Εάν δεν έχετε ποτέ νοσήσει με ουρολοίμωξη, σημειώστε τα εξής: αν και οι λοιμώξεις αυτές είναι σπάνιες στους ηλικιωμένους άνδρες, μπορούν να είναι συχνές στις γυναίκες, καθώς παρουσιάζονται στο 10% των γυναικών 65 ετών και άνω, και στο 30% των γυναικών 85 ετών και άνω. Στο ένα τρίτο των γυναικών που έχουν μία ουρολοίμωξη, αυτή επανεμφανίζεται εντός έξι μηνών.
«Τα βακτήρια E. coli (τα οποία «κατοικούν» στο έντερό μας) προκαλούν περίπου 80% του συνόλου των ουρολοιμώξεων που υποτροπιάζουν και συνεχίζουν να παράγουν μικροβιακά στελέχη τα οποία είναι ανθεκτικά στα αντιβιοτικά. Η ικανότητα των βακτηρίων να εισέρχονται στην ουροποιητική οδό, μερικές φορές καθιστά την εξάλειψή τους πολύ δύσκολη», λέει ο Edward Doherty, ο οποίος εργάζεται 10 χρόνια σε εν δυνάμει εμβόλια για υποτροπιάζουσες ουρολοιμώξεις και άλλες παθήσεις στο Ινστιτούτο Wyss του Χάρβαρντ, και είναι σήμερα διευθύνων σύμβουλος και συνιδρυτής της παρασκευάστριας εταιρείας εμβολίων Attivare Therapeutics.
Αίτια των ουρολοιμώξεων
Οι ουρολοιμώξεις είναι δυνατό να εμφανιστούν σε οποιοδήποτε σημείο της ουροποιητικής οδού – στους νεφρούς, την ουροδόχο κύστη, τους ουρητήρες (τους σωλήνες μέσω των οποίων μεταφέρονται τα ούρα από τους νεφρούς στην ουροδόχο κύστη) ή στην ουρήθρα (τον σωλήνα μέσω του οποίου αποβάλλονται τα ούρα από το σώμα).
Η γυναικεία ανατομία –ιδίως η βραχεία ουρήθρα, το έξω στόμιο της οποίας βρίσκεται ακριβώς πάνω από τον κόλπο– παίζει ρόλο στην ευαισθησία των γυναικών στις ουρολοιμώξεις.
Αυτό συμβαίνει γιατί βακτήρια από το ορθό, ειδικότερα το E. coli ή κολοβακτηρίδιο (η πλήρης ονομασία του είναι Escherichia coli), ενδέχεται να φτάσει στο έξω στόμιο της ουρήθρας, μέσω του σκουπίσματος ή της σεξουαλικής πράξης. Στη συνέχεια, μπορεί να ταξιδέψει μέσω της ουρήθρας έως την ουροδόχο κύστη.
«Οι άνδρες σπάνια παρουσιάζουν ουρολοιμώξεις λόγω του μεγαλύτερου μήκους της ουρήθρας τους», εξηγεί ο δρ Michael O’Leary, ουρολόγος στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ Brigham and Women’s Hospital.
«Αλλά μερικές φορές, στους άνδρες ο διογκωμένος προστατικός αδένας εμποδίζει τη ροή των ούρων από την ουρήθρα, με αποτέλεσμα τα ούρα να λιμνάζουν και να δημιουργούνται ευνοϊκές συνθήκες πολλαπλασιασμού των βακτηρίων».
Συμπτώματα και θεραπεία
Τα συμπτώματα της ουρολοίμωξης συνήθως περιλαμβάνουν αίσθημα καύσου κατά την ούρηση, επείγουσα ανάγκη για ούρηση, συχνοουρία, αιματουρία ή θολότητα των ούρων, και πυρετό.
Μερικές φορές οι γιατροί αντιμετωπίζουν τις ουρολοιμώξεις μόνο βάσει των συμπτωμάτων. Ωστόσο, για την πιο ακριβή διάγνωση απαιτείται ανάλυση ούρων, ώστε να ελεγχθεί αν υπάρχουν λευκά αιμοσφαίρια και βακτήρια, και στη συνέχεια καλλιέργεια ούρων σε μικροβιολογικό εργαστήριο για να διαπιστωθεί ποια είδη βακτηρίων είναι παρόντα. Μια κατάλληλη αντιβιοτική αγωγή συνήθως εξαλείφει τη λοίμωξη.
Επιπλοκή μπορεί να παρατηρηθεί στις ηλικιωμένες γυναίκες, οι οποίες ενδέχεται να έχουν βακτήρια στην ουροδόχο κύστη χωρίς λοίμωξη ή συμπτώματα. Η κατάσταση αυτή ονομάζεται ασυμπτωματική μικροβιουρία. «Οι γυναίκες με ασυμπτωματική μικροβιουρία δεν θα πρέπει να λαμβάνουν θεραπεία», λέει ο δρ O’Leary. «Δεν είναι απαραίτητο, αντιθέτως προκαλεί αντοχή στα αντιβιοτικά».
Εμβόλια υπό κατασκευή
Ο Doherty και η ομάδα του ίδρυσαν την εταιρεία τους προκειμένου να λάβουν άδεια για την τεχνολογία εμβολίων που αναπτύχθηκε στο Χάρβαρντ και στη συνέχεια να τη δοκιμάσουν σε ανθρώπους.
Αυτό το εμβόλιο και άλλα υπό δοκιμή εμβόλια, γενικά έχουν ως σκοπό την πρόληψη των υποτροπιαζουσών ουρολοιμώξεων, στοχεύοντας στον μηχανισμό που χρησιμοποιούν τα βακτήρια για να προσκολληθούν στην εσωτερική επένδυση της ουροποιητικής οδού.
Ορισμένοι γιατροί, μεταξύ των οποίων ο δρ O’Leary, αντιμετωπίζουν με σκεπτικισμό την πιθανότητα ένα εμβόλιο να προλαμβάνει πλήρως τις ουρολοιμώξεις. «Υπάρχουν πολλοί μικροβιακοί παράγοντες, και ένα εμβόλιο δεν μπορεί να τους καλύψει όλους», λέει.
Ωστόσο, δεδομένου του πόσο συχνά το βακτήριο που ευθύνεται είναι το E. coli, ένα εμβόλιο που στοχεύει σε αυτό, θα μπορούσε να συμβάλει σημαντικά στην πρόληψη –αν όχι όλων– πολλών υποτροπιαζουσών ουρολοιμώξεων.
Πρόληψη των ουρολοιμώξεων
Ορισμένες γυναίκες είναι επιρρεπείς σε συχνές ουρολοιμώξεις. Υπάρχουν τρόποι που βοηθούν να τις αποφύγετε:
– Πίνετε πολύ νερό καθημερινά ώστε τα βακτήρια να αποβάλλονται από την ουροποιητική οδό.
– Αδειάζετε την ουροδόχο κύστη σας αμέσως μετά τη σεξουαλική επαφή.
– Εάν είστε γυναίκα στην εμμηνόπαυση, εξετάστε το ενδεχόμενο να χρησιμοποιήσετε κολπική κρέμα οιστρογόνων για να αποτρέψετε τα «κακά» βακτήρια να κατοικούν κοντά στο έξω στόμιο της ουρήθρας.
– Εάν είστε γυναίκα οποιασδήποτε ηλικίας, σκουπίζετε από μπροστά προς τα πίσω μετά την τουαλέτα. Το σκούπισμα από πίσω προς τα εμπρός μεταφέρει «κακά» βακτήρια προς το άνοιγμα της ουρήθρας.
– Εξετάστε το ενδεχόμενο να χρησιμοποιήσετε καθημερινά και μακροπρόθεσμα ένα αντιβιοτικό χαμηλής δόσης (αν και αυτή η λύση ενέχει τον κίνδυνο να ενισχύσει την αντοχή στα αντιβιοτικά).
– Εάν οι ουρολοιμώξεις σας συχνά ακολουθούν τη σεξουαλική επαφή, λάβετε μία δόση αντιβιοτικού μετά την πράξη.
Συμπληρώματα που απομακρύνουν τις ουρολοιμώξεις;
Τα στοιχεία είναι ανάμικτα όσον αφορά την αποτελεσματικότητα των προϊόντων από κράνμπερι (cranberries). Τα κράνμπερι περιέχουν φυσικά χημικά τα οποία πιθανόν να εμποδίζουν την προσκόλληση των βακτηρίων στην εσωτερική επένδυση της ουροποιητικής οδού.
«Όμως ο χυμός από κράνμπερι έχει πολύ υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη. Προτιμήστε τα δισκία», λέει ο O’Leary.
Η Αμερικανική Ουρολογική Εταιρεία (American Urological Association) επισημαίνει ότι μπορείτε να δοκιμάσετε τα κράνμπερι για την αποτροπή των ουρολοιμώξεων. Ωστόσο, η ομάδα δεν έχει βρει στοιχεία ότι άλλα συμπληρώματα –μεταξύ των οποίων η D-μανόζη, τα βότανα, το υαλουρονικό οξύ ή η χονδροϊτίνη– βοηθούν στην πρόληψη των ουρολοιμώξεων.
