες που έλαβαν το εικονικό χάπι.
Οι γυναίκες που έλαβαν τα συμπληρώματα εμφάνισαν επίσης αύξηση στο κολλαγόνο και στην ελαστίνη του δέρματος.
Μια άλλη μελέτη που εξέτασε το υδρολυμένο κολλαγόνο τεκμηρίωσε την ταχύτερη επούλωση ελκών κατάκλισης μεταξύ τροφίμων σε μονάδες μακροχρόνιας φροντίδας οι οποίοι έλαβαν τα συμπληρώματα, σε σύγκριση με όσους δεν τα έλαβαν.
Ερ. Πώς προσδιορίζουν οι ερευνητές ότι τα συμπληρώματα αντιστρέφουν τα σημάδια της γήρανσης;
Απ. Δρ Chien: Οι μελέτες που συμπεριλήφθηκαν στην ανασκόπηση χρησιμοποιούσαν διαφορετικές μεθόδους για να σταθμίσουν τη θετική επίδραση στην αντιμετώπιση της γήρανσης του δέρματος. Ορισμένες χρησιμοποίησαν συσκευές προκειμένου να αποτυπώσουν τις ρυτίδες στην επιφάνεια του δέρματος και να χαρτογραφήσουν πώς μεταβλήθηκαν με τον χρόνο.
Άλλοι ζήτησαν από τους ερευνητές (οι οποίοι δεν γνώριζαν ποιοι έλαβαν το συμπλήρωμα και ποιοι όχι) να συγκρίνουν φωτογραφίες των συμμετεχόντων στη μελέτη «πριν και μετά» και να βαθμολογήσουν την ποιότητα της επιδερμίδας τους.
Ερ. Είναι δυνατό να επιτύχει κανείς τα ίδια οφέλη καταναλώνοντας τροφές πλούσιες σε κολλαγόνο και να μη χρησιμοποιήσει συμπλήρωμα;
Απ. Δρ Chien: Το κολλαγόνο απαντάται σε πολλές τροφές, όπως στο κοτόπουλο και στα ψάρια. Δυστυχώς, μάλλον δεν μπορείτε να καταναλώσετε αρκετές τροφές πλούσιες σε κολλαγόνο, έτσι ώστε να φθάσετε τις ποσότητες κολλαγόνου που θα λαμβάνατε με ένα συμπλήρωμα ή να δείτε βελτίωση στην επιδερμίδα σας.
Ερ. Έχετε να μας δώσετε γενικές συστάσεις σχετικά με τη χρήση των συμπληρωμάτων κολλαγόνου;
Απ. Δρ Chien: Έχετε κατά νου ότι δεν είναι όλα τα συμπληρώματα ισότιμα. Η επιχειρηματική δραστηριότητα της παρασκευής αυτών των προϊόντων είναι σε μεγάλο βαθμό ανεξέλεγκτη, υπόκειται σε ελάχιστους κανονισμούς και έλεγχο ποιότητας.
Παραδείγματος χάριν, οι κατασκευαστές μπορούν να παραγάγουν κολλαγόνο από διαφορετικές πηγές, με προέλευση από χοίρους και αγελάδες μέχρι θαλάσσια πανίδα. Το κολλαγόνο εμφανίζεται φυσικά μόνο σε ζώα, αλλά ορισμένες εταιρείες ισχυρίζονται ότι χρησιμοποιούν κολλαγόνο φυτικής προέλευσης. Δεν είναι σαφές εάν αυτός ο τύπος προϊόντος έχει κάποια δράση.
Λόγω αυτών των παραλλαγών, ορισμένα συμπληρώματα μπορεί να βοηθούν την επιδερμίδα σας, ενώ άλλα να μην κάνουν τίποτα. Η έλλειψη εποπτείας δημιουργεί τον κίνδυνο ορισμένα σκευάσματα να μην περιέχουν όσα αναγράφονται στην ετικέτα τους ή να περιέχουν μολυσματικούς παράγοντες ή άλλα επιβλαβή συστατικά.
Η επιλογή ενός προϊόντος με πιστοποίηση ποιότητας από έναν ανεξάρτητο οργανισμό, όπως η U.S. Pharmacopeia, ο NSF International ή το ConsumerLab.com, μπορεί να παρέχει κάποιες διασφαλίσεις. Ακόμη κι έτσι, υπάρχουν λόγοι για να είναι κανείς επιφυλακτικός. Έχει διαπιστωθεί από ανεξάρτητες δοκιμές ότι ακόμη και πιστοποιημένα προϊόντα μπορεί να έχουν αποκλίσεις στην ποιότητα.
Όλα αυτά είναι δεδομένα που πρέπει να λαμβάνετε υπόψη όταν εξετάζετε την επιλογή ενός συμπληρώματος. Επιπλέον, παρότι υπάρχουν μερικά δεδομένα ότι τα συμπληρώματα κολλαγόνου μπορούν να βοηθήσουν στη βελτίωση της ποιότητας του δέρματος, οι μελέτες που έχουν πραγματοποιηθεί μέχρι σήμερα είναι μικρής έκτασης.
Απαιτούνται περαιτέρω έρευνες έτσι ώστε να επαληθευτούν τα αποτελέσματα, και επίσης να προσδιοριστεί η βέλτιστη δοσολογία, καθώς και ποιες δερματικές παθήσεις αντιμετωπίζουν πιο αποτελεσματικά.
Ερ. Είναι τα συμπληρώματα κολλαγόνου ασφαλή;
Απ. Δρ Chien: Σήμερα που συζητάμε, το κολλαγόνο θεωρείται πως είναι ασφαλές. Η ανασκόπηση του 2019 που δημοσιεύθηκε από το Journal of Drugs in Dermatology επισήμαινε ότι κανείς σε όσες μελέτες εξέτασαν δεν ανέφερε ανεπιθύμητες ενέργειες μετά τη λήψη των συμπληρωμάτων. Δεν υπάρχουν όμως μελέτες που να έχουν εξετάσει τη μακροχρόνια ασφάλειά τους.
Ερ. Υπάρχουν άλλες επιλογές που να παρέχουν οφέλη αντιγήρανσης για την επιδερμίδα, παρόμοια με τα όσα ισχυρίζονται οι κατασκευαστές συμπληρωμάτων κολλαγόνου;
Απ. Δρ Chien: Ορισμένες αισθητικές επεμβάσεις που πιθανόν να είναι περισσότερο αποτελεσματικές στη βελτίωση των σημαδιών γήρανσης είναι η ανάπλαση της επιδερμίδας με fractional laser (η οποία προκαλεί ανεπαίσθητους τραυματισμούς στο δέρμα προκειμένου να προκαλέσει μια απόκριση επούλωσης που ενισχύει το κολλαγόνο) ή η θεραπεία microneedling (η οποία χρησιμοποιεί ένα εργαλείο που δημιουργεί τρυπήματα με εξαιρετικά μικρές βελόνες στο δέρμα προκειμένου να ενεργοποιήσει την παραγωγή κολλαγόνου). Αυτές όμως είναι επεμβάσεις που τείνουν να στοιχίζουν περισσότερο από τα συμπληρώματα, επομένως δεν αποτελούν επιλογή που μπορεί να κάνει ο καθένας.
