Επειδή η καρδιοπάθεια εμφανίζεται με τόση μεγάλη συχνότητα, οι πιθανότητες ένας ή περισσότεροι συγγενείς σας να έχουν κάποιου είδους καρδιολογικό πρόβλημα είναι αρκετά μεγάλες. Θα πρέπει, ωστόσο, να δώσετε ιδιαίτερη προσοχή, εάν κάποιος από το άμεσο οικογενειακό περιβάλλον σας –με γονείς ή αδέρφια– υπέστη καρδιακή προσβολή ή παρουσίασε συναφές πρόβλημα σε σχετικά νεαρή ηλικία. Η πάθηση, η οποία είναι γνωστή ως πρώιμη στεφανιαία νόσος, αφορά την εμφάνιση καρδιακής προσβολής πριν από την ηλικία των 55 ετών στους άνδρες και πριν από τα 65 έτη στις γυναίκες.
Η στεφανιαία νόσος οφείλεται στη συσσώρευση αθηρωματικής πλάκας, η οποία προκαλεί στένωση των αρτηριών που τροφοδοτούν με αίμα την καρδιά. Επίσης, ευθύνεται για τις περισσότερες περιπτώσεις καρδιακής προσβολής και αποτελεί με διαφορά τον πιο συχνό τύπο καρδιοπάθειας. Ωστόσο, σπάνιες γενετικές καταστάσεις μπορούν επίσης να έχουν ως αποτέλεσμα να σταματήσει ξαφνικά η καρδιά να χτυπά, δηλαδή να προκαλέσουν αιφνίδια καρδιακή ανακοπή σε νεαρότερα άτομα.
Ενημερωθείτε για το οικογενειακό ιστορικό σας
«Η κατανόηση των λεπτομερειών και των περιστάσεων που σχετίζονται με την καρδιοπάθεια ενός στενού συγγενή σας μπορεί να επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίο εσείς και άλλα μέλη της οικογένειάς σας εξετάζεστε, καθώς και τη θεραπεία που λαμβάνετε», αναφέρει ο δρ James Januzzi, καρδιολόγος στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ Massachusetts General Hospital. Για παράδειγμα, εάν ο αδερφός, η αδερφή ή κάποιος από τους γονείς σας υπέστη καρδιακή προσβολή ως μεσήλικας, θα πρέπει να κάνετε ό,τι καλύτερο μπορείτε, ώστε να εφαρμόσετε τους «7 απλούς κανόνες της ζωής», τους οποίους συνιστά η Αμερικανική Ένωση Καρδιολογίας, προκειμένου να μειώσετε τον κίνδυνο να εμφανίσετε στεφανιαία νόσο (βλ. www.health. harvard.edu/simple7).
Η πρόβλεψη και η πρόληψη της καρδιακής ανακοπής παρουσιάζουν μεγαλύτερη δυσκολία, αλλά μια ανακοίνωση κατευθύνσεων την οποία εξέδωσε τον περασμένο Ιούνιο η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής μπορεί να βοηθήσει στον εντοπισμό σπάνιων κληρονομικών παθήσεων. Σύμφωνα με τις κατευθύνσεις αυτές, συνιστάται ως αναγκαίος ο προδιαγνωστικός έλεγχος όλων των παιδιών για παθήσεις που μπορεί να οδηγήσουν σε καρδιακή προσβολή, μέσα από μια σειρά ερωτήσεων σχετικά με λιποθυμίες, ανεξήγητους σπασμούς, πόνο στο στήθος, δύσπνοια, και επίσης αν οποιοσδήποτε συγγενής τους έχει ιστορικό καρδιακού νοσήματος ή πέθανε από καρδιολογικά αίτια πριν την ηλικία των 50 ετών.
Πρώιμη καρδιακή προσβολή: Συγγενής ή επίκτητη;
Όσοι υφίστανται καρδιακή προσβολή στα 40 και τα 50 τους τείνουν να παρουσιάζουν τους ίδιους κλασικούς παράγοντες κινδύνου για στεφανιαία νόσο με αυτούς που παρατηρούμε σε ηλικιωμένα άτομα. Κάποιοι από αυτούς, όπως η υψηλή χοληστερόλη και η υπέρταση, ενδέχεται να συνδέονται με γονίδια που κληρονόμησαν από τους γονείς τους. Οι ανθυγιεινές συνήθειες όμως, όπως το κάπνισμα και οι κακές συνήθειες διατροφής και άσκησης, τείνουν επίσης να προέρχονται από την οικογένεια και μπορεί να συμβάλουν σε αύξηση του κινδύνου.
Τις περισσότερες φορές, οι κληρονομούμενοι κίνδυνοι πηγάζουν από δεκάδες μεταλλάξεις διάφορων γονιδίων. Ωστόσο, τα αφύσικα υψηλά επίπεδα LDL χοληστερόλης (190 mg/dL ή υψηλότερα) μπορεί να οφείλονται σε μετάλλαξη ενός από τα γονίδια που ελέγχει την επεξεργασία (απομάκρυνση) της χοληστερόλης από τον οργανισμό. Η πάθηση αυτή, η οποία ονομάζεται οικογενής υπερχοληστερολαιμία, προσβάλλει περίπου ένα στα 200 άτομα και είναι μία από τις κύριες αιτίες πρόωρης καρδιοπάθειας. Για τον λόγο αυτό, οι κατευθυντήριες οδηγίες για την εξέταση της χοληστερόλης περιλαμβάνουν συμβουλές για έλεγχο στα παιδιά τουλάχιστον μία φορά μεταξύ 9 και 11 ετών και ξανά μεταξύ 17 και 21 ετών.
Μια άλλη εξέταση την οποία μπορεί να συνιστούν οι καρδιολόγοι για τα άτομα με οικογενειακό ιστορικό πρώιμης στεφανιαίας νόσου είναι η μέτρηση της λιποπρωτεΐνης α, ή Lp(a), μιας ουσίας που υπάρχει στο αίμα και θεωρείται ότι προκαλεί μεγαλύτερη βλάβη στην καρδιά από ό,τι η LDL. Επειδή το επίπεδο της Lp(a) συνδέεται στενά με την κληρονομικότητα, τα άτομα με υψηλό επίπεδο –περίπου 20% του πληθυσμού– πολλές φορές έχουν οικογενειακό ιστορικό πρώιμης καρδιακής προσβολής ή εγκεφαλικού. Ωστόσο, πολλοί από αυτούς δεν παρουσιάζουν άλλους παραδοσιακούς παράγοντες για εκδήλωση καρδιοπάθειας, όπως η υψηλή LDL χοληστερόλη ή η υπέρταση. Νέες θεραπείες για την αντιμετώπιση της αυξημένης Lp(a) βρίσκονται επί του παρόντος σε στάδιο μελέτης ως προς τη δυνατότητα μείωσης των καρδιακών προσβολών και των εγκεφαλικών, λέει ο δρ Januzzi.
Παθήσεις που προκαλούν καρδιακή ανακοπή σε πρώιμη ηλικία
Η αιφνίδια καρδιακή ανακοπή –όταν, δηλαδή, η καρδιά ξαφνικά σταματά να χτυπά- μπορεί να παρουσιαστεί εν μέσω καρδιακής προσβολής. Μια φραγμένη αρτηρία εμποδίζει την παροχή οξυγόνου στην καρδιά και πυροδοτεί δυνητικά θανατηφόρο καρδιακό ρυθμό. Ευτυχώς, πρόκειται για την εξαίρεση και όχι για τον κανόνα: οι περισσότερες καρδιακές προσβολές δεν προκαλούν καρδιακή ανακοπή.
Ωστόσο, οι δύο αυτές καταστάσεις πολλές φορές συνδυάζονται, αναφέρει ο δρ James Januzzi, καθηγητής Ιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ. «Όταν κάποιος πεθαίνει ξαφνικά, η αιτία αναφέρεται συνήθως ως “καρδιακή προσβολή”. Αλλά η καρδιακή ανακοπή μπορεί να συμβεί για διάφορους λόγους», εξηγεί. Στους νέους, οι πιθανές αιτίες περιλαμβάνουν κληρονομικές καρδιακές διαταραχές. Ένα παράδειγμα είναι το συγγενές σύνδρομο μακρού QT, μια σπάνια διαταραχή του ηλεκτρικού συστήματος της καρδιάς που οφείλεται σε μεταλλάξεις μερικών γονιδίων. Ένα ιστορικό αδικαιολόγητης λιποθυμίας ύστερα από έντονη άσκηση ή απότομους δυνατούς θορύβους εγείρει υποψίες για μακρό QT. Μια άλλη πιθανή αιτία είναι η υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια, η οποία προκαλεί πάχυνση του μυοκαρδίου και μερικές φορές οδηγεί σε καρδιακή προσβολή σε νέους και μεσήλικες, όπως περιγράφηκε στο παλαιότερο τεύχος των Θεμάτων Υγείας.
