Όταν σηκώνεστε σε όρθια στάση, η βαρύτητα ωθεί το αίμα χαμηλά, προς το κάτω μέρος του σώματος. Κανονικά, το αυτόνομο νευρικό σύστημα (ο «αυτόματος πιλότος» του σώματος) στέλνει σήμα έτσι ώστε να συσταλούν τα αιμοφόρα αγγεία των ποδιών και να φτάσει το αίμα στην καρδιά πιο γρήγορα, προκειμένου να το προωθήσει στον εγκέφαλο.
Ορισμένες φορές, ωστόσο, η διαδικασία αυτή δεν εξελίσσεται φυσιολογικά: τα αιμοφόρα αγγεία των ποδιών δεν λειτουργούν φυσιολογικά ώστε να διασφαλιστεί η επαρκής ροή αίματος στον εγκέφαλο, με αποτέλεσμα η καρδιά να επιταχύνει ακόμη περισσότερο από το συνηθισμένο για να αντισταθμίσει αυτή την έλλειψη. Η αυξημένη καρδιακή συχνότητα (ταχυκαρδία) είναι το κύριο χαρακτηριστικό του συνδρόμου ορθοστατικής ταχυκαρδίας ή POTS, μιας μυστηριώδους πάθησης που συγκεντρώνει όλο και περισσότερο την προσοχή τα τελευταία χρόνια.
Πολλές πιθανές αιτίες
«Το POTS δεν είναι νόσος, είναι σύνδρομο και προκαλείται από διάφορες υποκείμενες παθήσεις», δηλώνει ο νευρολόγος δρ Peter Novak, διευθυντής του Αυτόνομου Εργαστηρίου στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ Brigham and Women’s Hospital. Συχνά είναι δύσκολο να πει κανείς τι πυροδοτεί τη δυσλειτουργία του νευρικού συστήματος που σχετίζεται με το POTS. Οι ερευνητές ωστόσο υποψιάζονται ότι τουλάχιστον τα μισά περιστατικά αναπτύσσονται μετά από λοίμωξη, η οποία στη συνέχεια προκαλεί φλεγμονή ή αυτοάνοση απάντηση.
Ο συνήθης ύποπτος είναι η λοιμώδης μονοπυρήνωση, αλλά θα μπορούσε να ευθύνεται ακόμη και μια λοίμωξη που εκδηλώνεται με απλό πονόλαιμο ή μια γαστρεντερική λοίμωξη, δηλώνει ο δρ Novak. Ορισμένοι γιατροί αναρωτιούνται για τυχόν σύνδεση μεταξύ της Covid-19 και του POTS, αλλά έως τώρα τα στοιχεία είναι περιορισμένα, προσθέτει.
Το POTS μπορεί να οφείλεται σε βλάβη των μικρών νεύρων που ρυθμίζουν τη συστολή των αιμοφόρων αγγείων στο κάτω μέρος του σώματος.
Το σύνδρομο σχετίζεται επίσης με υψηλά επίπεδα νορεπινεφρίνης, της ορμόνης του στρες, και με ασυνήθιστα χαμηλό όγκο αίματος.
Διαταραχές του συνδετικού ιστού, όπως το σύνδρομο Ehlers-Danlos με υπερκινητικότητα, συνδέονται επίσης στενά με το POTS. Τα άτομα με αυτή την κληρονομική πάθηση έχουν όχι μόνο ασυνήθιστα εύκαμπτες αρθρώσεις, αλλά και εξαιρετικά εύκαμπτα αιμοφόρα αγγεία, γεγονός που δυσκολεύει ακόμη περισσότερο την αποδοτική προώθηση του αίματος.
Διάγνωση του POTS
Τα περισσότερα άτομα με POTS δεν δείχνουν άρρωστα και η διάγνωση του συνδρόμου συχνά αποδεικνύεται δύσκολη. Το POTS πλήττει τουλάχιστον 500.000 άτομα στις ΗΠΑ, τα περισσότερα από τα οποία είναι γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας. Κάποιος θεωρείται ότι έχει POTS εάν η καρδιακή του συχνότητα αυξάνεται κατά περισσότερο από 30 παλμούς ανά λεπτό (bpm) ή αυξάνεται σε 120 bpm εντός 10 λεπτών από την έγερση σε όρθια στάση. Ωστόσο, το POTS μπορεί επίσης να προκαλέσει και διάφορα άλλα συμπτώματα, όπως κόπωση, δυσκολία στην αναπνοή, γαστρεντερικές διαταραχές, κεφαλαλγίες και ομίχλη εγκεφάλου, καθώς και πόνο στον θώρακα, στα άκρα ή οπουδήποτε αλλού στο σώμα. Κάποια από αυτά τα συμπτώματα προκαλούνται απευθείας από τη μειωμένη ροή αίματος στον εγκέφαλο.
Το POTS διαφέρει από μια πιο συχνή κατάσταση, η οποία ονομάζεται ορθοστατική υπόταση. Σε αυτήν η αρτηριακή πίεση μειώνεται κατά την έγερση σε όρθια στάση (όπως έχει περιγραφεί σε προηγούμενο τεύχος των Θεμάτων Υγείας). Στα άτομα με POTS, η αρτηριακή πίεση μπορεί να μειωθεί μετά από παρατεταμένη παραμονή σε όρθια στάση, αλλά σε άλλα η αρτηριακή πίεση αυξάνεται όταν σηκώνονται όρθια.
Αντιμετώπιση του POTS
Η αντιμετώπιση του POTS περιλαμβάνει συνήθως στοχευμένες συνήθειες διατροφής και άσκησης. Για τα περισσότερα άτομα με POTS, η άφθονη κατανάλωση νερού (έως 2,3 λίτρα ημερησίως) και αλατιού (3 έως 10 γραμμάρια ημερησίως) βοηθά στη διατήρηση περισσότερου νερού στην κυκλοφορία του αίματος, επιτρέποντας έτσι την παροχή περισσότερου αίματος στον εγκέφαλο. Ορισμένες μάρκες εμφιαλωμένου παγωμένου τσαγιού με μεγάλη περιεκτικότητα σε νάτριο είναι καλές επιλογές, επισημαίνει ο δρ Novak.
Ένα πρόγραμμα σταδιακής σωματικής άσκησης μπορεί επίσης να βοηθήσει. «Οι καλύτερες ασκήσεις είναι αυτές που δεν απαιτούν να είστε σε όρθια στάση, όπως η χρήση ανακεκλιμένου ποδήλατου», δηλώνει ο δρ Novak. Η κολύμβηση είναι επίσης σπουδαία επιλογή, γιατί το κεφάλι παραμένει στο ίδιο επίπεδο με το σώμα. Το διαλειμματικό κράτημα της αναπνοής στη διάρκεια της κολύμβησης εκπαιδεύει επίσης τα αιμοφόρα αγγεία έτσι ώστε να αντιδρούν με περισσότερη ευαισθησία, προσθέτει. Οι γιατροί μπορεί επίσης να συνταγογραφήσουν διάφορα φάρμακα, τα οποία συμβάλλουν στη βελτίωση της συστολής των αιμοφόρων αγγείων ή αυξάνουν τον όγκο του αίματος ή μειώνουν την αυξημένη καρδιακή συχνότητα.
Πρόγνωση του POTS
Περίπου το 70% των ατόμων με POTS εμφανίζουν σταδιακή βελτίωση σε ένα διάστημα μερικών μηνών και σχεδόν οι μισοί αναρρώνουν πλήρως μέσα σε ένα έως τρία έτη. Οι υπόλοιποι όμως εξακολουθούν να έχουν επίμονα συμπτώματα, που διατηρούνται για μεγάλο χρονικό διάστημα, και ορισμένοι εμφανίζουν επιδείνωση. Μερικοί, μάλιστα, εμφανίζουν επίπεδα δυσλειτουργίας παρόμοια με αυτά των ατόμων με καρδιακή ανεπάρκεια. Όσοι δεν ανταποκρίνονται στις αλλαγές στον τρόπο ζωής και στα φάρμακα θα πρέπει να ζητήσουν φροντίδα από γιατρό με εμπειρία στις διαταραχές του αυτόνομου νευρικού συστήματος.
