Σκεφτείτε όλα όσα κάνετε συνδυάζοντας την όραση και τα χέρια σας – όπως η οδήγηση, το μαγείρεμα, το να σηκώσετε ένα αντικείμενο ή να πιάσετε μια κουπαστή σκάλας. Όλα τα παραπάνω εκτελούνται εν μέρει με τον συντονισμό της πληροφορίας που λαμβάνετε μέσω των ματιών και των σημάτων που ο εγκέφαλός σας στέλνει στους βραχίονες και τα χέρια σας. Αυτός ο συντονισμός οφθαλμών-χεριών αποτελεί κλειδί για τη διατήρηση της ανεξάρτητης διαβίωσής σας.
Δυστυχώς, ο συντονισμός οφθαλμών-χεριών σταδιακά μειώνεται με τη γήρανση. Τα αντανακλαστικά, η ταχύτητα και η ακρίβεια αμβλύνονται – πιθανώς λόγω μείωσης της οξύτητας της όρασης, κακής υγείας, ή μεταβολών στα νευρωνικά δίκτυα του εγκεφάλου.
«Πολλοί άνθρωποι στην κοινωνία μας, άνω των 60 ετών, οι οποίοι ακολουθούν τον δυτικό τρόπο διατροφής και δεν ασκούνται αρκετά, παθαίνουν ανεπαίσθητα “μίνι εγκεφαλικά”. Αυτά τα εγκεφαλικά επεισόδια είναι δυνατό να διακόψουν συνδέσεις σε σημαντικά συντονιστικά κέντρα του εγκεφάλου. Επιπροσθέτως, όλοι μας χάνουμε μερικά εγκεφαλικά κύτταρα τα οποία παράγουν ντοπαμίνη, μια χημική ουσία που βοηθά τον εγκέφαλο να ρυθμίζει την κίνηση και τον συντονισμό», εξηγεί ο δρ Andrew Budson, νευρολόγος και επικεφαλής Γνωσιακής και Συμπεριφορικής Νευρολογίας στο VA Boston Healthcare System.
Τα καλά νέα είναι ότι «Μπορείτε να βελτιώσετε τον συντονισμό οφθαλμών-χεριών με την άσκηση, την εξάσκηση σε δεξιότητες και την αντιμετώπιση υποκείμενων παθήσεων», λέει ο δρ Budson.
Προπόνηση για τα μάτια και τα χέρια
Κάθε είδος άσκησης είναι ευεργετικό για τον εγκέφαλό σας, και οι παρακάτω μπορούν να είναι ιδιαίτερα χρήσιμες για τον συντονισμό οφθαλμών-χεριών.
Σπορ με ρακέτες. Στο τένις, τις ρακέτες ή το πίκλμπολ (pickleball), τα μάτια σας παρακολουθούν την μπάλα και ο εγκέφαλός σας καθοδηγεί το σώμα ώστε να τη συναντήσει.
«Η ταχύτητα της κινούμενης μπάλας αποτελεί μια πρόκληση. Ο εγκέφαλός σας πρέπει να διαχειριστεί το χέρι και τον βραχίονα όχι μόνο στο σημείο που τα βλέπετε, αλλά και εκεί που δεν μπορείτε να τα δείτε, καθώς η μπάλα περνάει και πρέπει να τη φτάσετε πίσω σας ή στο πλάι. Σας αναγκάζει σε ταχύτερο χρόνο ανταπόκρισης», λέει η Jennifer Packard, εργοθεραπεύτρια στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ Spaulding Rehabilitation Hospital.
Κολύμπι. Στο κολύμπι συχνά χρησιμοποιείτε τους βραχίονες και τα χέρια σας εκτός του οπτικού σας πεδίου, αναγκάζοντας τον εγκέφαλο να επιστρατεύσει τη φαντασία. «Οπτικοποιείτε στο μυαλό σας αυτό που κάνουν τα χέρια σας, χωρίς να τα παρακολουθείτε», λέει η Packard. «Επιπλέον, οι αισθητηριακές πληροφορίες είναι διαφορετικές μέσα στο νερό, γεγονός που δυσκολεύει τον εγκέφαλο».
Τάι-τσι. Αυτή η αρχαία πολεμική τέχνη χρησιμοποιεί μια σειρά από αργές συνεχόμενες κινήσεις και βαθιές αναπνοές. Μεταφέρετε σταδιακά το βάρος σας από τη μία θέση στην επόμενη, γεγονός που βελτιώνει τα αντανακλαστικά, την ισορροπία, τη δύναμη, την ευελιξία και το εύρος κίνησής σας. Το τάι-τσι ενισχύει όλα τα παραπάνω στοιχεία της κίνησης.
Πυγμαχία χωρίς σωματική επαφή (noncontact boxing). Πρόκειται για ένα είδος προγράμματος άσκησης όπου φοράτε γάντια του μποξ και είτε κάνετε σκιαμαχία (shadow boxing) ρίχνοντας γροθιές στον αέρα, είτε χτυπάτε μαλακούς στόχους προπόνησης μποξ. Είναι ιδιαίτερα απαιτητικό για το μυαλό, καθώς στοχεύετε γρήγορα αριστερά με το δεξί χέρι ή δεξιά με το αριστερό χέρι.
«Υπάρχει τεράστιο όφελος όταν ζητάτε από τον εγκέφαλο να περάσει τη μέση γραμμή (midline) – μια νοητή κάθετη γραμμή που ξεκινάει από τον ουρανό, περνάει από τη μύτη, τον ομφαλό και ανάμεσα από τους αστραγάλους σας», λέει η Packard.
Δραστηριότητες για τα μάτια και τα χέρια
Δεν χρειάζεται απαραίτητα να ιδρώσετε για να οξύνετε τον συντονισμό οφθαλμών-χεριών. Πολλές διασκεδαστικές δραστηριότητες μπορούν να βοηθήσουν σε αυτό. Θα μπορούσατε:
– να παίξετε με έναν φίλο/η ανταλλάσσοντας μπαλιές στον αέρα,
– να πετάτε ένα μπαλάκι σε έναν τοίχο,
– να παίξετε ένα παιχνίδι στο ύπαιθρο με στόχους, όπως το cornhole (στο οποίο οι παίκτες πετούν γεμισμένα σακουλάκια με σκοπό να τα περάσουν μέσα από τρύπες),
– να ξεκινήσετε εξάσκηση σε ζογκλερικά,
– να παίξετε βελάκια (τα μαγνητικά βέλη είναι μια ασφαλής επιλογή),
– να ράψετε ή να πλέξετε,
– να ζωγραφίσετε ή να σχεδιάσετε μια εικόνα,
– να παίξετε ένα ηλεκτρονικό παιχνίδι.
Προσαρμόστε κάποιες δραστηριότητες
Εάν οποιαδήποτε από τις δραστηριότητες αυτές σάς φαίνεται υπερβολικά δύσκολη, ίσως να μπορείτε να την τροποποιήσετε για να τη φέρετε στα μέτρα σας.
Για παράδειγμα: «Εάν μια μπάλα είναι πολύ μικρή για να ανταλλάσσετε μπαλιές, φουσκώστε ένα μπαλόνι και χτυπάτε το από τη μία και την άλλη πλευρά», προτείνει η Packard.
«Παίξτε πίκλμπολ αντί για τένις, καθώς το γήπεδο του πίκλμπολ είναι μικρότερο και δεν χρειάζεται να καλύπτετε τόση απόσταση για να χτυπήσετε το μπαλάκι. Ή μπορείτε να παίξετε πινγκ πονγκ με μια μπάλα του πίκλμπολ ή με μια ελαφριά πλαστική μπάλα του μπέιζμπολ, που μπορεί να είναι ευκολότερες από το μπαλάκι του πινγκ πονγκ».
Εάν χρειάζεστε βοήθεια, οι εργοθεραπευτές μπορούν να σας βοηθήσουν να τροποποιήσετε δραστηριότητες και να δημιουργήσετε προγράμματα προσαρμοσμένα στις ανάγκες συντονισμού που έχετε.
Η ασφάλειά σας μπορεί να καλύπτει τις υπηρεσίες μόνο εάν είναι ιατρικά απαραίτητες. Ρωτήστε τον γιατρό σας εάν ανήκετε σε αυτή την κατηγορία.
Είτε γυμνάζεστε με έναν δικό σας θεραπευτή, είτε μόνοι σας, αυξήστε τη δυσκολία της εξάσκησης με την πάροδο του χρόνου. Χρησιμοποιήστε μια μικρότερη μπάλα ή δοκιμάστε μια δυσκολότερη δραστηριότητα. «Εάν μπορείτε να αυξάνετε τη δυσκολία μία φορά τον μήνα, αυτό θα είναι ένα εντυπωσιακό κατόρθωμα», επισημαίνει η Packard.
Το μεγάλο όφελος μπορεί να είναι το αποτέλεσμα που μεταφέρεται στις καθημερινές σας δραστηριότητες, όπως στην οδήγηση ή στα ψώνια του σούπερ μάρκετ.
«Η μειωμένη συνδυαστική ικανότητα οφθαλμών-χεριών δεν είναι κάτι που πρέπει να αποδεχθείτε», λέει ο δρ Budson. «Μπορείτε να ξεκινήσετε να τη βελτιώνετε σήμερα κιόλας».
