Eάν έχετε αρκετά χρόνια στην πλάτη σας, σίγουρα θα έχετε περάσει μέρες που νιώθατε τις αρθρώσεις σας ιδιαίτερα δύσκαμπτες, σφιγμένες, ακόμη και επώδυνες. Ο πιο πιθανός λόγος που έχετε αυτή τη δυσάρεστη αίσθηση είναι η οστεοαρθρίτιδα: ο πιο συχνός τύπος αρθρίτιδας σε ηλικιωμένα άτομα, που μπορεί να επιβραδύνει τους ρυθμούς και του πιο δραστήριου ανθρώπου. Παρότι η οστεοαρθρίτιδα δεν θεραπεύεται, υπάρχουν τρόποι να μειώσετε τον κίνδυνο εμφάνισής της αλλά και τις επιπτώσεις της στην υγεία και στην ποιότητα ζωής σας, όταν εμφανιστεί.
Υπερβολική αναφορά στη φθορά
Η οστεοαρθρίτιδα περιλαμβάνει φθορά ή καταστροφή του χόνδρου ο οποίος καλύπτει το άκρο των οστών μιας άρθρωσης. Ο χόνδρος είναι ένας ιστός που λειτουργεί σαν μαξιλάρι. Όταν όμως φθείρεται, τα οστά είναι δυνατό να τρίβονται μεταξύ τους, οπότε προκαλούνται πόνος, οίδημα και δυσκαμψία. Η νόσος συνήθως προσβάλλει τα γόνατα, τα ισχία, τον αυχένα, τη σπονδυλική στήλη και τα χέρια (συνήθως στις μεσαίες αρθρώσεις των δαχτύλων και σε αυτές που βρίσκονται προς τα νύχια).
Η οστεοαρθρίτιδα συχνά χαρακτηρίζεται νόσος της «φθοράς», αλλά αυτό είναι παραπλανητικό, καθώς δεν προκαλείται από την υπερβολική χρήση. «Οι αρθρώσεις σας δεν φθείρονται σαν τις αυλακώσεις στα λάστιχα του αυτοκινήτου από χρόνια καταπόνησης ή σωματικής πίεσης», λέει ο δρ Robert Shmerling, επιστημονικός αρχισυντάκτης στις Εκδόσεις Υγείας του Χάρβαρντ (Harvard Health Publishing). Στην πραγματικότητα, μπορεί να ισχύει το αντίθετο. Ορισμένες μελέτες έχουν ανακαλύψει ότι όσοι είναι για χρόνια δρομείς διατρέχουν χαμηλότερο κίνδυνο εκδήλωσης οστεοαρθρίτιδας στο γόνατο από τους μη δρομείς.
Ένας άλλος τρόπος να το σκεφτεί κανείς είναι πως η οστεοαρθρίτιδα στα δάχτυλα είναι αρκετά κοινή, επομένως, εάν η υπερβολική χρήση αυτών των αρθρώσεων ήταν το πρόβλημα, θα περίμενε κανείς ότι οι δεξιόχειρες θα είχαν συχνότερα αρθρίτιδα στο δεξί τους χέρι. «Συνήθως όμως, η οστεοαρθρίτιδα προσβάλλει και τα δύο χέρια εξίσου», εξηγεί ο δρ Shmerling. Επομένως, ποιος είναι ακριβώς ο λόγος που ορισμένοι άνθρωποι αναπτύσσουν οστεοαρθρίτιδα; Πιθανότατα υπάρχουν διαφορετικά αίτια σε διαφορετικά άτομα, αλλά τουλάχιστον τρεις παράγοντες είναι γνωστό ότι είναι σημαντικοί:
Ηλικία. Το Κέντρο Ελέγχου Νοσημάτων των ΗΠΑ (CDC) αναφέρει ότι περίπου 50% των ενηλίκων ηλικίας 65 και άνω έχουν διαγνωστεί με οστεοαρθρίτιδα. «Φυσιολογικά υπάρχει απώλεια χόνδρου με τα χρόνια και είναι πολύ πιθανό να εμφανίσει κανείς οστεοαρθρίτιδα σε κάποιον βαθμό, σε μία ή περισσότερες αρθρώσεις», λέει ο δρ Shmerling. «Είναι ένα από τα σημάδια ότι κανείς ζει πολλά χρόνια».
Βάρος. Συνήθως, όσο πιο πολύ βάρος έχετε, τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος.
Γονίδια. Τείνει να αποτελεί οικογενειακή ασθένεια. Επιπλέον, ορισμένες μυοσκελετικές βλάβες μπορεί να προκαλέσουν φθορά στον χόνδρο και να καταλήξουν σε οστεοαρθρίτιδα. Μερικά παραδείγματα: ένα οστικό κάταγμα κοντά σε μια άρθρωση, μια ρήξη μηνίσκου (μιας από τις ινοχόνδρινες δομές στην άρθρωση του γόνατος, ανάμεσα στην κνήμη και στο μηριαίο οστό), ένας τραυματισμός συνδέσμου ή μια εξάρθρωση.
Ένα εύρος κινήσεων
Δεν είστε ανυπεράσπιστοι απέναντι στην οστεοαρθρίτιδα. Υπάρχουν ορισμένα μέτρα που μπορείτε να λάβετε ώστε να μειώσετε τον κίνδυνο που διατρέχετε και να διαχειριστείτε καλύτερα τη νόσο εάν εμφανιστεί σ’ εσάς. Τα δύο σημαντικότερα είναι να χάσετε το τυχόν παραπάνω βάρος και να αποφεύγετε την πίεση μιας τραυματισμένης άρθρωσης. Ωστόσο, η κίνηση είναι το καλύτερο φάρμακο.
«Δεν είναι σαφές εάν συγκεκριμένες ασκήσεις ή δραστηριότητες βοηθούν στην αποφυγή ή επιβραδύνουν την εξέλιξη της οστεοαρθρίτιδας», λέει ο δρ Shmerling. «Η ιδέα είναι ότι οποιοδήποτε είδος τακτικής κίνησης μπορεί να βοηθήσει στην ενδυνάμωση των μυών γύρω από τις αρθρώσεις σας. Η αυξημένη μυϊκή δύναμη δεν θα κάνει τις αρθρώσεις πιο υγιείς, αλλά μπορεί να τις βοηθήσει να λειτουργούν καλύτερα». Κάποιες έρευνες, ωστόσο, υποστηρίζουν μια πολυεπίπεδη προσέγγιση της άσκησης.
Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στις 9 Φεβρουαρίου 2021 στο επιστημονικό περιοδικό JAMA διαπίστωσε ότι ο πόνος ήταν λιγότερος και το εύρος κίνησης καλύτερο σε άτομα με οστεοαρθρίτιδα ισχίου και γόνατος τα οποία ακολουθούσαν έναν συνδυασμό αεροβικής άσκησης, ενδυνάμωσης και δραστηριοτήτων για τον νου και το σώμα, όπως το τάι τσι και η γιόγκα. Κατά τη διάρκεια των εξάρσεων, τόσο η ακεταμινοφαίνη, όσο και τα από του στόματος ή τοπικά μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη (που δεν χρειάζονται συνταγή) μπορούν να ανακουφίσουν από τον πόνο – τα τελευταία βοηθούν επίσης και στο οίδημα. Η περιστασιακή χρήση είναι συνήθως ασφαλής (εκτός εάν ο γιατρός σας σας συμβουλεύσει κάτι διαφορετικό), αλλά, εάν χρειάζεστε φάρμακα καθημερινά, είναι προτιμότερο να συζητήσετε πρώτα με τον γιατρό σας.
Επίσης, θα πρέπει να λάβετε υπόψη ότι ο πόνος στις αρθρώσεις μπορεί να έχει προκληθεί από έναν τραυματισμό, λοίμωξη ή μυοσκελετική πάθηση, όπως θυλακίτιδα ή τενοντίτιδα. «Θα πρέπει να εξετάζεστε από τον γιατρό σας για οποιονδήποτε συνεχιζόμενο πόνο», συμβουλεύει ο δρ Shmerling. Εάν οι συνήθεις θεραπείες δεν έχουν αποτέλεσμα, το επόμενο βήμα είναι μια πιθανή επέμβαση. Ανάλογα με το ποια άρθρωση έχει προσβληθεί και με τη σοβαρότητα της βλάβης, μπορεί να χρειαστεί ολική αρθροπλαστική ή μια επέμβαση έτσι ώστε να ενωθούν οστά μεταξύ τους χρησιμοποιώντας καρφιά, βίδες ή ράβδους. «Το χειρουργείο θα πρέπει να θεωρείται η έσχατη λύση», λέει ο δρ Shmerling. «Επίσης, δεν λύνει απόλυτα το πρόβλημα σε κάθε περίπτωση. Μπορεί να παραμένει πόνος ή δυσκαμψία σε κάποιον βαθμό».
Παθήσεις που συμβάλλουν στην οστεοαρθρίτιδα
Άλλες παθήσεις είναι δυνατό να προκαλέσουν πόνο των αρθρώσεων και ίσως να επιταχύνουν την οστεοαρθρίτιδα. Παραδείγματος χάριν:
Αίμαρθρο: αιμορραγία στο εσωτερικό μιας άρθρωσης από τραυματισμό ή λόγω μιας διαταραχής της πήξης, όπως η αιμορροφιλία.
Ουρική αρθρίτιδα: ένας τύπος αρθρίτιδας που συνήθως προσβάλλει το μεγάλο δάχτυλο του ποδιού.
Άσηπτη νέκρωση: νέκρωση οστού κοντά σε μια άρθρωση που οφείλεται σε διακοπή της ροής αίματος.
Ρευματική πάθηση: φλεγμονή της άρθρωσης λόγω ρευματοειδούς αρθρίτιδας και ψωριασικής αρθρίτιδας.
