Από την αρχή της πανδημίας, πολλοί αναλογιζόμασταν τα θετικά και τα αρνητικά της χρήσης μάσκας. Ωστόσο, υπάρχει από παλιά ένας άλλος τύπος μάσκας που δεν μπορεί κανείς να ξεφορτωθεί εύκολα.
Λέγεται μέλασμα (ή χλόασμα ή πανάδες) και, σύμφωνα με την Αμερικανική Ακαδημία Δερματολογίας, προσβάλλει σε ποσοστό 90% τις γυναίκες.Το μέλασμα αναφέρεται συχνά και ως «μάσκα εγκυμοσύνης», επειδή οι σκουρόχρωμες κηλίδες του, οι οποίες συγκεντρώνονται στη μύτη, στα ζυγωματικά, στο μέτωπο, στο άνω χείλος και στο πιγούνι, είναι ακόμη πιο συχνές στις εγκύους.
Ωστόσο, οι ορμονικές διαταραχές που σχετίζονται με τα αντισυλληπτικά, την εμμηνόπαυση και την ορμονοθεραπεία αποτελούν επίσης παράγοντες που προκαλούν μέλασμα, λέει η δρ Arianne Shadi Kourosh, διευθύντρια της Πολυεθνοτικής Δερματολογικής Κλινικής Διαταραχών Χρώσης στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ Massachusetts General Hospital.
Το μέλασμα δεν είναι επικίνδυνο, αλλά οι επίμονες κηλίδες του (με την επίσημη ονομασία, υπερμελάγχρωση) μπορούν σίγουρα να επιβαρύνουν ψυχολογικά τις πάσχουσες, λέει η δρ Kourosh.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, δε, το μέλασμα είναι τόσο σοβαρό, που οι κηλίδες δεν μπορούν να καλυφθούν με μέικαπ. «Μερικοί ασθενείς μού έχουν πει ότι το μέλασμα τους καταστρέφει τη ζωή», λέει. «Κάποιες γυναίκες απομονώνονται και δεν θέλουν να βγουν έξω, επειδή νιώθουν ότι έχουν παραμορφωθεί υπερβολικά».
Παράγοντες πυροδότησης
Οι ορμονικές διακυμάνσεις σε συνδυασμό με άλλους παράγοντες, όπως τα γονίδια και οι σκουρόχρωμοι τύποι δέρματος, αυξάνουν τις πιθανότητες εμφάνισης μελάσματος. Κύριος ένοχος όμως είναι η έκθεση στον ήλιο.
Πρόσφατα, οι επιστήμονες ανακάλυψαν επίσης ότι δεν ευθύνονται μόνο η υπεριώδης ηλιακή ακτινοβολία για την εμφάνιση μελάσματος, αλλά και το μπλε φως που εκπέμπουν οι οθόνες και οι διάφορες ηλεκτρονικές συσκευές.
Ακόμη και η παρατεταμένη έκθεση στη ζέστη (για παράδειγμα, αν στέκεται κανείς κοντά σε φούρνο) ή η ατμοσφαιρική ρύπανση (όπως η αιθαλομίχλη και τα καυσαέρια των αυτοκινήτων) μπορεί να συμβάλει στην εμφάνισή του.
«Αυτά τα βλαβερά χημικά και η ρύπανση μπορούν να φθείρουν τον προστατευτικό φραγμό του δέρματος και να προκαλέσουν ερεθισμό, ο οποίος επιδεινώνει την υπερμελάγχρωση», λέει η δρ Kourosh.
Ορισμένα φάρμακα, όπως μερικά αντιβιοτικά και παυσίπονα, μπορούν επίσης να αυξήσουν την ευαισθησία μας στην έκθεση στο φως και να επιδεινώσουν το μέλασμα.
Για αυτόν τον λόγο, η δρ Kourosh εξετάζει εξονυχιστικά το ιστορικό των ασθενών αν διαγνώσει μέλασμα, μια διαδικασία η οποία μερικές φορές υποβοηθείται από συσκευές που μετρούν πόσο βαθιά στο δέρμα εναποτίθεται η μελανίνη.
«Πρόκειται για μια πραγματικά ολιστική προσέγγιση», λέει. «Πρέπει να αποκλείσω άλλα προβλήματα που μπορεί να προκαλέσουν υπερμελάγχρωση, περιλαμβανομένων των ορμονικών διακυμάνσεων, των αντιδράσεων σε φάρμακα ή των ενδοκρινικών διαταραχών».
Ορμονικές διαταραχές που σχετίζονται με τα αντισυλληπτικά, την εμμηνόπαυση και την ορμονοθεραπεία αποτελούν παράγοντες που προκαλούν μέλασμα.
Βασικές θεραπείες και νέες προσεγγίσεις
Το μέλασμα μπορεί να ξεθωριάσει ή να εξαφανιστεί από μόνο του, ειδικά αν εκλείψει ο παράγοντας που το πυροδότησε, όπως η πολύωρη ηλιοθεραπεία κατά τη διάρκεια των διακοπών, η εγκυμοσύνη ή η χρήση αντισυλληπτικών.
Μην επιχειρήσετε όμως να βγάλετε μόνες σας τη διάγνωση ή να αντιμετωπίσετε το μέλασμα χωρίς να συμβουλευτείτε δερματολόγο, λέει η δρ Kourosh.
Αν σκέφτεστε να χρησιμοποιήσετε ένα μη συνταγογραφούμενο προϊόν που υποστηρίζει ότι εξαλείφει τις δυσχρωμίες, χρειάζεστε έναν έμπειρο γιατρό που θα σας συμβουλεύσει για την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητά του.
Κυκλοφορούν, λοιπόν, διάφορες βασικές θεραπείες και νεότερα φάρμακα. Ο γιατρός σας μπορεί να σας συστήσει κάποιες από τις παρακάτω επιλογές:
Υδροκινόνη. Αυτή η λευκαντική ουσία μπορεί να έχει τη μορφή αλοιφής, λοσιόν, ζελέ ή υγρή μορφή. Δρα καταστρέφοντας τα δερματικά κύτταρα των σκουρόχρωμων κηλίδων.
Τρετινοΐνη και κορτικοστεροειδή. Η τρετινοΐνη είναι μια ρετινόλη που προέρχεται από τη βιταμίνη Α και προάγει την ανανέωση του δέρματος, ενισχύοντας τη λεύκανση του δέρματος όταν προστίθεται στην υδροκινόνη. Τα στεροειδή μπορούν να μειώσουν τη φλεγμονή του δέρματος. Υπάρχει μια «τριπλή αλοιφή» που μπορεί να περιέχει και τις τρεις αυτές ουσίες.
Λευκαντικές ουσίες με βάση οξέα. Αυτά τα τοπικά προϊόντα, τα οποία περιέχουν αζελαϊκό οξύ, κοζικό οξύ ή άλλα οξέα, απομακρύνουν τις επιφανειακές στιβάδες του δέρματος με ήπιο τρόπο, ώστε να μειώσουν τις σκουρόχρωμες κηλίδες.
Τρανεξαμικό οξύ. Αυτή η φαρμακευτική ουσία, η οποία χρησιμοποιείται τυπικά για την αντιμετώπιση της έντονης αιμορραγίας, τα τελευταία χρόνια έχει επίσης αποδειχθεί αποτελεσματική στην καταπολέμηση του επίμονου μελάσματος, λέει η δρ Kourosh. Ωστόσο, η πανδημία περιόρισε κάπως τη χρήση του, επειδή μια πιθανή παρενέργεια, η θρόμβωση, αποτελεί επίσης επιπλοκή της COVID-19.
Η δρ Kourosh προειδοποιεί επίσης για τη χημική απολέπιση ή τις θεραπείες με χρήση laser για την αντιμετώπιση του μελάσματος. Πολλά «ιατρικά spa» διαφημίζουν αυτές τις τεχνικές για τη λεύκανση των δυσχρωμιών, αλλά πολλές φορές το προσωπικό τους δεν έχει ιατρική εκπαίδευση, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να εγγυηθούν τα αποτελέσματα.
«Αυτές οι θεραπείες μπορεί να κάνουν περισσότερο κακό παρά καλό, θερμαίνοντας το δέρμα και προκαλώντας φλεγμονή», επισημαίνει.
Συμβουλές για την πρόληψη των εξάρσεων
Το μέλασμα μπορεί εύκολα να υποτροπιάσει, παρά την εντατική αντιμετώπιση, αλλά μπορείτε να αποτρέψετε αυτό το σενάριο με τα παρακάτω μέτρα.
Χρησιμοποιείτε καθημερινά αντηλιακό. Επιλέξτε μια αντηλιακή κρέμα με φίλτρα που καλύπτουν ευρύ φάσμα ακτινοβολίας, με δείκτη προστασίας SPF 30 ή υψηλότερο. Οι αντηλιακές κρέμες με βάση ιχνοστοιχεία είναι ακόμη καλύτερες, καθώς προστατεύουν το δέρμα σας από κάθε ορατό φως, συμπεριλαμβανομένων των ακτίνων UV.
Φορέστε καπέλο με μεγάλο γείσο. «Μια προσέγγιση ως προς την αντηλιακή προστασία χρησιμοποιώντας πολλαπλές στρώσεις μπορεί να κάνει τη διαφορά όσον αφορά τη βελτίωση ή μη του μελάσματος», λέει η δρ Arianne Shadi Kourosh, δερματολόγος στο Massachusetts General Hospital.
Περιποιηθείτε την επιδερμίδα σας με ήπιο τρόπο. ∆εν μπορείτε να απομακρύνετε το μέλασμα με απολέπιση και η ειρωνεία είναι ότι τα προϊόντα καθαρισμού του δέρματος μπορούν να το ερεθίσουν και να το επιδεινώσουν. Αποφύγετε τα προϊόντα που προκαλούν αίσθηση τσιμπήματος ή καύσου και τις μεθόδους αποτρίχωσης που καταπονούν το δέρμα, όπως η αποτρίχωση με κερί.
