Η ρύθμιση του επιπέδου της χοληστερόλης στο αίμα είναι ένας τρόπος αποφυγής της καρδιαγγειακής νόσου και προστασίας από τις καρδιακές προσβολές και τα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια. Οι γιατροί επικεντρώνονται συνήθως στο να βοηθήσουν τους άνδρες να μειώσουν το επίπεδο της χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνης (LDL), δηλαδή της «κακής» χοληστερόλης. Η υπερβολική LDL στην κυκλοφορία του αίματος μπορεί να οδηγήσει σε ανάπτυξη αθηρωματικής πλάκας στα τοιχώματα των αρτηριών. Αν αυτή η πλάκα προκαλέσει απόφραξη και διακόψει τη ροή του αίματος προς την καρδιά ή τον εγκέφαλο, προκαλείται καρδιακή προσβολή ή αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο.
Το επιθυμητό επίπεδο για την LDL εξαρτάται από το προφίλ των παραγόντων κινδύνου. Γενικά, όσο χαμηλότερη είναι η τιμή, τόσο καλύτερα. Αν έχετε ήδη καρδιαγγειακή νόσο ή υψηλό κίνδυνο για την ανάπτυξή της, θα πρέπει να στοχεύετε σε LDL κάτω από 70 χιλιοστόγραμμα ανά δεκατόλιτρο (mg/dL). Για τα άτομα με μέσο κίνδυνο, η επίτευξη ενός επιπέδου κάτω από 100 mg/dL με αλλαγές στον τρόπο ζωής είναι εξαιρετική. Εσείς και ο γιατρός σας μπορείτε να αποφασίσετε αν χρειάζεστε στατίνη ή άλλο φάρμακο για να μειώσετε ακόμη περισσότερο την LDL.
Τι ισχύει όμως για τον «ομόλογο» της LDL χοληστερόλης, την υψηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνη (HDL), δηλαδή τη λεγόμενη «καλή» χοληστερόλη;
«Η HDL τείνει να ξεχνιέται μέσα στη συζήτηση για τη χοληστερόλη, παρότι παίζει ζωτικό ρόλο στην υγεία της καρδιάς. Επομένως, είναι σημαντικό να παρακολουθείτε και την HDL καθώς διαχειρίζεστε την LDL», δηλώνει ο δρ Frank Sacks, καθηγητής Πρόληψης της Καρδιαγγειακής Νόσου στη Σχολή Δημόσιας Υγείας T.H. Chan του Χάρβαρντ.
Πότε η καλή HDL είναι υπερβολικά καλή;
Η HDL θεωρείται «καλή» επειδή κάνει την καλή δουλειά. Περιπολεί στα αιμοφόρα αγγεία, «συλλαμβάνει» την περίσσεια χοληστερόλης από την κυκλοφορία του αίματος και τα αρτηριακά τοιχώματα και την παραδίδει στο ήπαρ, από όπου αποβάλλεται από τον οργανισμό. Αυτή η συνεχής «δράση» της προλαμβάνει την επικίνδυνη ανάπτυξη πλάκας. Οι κατευθυντήριες οδηγίες συνιστούν ένα επίπεδο HDL 40 mg/dL έως 60 mg/dL για τους ενήλικους άνδρες. «Ένα επίπεδο κάτω από 40 mg/dL θα μπορούσε να σημαίνει ότι δεν υπάρχει αρκετή HDL για να κάνει σωστά τη δουλειά της», εξηγεί ο δρ Sacks.
Αφού η HDL θεωρείται «καλή», αυτό σημαίνει ότι οι υψηλότερες ποσότητες θα παρέχουν επιπλέον προστασία. Ωστόσο, έρευνες έχουν βρει ότι αυτό δεν ισχύει απαραίτητα και ότι ένα επίπεδο HDL πάνω από 80 mg/dL δεν προσφέρει πρόσθετα οφέλη.
Η υψηλότερη HDL μπορεί να μην είναι πάντα αποτελεσματική, γιατί χρειάζεται βοήθεια για να κάνει τη δουλειά της. Οι έρευνες δείχνουν ότι ο προστατευτικός ρόλος της HDL εξαρτάται εν μέρει από το επίπεδο της LDL και των τριγλυκεριδίων (ενός τύπου λίπους στο αίμα που συμμετέχει στον καθορισμό του λιπιδικού προφίλ). Μελέτη που εξέτασε άτομα τόσο με χαμηλό όσο και με υψηλό επίπεδο HDL και άτομα με φυσιολογικό και υψηλό επίπεδο LDL και τριγλυκεριδίων διαπίστωσε ότι για τη βέλτιστη προστασία έναντι της καρδιαγγειακής νόσου απαιτούνται υγιή επίπεδα και των τριών.
Σε άνοδο
Μια τυπική εξέταση των λιπιδίων αίματος μετρά την ολική χοληστερόλη, την LDL, την HDL και τα τριγλυκερίδια. Συγκεκριμένα άτομα μπορεί να ωφεληθούν από έναν προχωρημένο έλεγχο λιπιδίων (βλ. «Μήπως χρειάζεστε πιο λεπτομερή έλεγχο λιπιδίων;»). Τα αποτελέσματα βοηθούν να αξιολογηθεί ο κίνδυνος καρδιαγγειακής νόσου και να εκτιμηθεί αν απαιτείται θεραπεία.
Η αντιμετώπιση της υψηλής LDL είναι πάντα η πρώτη προτεραιότητα, αλλά, αν έχετε ανησυχητικά χαμηλό επίπεδο HDL –κάτω από 40 mg/dL–, είναι πιθανό ο γιατρός σας να σας συστήσει αλλαγές στον τρόπο ζωής, αναφέρει ο δρ Sacks. «Αν και το επίπεδο HDL ενός ανθρώπου καθορίζεται κυρίως από γενετικούς παράγοντες, ορισμένες συνήθειες μπορούν να προκαλέσουν μείωση της HDL», επισημαίνει. Δείτε ορισμένες συνήθειες που πρέπει να υιοθετήσουν τα άτομα με χαμηλή HDL.
Ασκηθείτε περισσότερο. Η άσκηση μέτριας έντασης, όπως το γρήγορο περπάτημα για τουλάχιστον 30 λεπτά τρεις φορές την εβδομάδα, μπορεί να βοηθήσει στην ενίσχυση της HDL. Η διαλειμματική προπόνηση υψηλής έντασης μπορεί επίσης να βοηθήσει.
Χάστε βάρος. Εάν είστε υπέρβαροι, θέστε ως στόχο να χάσετε το 5% με 10% του τρέχοντος βάρους σας.
Κόψτε τους επεξεργασμένους υδατάνθρακες. Αντικαταστήστε τους επεξεργασμένους υδατάνθρακες (λευκό ψωμί, λευκά ζυμαρικά) με δημητριακά ολικής άλεσης (βρόμη, ζυμαρικά ολικής άλεσης, καστανό ρύζι) και προσθέστε άπαχη πρωτεΐνη στη διατροφή σας, όπως πουλερικά, τόφου, φασόλια και φακές.
Περιορίστε το αλκοόλ. Εάν πίνετε, περιορίστε την κατανάλωση σε ένα με δύο ποτά την ημέρα.
Κόψτε το κάπνισμα. Εάν χρειάζεται, ζητήστε ιατρική βοήθεια για να το κόψετε.
Μήπως χρειάζεστε πιο λεπτομερή έλεγχο λιπιδίων;
Οι γιατροί χρησιμοποιούν εξετάσεις αίματος για να μετρήσουν το επίπεδο χοληστερόλης, να ασκήσουν προληπτικό έλεγχο για τον κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου και να παρακολουθήσουν τις θεραπείες. Ωστόσο, μερικές φορές απαιτούνται πιο λεπτομερείς πληροφορίες για τη χοληστερόλη. Αυτό προϋποθέτει πιο εξειδικευμένο έλεγχο λιπιδίων για μέτρηση της απολιποπρωτεΐνης Β (apoB), της κύριας πρωτεΐνης στην LDL. Έρευνες έχουν δείξει ότι οι μεγαλύτερες ποσότητες apoB μπορούν να σηματοδοτήσουν υψηλότερο κίνδυνο.
Ωστόσο, δεν χρειάζονται όλοι αυτή την εξέταση. «Για τον μέσο άνθρωπο με υψηλή LDL ή υψηλή ολική χοληστερόλη, οι πρόσθετες λεπτομέρειες δεν θα αλλάξουν ουσιαστικά τη διάγνωση ή τη θεραπεία του», δηλώνει ο δρ Frank Sacks, καθηγητής Πρόληψης της Καρδιαγγειακής Νόσου στη Σχολή ∆ημόσιας Υγείας T.H. Chan του Χάρβαρντ. Ωστόσο, συγκεκριμένα άτομα μπορεί να ωφεληθούν, προσθέτει. Σε αυτά περιλαμβάνονται άτομα με πρόσφατο αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο ή πρόσφατη καρδιακή προσβολή, χωρίς εμφανείς παράγοντες κινδύνου, όπως υψηλή LDL, υψηλή αρτηριακή πίεση, διαβήτη ή κάπνισμα, καθώς και άνδρες με διάγνωση καρδιαγγειακής νόσου πριν από την ηλικία των 55 ετών.
