Οι ειδικοί γνωρίζουν ότι οι στατίνες κάνουν καλό στην καρδιά σας. Μπορούν να μειώσουν την «κακή» LDL χοληστερόλη, καθώς και τους κινδύνους καρδιακής προσβολής ή εγκεφαλικού επεισοδίου κατά 25-30%. Ποια είναι όμως τα αποτελέσματα της λήψης στατινών στον εγκέφαλο;
Το 2012, προέκυψαν ερωτήματα όταν ο FDA εξέδωσε μια προειδοποίηση ότι χρήστες στατινών είχαν αναφέρει βραχυπρόθεσμη γνωστική δυσλειτουργία όταν λάμβαναν τα φάρμακα.
Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στις 29 Ιουνίου 2021 στο επιστημονικό περιοδικό Journal of the American College of Cardiology (JACC) αποσκοπούσε στο να ρίξει περισσότερο φως σε αυτό το ζήτημα. Οι ερευνητές εξέτασαν δεδομένα για τη χρήση στατινών από 18.446 άτομα, ηλικίας 65 ετών και άνω, τα οποία είχαν λάβει μέρος σε μια μεγάλη τυχαιοποιημένη μελέτη για την ασπιρίνη. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι για μια περίοδο παρακολούθησης περίπου 5 ετών, τα άτομα που έλαβαν στατίνες δεν είχαν περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν άνοια από εκείνα που δεν έλαβαν. Αυτό ίσχυε και σχετικά με άλλες μεταβολές στη γνωστική λειτουργία, τη μνήμη, τη γλώσσα, την εκτελεστική λειτουργία, καθώς και για την ψυχοκινητική ταχύτητα, έναν δείκτη ο οποίος καταγράφει πόσο γρήγορα επεξεργάζεται κανείς τις πληροφορίες. Επίσης, δεν εντόπισαν διαφορές μεταξύ διαφορετικών ειδών στατινών.
Ωστόσο, αν και τα παραπάνω ευρήματα ήταν καλά νέα, πιθανόν να μη βάζουν τελεία σε αυτό το ζήτημα. Ενώ η συγκεκριμένη μελέτη δεν διαπίστωσε διασύνδεση μεταξύ στατινών και άνοιας, η έρευνα για τις στατίνες και τις επιπτώσεις τους οι οποίες σχετίζονται με τον εγκέφαλο χαρακτηρίζεται συνολικά ως αμφιλεγόμενη, στην καλύτερη περίπτωση, σχολιάζει η δρ JoAnn Manson, επικεφαλής του Τμήματος Προληπτικής Ιατρικής στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ Brigham and Women’s Hospital.
«Πιστεύω ότι η σχέση μεταξύ στατινών και γνωστικής λειτουργίας παραμένει αμφιλεγόμενη», λέει η δρ Manson. «Δεν υπάρχει ακόμη σαφές συμπέρασμα για το κατά πόσο συμβάλλουν στην πρόληψη της άνοιας ή της νόσου Αλτσχάιμερ, εάν έχουν ουδέτερη δράση ή εάν αυξάνουν τον κίνδυνο». Ενώ τα επιστημονικά δεδομένα είναι λίγο θολά σε αυτόν τον τομέα, ένα είναι ξεκάθαρο: «Εάν ο γιατρός σάς συνιστά στατίνες και αποφαίνεται ότι είστε κατάλληλος/η να τις λάβετε, τα οφέλη είναι πάρα πολύ πιθανό να υπερέχουν των ενδεχόμενων κινδύνων», επισημαίνει.
Υγιής καρδιά, υγιής εγκέφαλος;
Σε ένα πρώτο επίπεδο, φαίνεται λογικό οι στατίνες να μειώνουν τον κίνδυνο εκδήλωσης προβλημάτων στη γνωστική λειτουργία, καθώς πολλές θεραπείες που είναι βοηθητικές για την καρδιά μπορούν να είναι και για τον εγκέφαλο, λέει η δρ Manson. Αντίθετα, το υψηλό επίπεδο χοληστερόλης, η υπέρταση και ο διαβήτης αποτελούν όλα παράγοντες κινδύνου για καρδιοπάθεια, καθώς και για μια πάθηση που ονομάζεται αγγειακή άνοια. Σε αυτήν, η μειωμένη αιμάτωση του εγκεφάλου οδηγεί σε μεταβολές της γνωστικής λειτουργίας.
«Οι στατίνες επίσης μειώνουν τη φλεγμονή, η οποία εμπλέκεται στη νόσο Αλτσχάιμερ και σε ορισμένες άλλες μορφές άνοιας», λέει η δρ Manson. Παρότι φαίνεται λογικό ότι οι στατίνες μπορεί να έχουν ευεργετικά αποτελέσματα για τον εγκέφαλο, η έρευνα δεν το υποστηρίζει πάντα αυτό.
«Ενώ θα περιμένατε η χρήση στατινών να μειώνει τον κίνδυνο έκπτωσης της γνωστικής λειτουργίας και άνοιας, γιατί οι στατίνες μειώνουν τους καρδιαγγειακούς κινδύνους και τον κίνδυνο εγκεφαλικού, δεν έχει αποδειχθεί με βεβαιότητα ότι αυτό συμβαίνει», λέει η δρ Manson. «Μας εκπλήσσει το ότι δεν παρατηρείται μια πιο ξεκάθαρη μείωση. Αν μη τι άλλο, ορισμένες από αυτές τις μελέτες έχουν εγείρει προβληματισμό σχετικά με κινδύνους για τη γνωστική λειτουργία».
Τι σημαίνουν τα ανάμεικτα αποτελέσματα
Σε τελική ανάλυση, όσον αφορά την έρευνα γύρω από τις στατίνες και την άνοια υπάρχει τόση αμφισημία στα αποτελέσματα, ώστε οδηγούμαστε στο συμπέρασμα ότι, εάν οι στατίνες πράγματι έχουν επίδραση στη γνωστική λειτουργία, αυτή είναι πιθανότατα αρκετά ήπια, λέει η δρ Manson.
Εάν λαμβάνετε μια στατίνη και παρουσιάζετε συμπτώματα όπως θολή σκέψη, σύγχυση ή δυσκολία συγκέντρωσης, θα ήταν χρήσιμο να συμβουλευτείτε τον γιατρό σας για το ενδεχόμενο να μειώσετε τη δόση ή να λάβετε ένα άλλο είδος στατίνης, προσθέτει.
Παρότι η ανάλυση του JACC δεν εντόπισε διαφορές στη γνωστική λειτουργία ατόμων που λάμβαναν διαφορετικά είδη στατινών, άλλες μελέτες έχουν διαπιστώσει ότι μια κατηγορία στατινών, οι λιπόφιλες στατίνες, παρουσιάζουν υψηλότερο ποσοστό σχετιζόμενων με τον εγκέφαλο ανεπιθύμητων ενεργειών, λέει η δρ Manson. Σε αυτές περιλαμβάνονται οι:
– σιμβαστατίνη
– φλουβαστατίνη
– πιταβαστατίνη
– λοβαστατίνη
– και ατορβαστατίνη.
Η λήψη ενός άλλου τύπου στατίνης, που ονομάζεται υδρόφιλη στατίνη –ροσουβαστατίνη ή πραβαστατίνη–, μπορεί να είναι μια επιλογή που μπορείτε να συζητήσετε με τον γιατρό σας, λέει η δρ Manson. Επίσης, ο γιατρός σας ενδεχομένως να θελήσει να σας συνταγογραφήσει ένα φάρμακο για τη μείωση της χοληστερόλης που δεν ανήκει στις στατίνες. Σε αυτά περιλαμβάνονται η εζετιμίμπη, η αλιροκουμάμπη και το μπεμπεδοϊκό οξύ.
Είναι σημαντικό να έχετε υπόψη, ακόμη κι αν παρουσιάζετε παρενέργειες με ένα είδος στατίνης, να μη σταματήσετε να τη λαμβάνετε πριν συζητήσετε με τον γιατρό σας.
«Ο κόσμος δεν πρέπει απλώς να διακόπτει μια στατίνη, καθώς η υψηλή χοληστερόλη αποτελεί σαφώς παράγοντα κινδύνου για καρδιοπάθεια και εγκεφαλικό επεισόδιο, ενώ αποτελεί και παράγοντα κινδύνου για έκπτωση της γνωστικής λειτουργίας», επισημαίνει η δρ Manson.
Εάν σας συστήσει μια στατίνη ο γιατρός σας, μην την παραλείψετε
Παρότι δεν έχουν βγει τελικά συμπεράσματα σχετικά με τη συσχέτιση μεταξύ στατινών και άνοιας, η δρ JoAnn Manson, επικεφαλής του Τμήματος Προληπτικής Ιατρικής στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ Brigham and Women’s Hospital, λέει ότι οι άνθρωποι δεν θα πρέπει να φοβούνται να λάβουν μια στατίνη εάν ο θεράπων γιατρός τους αποφαίνεται πως τη χρειάζονται.
Ορισμένα άτομα διστάζουν να λάβουν στατίνες γιατί έχουν ακούσει για άλλους που εμφάνισαν συμπτώματα τα οποία σχετίζονται με τη χρήση τους, όπως θολή σκέψη, μυϊκούς πόνους και ηπατικά προβλήματα, αναφέρει.
«Όμως τέτοιου είδους παρενέργειες είναι σπάνιες και τα οφέλη των στατινών σαφώς υπερτερούν των κινδύνων σε άτομα που είναι κατάλληλοι υποψήφιοι για να τις λάβουν», προσθέτει.
Μια ανάλυση που δημοσιεύθηκε στις 15 Ιουλίου 2021 στο επιστημονικό περιοδικό The BMJ υποστηρίζει αυτό το συμπέρασμα. Οι συγγραφείς της μελέτης εξέτασαν 62 κλινικές δοκιμές οι οποίες περιλάμβαναν περισσότερους από 120.000 συμμετέχοντες και μέση παρακολούθηση περίπου τεσσάρων ετών. Αν και οι συγγραφείς βρήκαν ότι η χρήση στατίνης συνδεόταν με μικρή αύξηση συμπτωμάτων όπως μυϊκοί πόνοι, ηπατική δυσλειτουργία, προβλήματα νεφρών και οφθαλμολογικές παθήσεις, ο σημαντικά χαμηλότερος κίνδυνος καρδιακής προσβολής, εγκεφαλικού επεισοδίου και άλλων αγγειακών παθήσεων υπερείχε των παραπάνω κινδύνων. Δεν είναι η πρώτη μελέτη που εξετάζει την αναλογία κινδύνου – οφέλους σε άτομα με καρδιαγγειακούς παράγοντες κινδύνου.
«Τυχαιοποιημένες μελέτες έχουν διαπιστώσει ότι οι παρενέργειες είναι εξαιρετικά σπάνιες, συγκρίνοντας ομάδες που λάμβαναν είτε μια στατίνη είτε εικονικό φάρμακο. Πιστεύω πως πολλές από τις ανησυχίες σχετικά με τις στατίνες έχουν να κάνουν περισσότερο με τις αντιλήψεις παρά με γεγονότα», λέει η Manson.
Όσον αφορά τη συσχέτιση μεταξύ στατινών και άνοιας, αναφέρει ότι θα πραγματοποιηθεί πολύ περισσότερη έρευνα σχετικά με αυτό το ζήτημα τα επόμενα χρόνια, συμπεριλαμβανομένων τυχαιοποιημένων μελετών σε στατίνες που θα εξετάζουν ειδικά το πώς αυτές επηρεάζουν τον εγκέφαλο.
