Για πολλά χρόνια, οι αριθμοί ήταν οι κύριοι δείκτες που όριζαν αν είστε υγιείς ή αν διατρέχετε κίνδυνο για κάποια νόσο.
«Οι αριθμοί προσφέρουν σημαντικές πληροφορίες, αλλά οι αποφάσεις για τη θεραπεία και τη διαχείριση δεν θα πρέπει να περιστρέφονται πάντοτε γύρω από μία μέτρηση ή γύρω από τα αποτελέσματα μιας εξέτασης», δηλώνει ο δρ Howard LeWine, επίκουρος καθηγητής Ιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ και ιατρικός αρχισυντάκτης στο Harvard Health Publishing.
Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για την αρτηριακή πίεση. Ερευνα δείχνει ότι μια εξατομικευμένη προσέγγιση στη διαχείριση της αρτηριακής πίεσης, στην οποία λαμβάνονται υπόψη και άλλοι καρδιολογικοί παράγοντες κινδύνου, ο τρόπος ζωής και το οικογενειακό ιστορικό, μπορεί να είναι ένας καλύτερος τρόπος αποφυγής των καρδιακών προσβολών και των αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων.
Το παράδειγμα της χοληστερόλης
Για να κατανοήσουμε τα όρια που έχουν οι αριθμοί σε θέματα υγείας –και πώς οι εξατομικευμένες θεραπείες μπορούν να βελτιώσουν τα αποτελέσματα–, ας δούμε λίγο πώς εξελίχθηκε η προσέγγιση στην αντιμετώπιση της χοληστερόλης.
Το 2018, οι επικαιροποιημένες κατευθυντήριες οδηγίες όρισαν ως ιδανικό επίπεδο για την «κακή» LDL χοληστερόλη τα 100 χιλιοστόγραμμα ανά δεκατόλιτρο (mg/dL). Ένα επίπεδο 100 έως 129 mg/dL κρίθηκε αποδεκτό, ένα επίπεδο 130 έως 159 mg/dL ήταν οριακά υψηλό και ένα επίπεδο 160 έως 189 mg/dL ήταν υψηλό. Μια τιμή 190 mg/dL και άνω θεωρήθηκε πολύ υψηλή.
Ωστόσο, οι κατευθυντήριες οδηγίες πρότειναν επίσης ότι δεν θα πρέπει να συνταγογραφείται θεραπεία με στατίνη αποκλειστικά και μόνο βάσει των τιμών χοληστερόλης. Στις αποφάσεις για τη θεραπεία θα πρέπει να λαμβάνονται επίσης υπόψη η ηλικία, η τρέχουσα υγεία της καρδιάς, ο 10ετής κίνδυνος ενός ατόμου για καρδιακή προσβολή και αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο και, ίσως ακόμη πιο σημαντικό, οι προσωπικές προτιμήσεις.
Για παράδειγμα, ένα άτομο με LDL 140 mg/dL που ασκείται τακτικά και δεν έχει άλλους παράγοντες κινδύνου για καρδιαγγειακή νόσο μπορεί να μη χρειάζεται να ξεκινήσει στατίνη αμέσως. Ωστόσο, κάποιος με γνωστή καρδιοπάθεια ή με κίνδυνο καρδιοπάθειας θα πρέπει να στοχεύει σε μια τιμή LDL μικρότερη από 70 mg/dL, για την οποία συχνά απαιτείται υψηλή δόση στατίνης και ορισμένες φορές πρόσθετη θεραπεία μείωσης της χοληστερόλης.
«Η προσέγγιση που ακολουθείται σήμερα δεν είναι η μείωση απλώς του επιπέδου της χοληστερόλης στους ίδιους στάνταρ αριθμούς για όλους», εξηγεί ο δρ LeWine. «Αντιθέτως, στόχος είναι να προληφθούν οι εναποθέσεις λίπους στα αιμοφόρα αγγεία και να μειωθεί ο κίνδυνος καρδιακής προσβολής και αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου, με χρήση των κατάλληλων για κάθε άτομο φαρμάκων για τη χοληστερόλη».
Ακολουθώντας μια παρόμοια προσέγγιση
Για δεκαετίες, η θεραπεία της αρτηριακής πίεσης υπαγορευόταν από τις τιμές. Μια τιμή αρτηριακής πίεσης κάτω από 140/90 χιλιοστά της στήλης υδραργύρου (mm Hg) θεωρούνταν φυσιολογική. Πάρα πολλές έρευνες, ωστόσο, απέδειξαν ότι αυτός είναι ένας ανεπαρκής στόχος.
Το 2017, η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία επικαιροποίησε τις κατευθυντήριες οδηγίες της για την αρτηριακή πίεση: τα 130/80 έως 139/89 mm Hg θεωρούνται πλέον Στάδιο 1 υπέρτασης (υψηλής αρτηριακής πίεσης).
Η θεραπεία για το Στάδιο 1 βασίζεται στον 10ετή κίνδυνο για καρδιακή νόσο και για αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο. Εάν είναι μικρότερος από 10%, οι αλλαγές στη διατροφή και η άσκηση λογικά θα επαρκούν. Οτιδήποτε υψηλότερο από 10% απαιτεί φαρμακευτική αγωγή και μηνιαίες παρακολουθήσεις.
Μια αρτηριακή πίεση που φθάνει τα 140/90 mm Hg θεωρείται υπέρταση Σταδίου 2 και συνήθως συνιστώνται αλλαγές στον τρόπο ζωής, σε συνδυασμό με δύο φάρμακα διαφορετικών κατηγοριών, μαζί με μηνιαίους ελέγχους.
Τι ισχύει εάν η αρτηριακή σας πίεση είναι φυσιολογική (κάτω από 120/80 mm Hg) ή ελαφρώς αυξημένη (120/80 έως 129/80 mm Hg); Εδώ οι κατευθυντήριες οδηγίες συνιστούν να κάνετε αλλαγές προς έναν υγιεινό τρόπο ζωής, όπως απαιτείται, και να παρακολουθείτε τις τιμές κάθε έξι μήνες έως ένα έτος.
«Αν και χρήσιμες, οι κατευθυντήριες οδηγίες εξακολουθούν να μη λαμβάνουν υπόψη τους άλλους παράγοντες κινδύνου για καρδιαγγειακή νόσο, όπως το οικογενειακό ιστορικό, η παρουσία διαβήτη ή προδιαβήτη, το επίπεδο χοληστερόλης, το κάπνισμα, η ηλικία και ο τρόπος ζωής», παρατηρεί ο δρ LeWine. «Πολλοί άνθρωποι μπορεί να ωφεληθούν από μια μείωση της αρτηριακής τους πίεσης, ασχέτως του πού βρίσκονται τώρα οι τιμές τους».
Ανάλυση που δημοσιεύθηκε την 1η Μαΐου 2021 στο The Lancet εξέτασε 48 κλινικές μελέτες στις οποίες συμμετείχαν σχεδόν 345.000 άτομα, ηλικίας 65 ετών κατά μέσον όρο. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι μια μείωση μόλις 5 mm Hg στη συστολική πίεση (τη μεγάλη) οδήγησε σε 13% χαμηλότερο κίνδυνο καρδιακής ανεπάρκειας και αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου, ανεξάρτητα από τον προηγούμενο καρδιαγγειακό κίνδυνο του ατόμου. Αυτό ίσχυε είτε ξεκινούσε κάποιος με φυσιολογική αρτηριακή πίεση είτε ξεκινούσε με αυξημένη ή υψηλή αρτηριακή πίεση. Οι ερευνητές δήλωσαν ότι τα αποτελέσματα αυτά αμφισβητούν την άποψη ότι η μείωση της αρτηριακής πίεσης με φάρμακα θα πρέπει να καθοδηγείται μόνο από τους αριθμούς.
Όλα είναι σχετικά
«Τα ευρήματα αυτά μου φαίνονται λογικά», δηλώνει ο δρ LeWine. Προσθέτει, ωστόσο, πως «σε καμία περίπτωση δεν σημαίνουν ότι θα πρέπει όλοι να προσπαθήσουν να μειώσουν την αρτηριακή τους πίεση με φάρμακα».
Αντιθέτως, δηλώνει ότι οι θεραπευτικές αποφάσεις θα πρέπει να βασίζονται στη συνολική υγεία ενός ατόμου, στις πιθανές ανεπιθύμητες ενέργειες (όπως ζάλη κατά την όρθια στάση), στα κόστη και στις προσωπικές προτιμήσεις, καθώς και στους κλασικούς καρδιαγγειακούς παράγοντες κινδύνου.
Παρ’ όλα αυτά, την επόμενη φορά που θα ελέγξετε την αρτηριακή σας πίεση, αξίζει τον κόπο να ρωτήσετε τον γιατρό σας μήπως θα έπρεπε να δοκιμάσετε να μειώσετε αυτή την τιμή. Αυτό μπορεί να σημαίνει να χάσετε μερικά κιλά, να ακολουθήσετε περισσότερο φυτοφαγική διατροφή, να μειώσετε την πρόσληψη αλατιού ή να ασκείστε περισσότερο. Μπορεί όμως και να περιλαμβάνει τη λήψη χαμηλής δόσης κάποιου αντιυπερτασικού φαρμάκου.
«Η διερεύνηση αυτών των θεμάτων καθώς και άλλων παραγόντων με τον γιατρό σας θα σας βοηθήσει να αναπτύξετε από κοινού μια στρατηγική που να αντιμετωπίζει όλες τις ανησυχίες σας», επισημαίνει ο δρ LeWine. «Οι τιμές αρτηριακής πίεσης είναι μια σημαντική πληροφορία, αλλά δεν μπορούν από μόνες τους να υπαγορεύσουν αν χρειάζεστε θεραπεία ή ποια πρέπει να είναι αυτή».
