Λέγεται πως δύο πράγματα είναι σίγουρα στη ζωή: ο θάνατος και οι φόροι. Eνας καλός λογιστής μπορεί να υπολογίσει τον φόρο που οφείλετε, αλλά το προσδόκιμο επιβίωσής σας; Είναι δυνατόν να προβλέψει κανείς πόση ζωή έχει μπροστά του;
«Υπάρχουν “υπολογιστές” της κατάστασης υγείας του ατόμου, οι οποίοι μπορούν να εκτιμήσουν τον δεκαετή κίνδυνο να παρουσιάσει κανείς ένα μείζον καρδιαγγειακό επεισόδιο, όπως η καρδιακή προσβολή ή το εγκεφαλικό επεισόδιο. Αλλά για τα περισσότερα άλλα νοσήματα δεν υπάρχει κάτι τέτοιο. Κι όταν θέλει κανείς να υπολογίσει το προσδόκιμο ζωής του, οι ατομικές μεταβλητές είναι πάρα πολλές.
«Πρόκειται για έναν περίπλοκο υπολογισμό, καθώς υπάρχουν πολλαπλοί παράγοντες που επηρεάζουν τη μακροζωία», λέει ο δρ David Sinclair, καθηγητής στο Τμήμα Γενετικής και συν-διευθύνων του Ερευνητικού Κέντρου για τη Βιολογία της Γήρανσης Paul F. Glenn στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ. «Η ηλικία του ατόμου, τα προβλήματα υγείας που είχε στο παρελθόν, η τρέχουσα κατάσταση της υγείας του, η γεωγραφία και ο τρόπος ζωής, όλα διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο».
Οικογενειακή υπόθεση
Αποδεικνύεται ότι ο πιο σημαντικός προγνωστικός παράγοντας της μακροζωίας είναι κάτι το οποίο κανείς δεν μπορεί να ελέγξει: το DNA του. «Η μακροζωία έχει την τάση να είναι οικογενειακή υπόθεση και το γενετικό σας προφίλ μπορεί συχνά να σας προσφέρει την καλύτερη ευκαιρία να ζήσετε για πολλά χρόνια», λέει ο δρ Sinclair.
Πώς σας βοηθούν τα γονίδιά σας να ζήσετε περισσότερο; Η επιστήμη πιστεύει ότι ο πρωταρχικός τους ρόλος είναι να προστατεύουν τον οργανισμό από παθήσεις που σχετίζονται με την ηλικία.
Μια μελέτη στο τεύχος της 3ης Δεκεμβρίου 2020 του περιοδικού Nature, της οποίας επικεφαλής ήταν ο δρ Sinclair, διερεύνησε αυτή την ιδέα. Οι ερευνητές δημιούργησαν έναν ιό ο οποίος μετέφερε τρία «γονίδια μακροζωίας» σε ποντίκια, μια τεχνική γνωστή ως γονιδιακή θεραπεία. Διαπίστωσαν ότι αυτά τα γονίδια μακροζωίας προστάτευαν τα ποντίκια από την παχυσαρκία (ακόμη και όταν τους χορηγήθηκε διατροφή με υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά), από το να αναπτύξουν διαβήτη τύπου 2 και καρδιακή ανεπάρκεια, καθώς και να παρουσιάσουν νεφρική ανεπάρκεια.
Επρόκειτο για μια μελέτη σε πειραματόζωα, η οποία μπορεί να ισχύει και για τους ανθρώπους, αλλά μπορεί και όχι. Πάντως υποδηλώνει πώς άτομα που έχουν γεννηθεί με καλή γονιδιακή βάση μπορούν να αποφύγουν σοβαρά προβλήματα υγείας.
Τι μπορείτε να κάνετε τώρα;
Αυτού του είδους η γονιδιακή θεραπεία εφαρμόζεται αποκλειστικά στα εργαστήρια. Επομένως, τι μπορείτε να κάνετε εάν δεν έχετε κληρονομήσει «καλό» DNA; Η απάντηση δεν προκαλεί καμία έκπληξη: οι συνήθειες που σας βοηθούν να είστε υγιείς σήμερα είναι εκείνες που μπορούν να σας βοηθήσουν να ζήσετε περισσότερο.
Μια μελέτη του 2018 στο περιοδικό Circulation, με επικεφαλής ερευνητές της Σχολής Δημόσιας Υγείας T.H. Chan του Χάρβαρντ, ανακάλυψε ότι, τηρώντας πέντε υγιεινές συνήθειες, μπορείτε να αυξήσετε το προσδόκιμο επιβίωσής σας. Αυτές περιλαμβάνουν την αποχή από το κάπνισμα, τη διατήρηση ενός υγιούς δείκτη μάζας σώματος (18,5 με 24,9), τη μέτρια έως έντονη σωματική δραστηριότητα για τουλάχιστον 30΄ την ημέρα, την κατανάλωση όχι παραπάνω από μέτρια ποσότητα αλκοόλ (μέχρι δύο ποτήρια των 150 ml κρασιού την ημέρα για τους άνδρες) και την τήρηση μιας υγιεινής για την καρδιά διατροφής.
Οι ερευνητές εξέτασαν πώς οι παράγοντες αυτοί επηρέασαν τους συμμετέχοντες στη μελέτη, ξεκινώντας από την ηλικία των 50 ετών. Διαπίστωσαν ότι οι άνδρες που δεν υιοθετούσαν κανέναν από τους παράγοντες διαβίωσης χαμηλού κινδύνου είχαν κατά μέσο όρο εκτιμώμενο προσδόκιμο ζωής 25,5 έτη ακόμα, ενώ εκείνοι που υιοθετούσαν και τους πέντε παράγοντες είχαν εκτιμώμενο προσδόκιμο 37,6 έτη ακόμα.
Τρώτε λιγότερο, ζήστε περισσότερο
Η μελέτη αυτή, καθώς και άλλες παρόμοιες, αναδεικνύουν τον έλεγχο του βάρους ως ίσως τον μεγαλύτερο ελεγχόμενο παράγοντα που επιδρά στη μακροζωία. Το υπερβάλλον βάρος συνδέεται με ποικίλα προβλήματα υγείας, που είναι δυνατόν να μειώσουν τη διάρκεια ζωής του ανθρώπου. Η διατήρηση χαμηλού βάρους, με κατάλληλη διατροφή και άσκηση, σας προσφέρει πολλά.
Φυσικά, όλα αυτά εύκολα λέγονται, δύσκολα όμως εφαρμόζονται. Ο δρ Sinclair λέει ότι ένας τρόπος που μπορεί κανείς να προσεγγίσει αυτό το ζήτημα είναι να εστιάσει στη μείωση των θερμίδων. Μια μελέτη έδειξε ότι η μείωση των ημερήσιων θερμίδων μόλις κατά 12% βοήθησε υπέρβαρα άτομα να ελαττώσουν την αρτηριακή τους πίεση και το επίπεδο χοληστερόλης. Επίσης, εμφάνισαν σημαντική μείωση στο επίπεδο της C-αντιδρώσας πρωτεΐνης, έναν παράγοντα φλεγμονής που συνδέεται με την καρδιαγγειακή νόσο.
Εάν η παρακολούθηση των ημερήσιων θερμίδων σάς δυσκολεύει, μπορείτε να δοκιμάστε ένα σύστημα που λέγεται διαλειμματική νηστεία και βοηθά στον περιορισμό της υπερφαγίας και του τσιμπολογήματος τις νυχτερινές ώρες.
Eνα δημοφιλές σχήμα είναι η μέθοδος 16/8, σύμφωνα με το οποίο τρώτε εντός ενός διαστήματος οκτώ ωρών (για παράδειγμα από το μεσημέρι μέχρι τις 8 μ.μ.) και ακολουθεί ένα διάστημα 16 ωρών νηστείας, σε αυτή την περίπτωση από τις 8 μ.μ. μέχρι το μεσημέρι της επόμενης ημέρας, οπότε το σχήμα επαναλαμβάνεται. Οι ερευνητές έχουν διαπιστώσει ότι τα άτομα που ακολούθησαν τη διαλειμματική νηστεία 16/8 μείωσαν την αρτηριακή τους πίεση, τη χοληστερόλη και τους παράγοντες φλεγμονής.
Το τελικό αποτέλεσμα όλων των παραπάνω μεταβολών στον τρόπο ζωής –σωστή διατροφή, επαρκής άσκηση, παρακολούθηση του βάρους και της κατανάλωσης αλκοόλ, αποχή από το κάπνισμα– είναι ότι συμβάλλουν στο να διατηρείται υγιής ο οργανισμός. Ουσιαστικά, αυτή είναι η βασική συνταγή για μακροζωία. «Η μακροζωία είναι απλώς ένα επακόλουθο της απουσίας ασθένειας», λέει ο δρ Sinclair. «Το να κάνετε ό,τι μπορείτε ώστε να είστε πιο υγιής σήμερα μπορεί να αποδώσει καρπούς στην πορεία».
