Ένας γρήγορος υπνάκος μπορεί να είναι αναζωογονητικός και να προσφέρει την επανεκκίνηση που χρειάζεστε για να κρατήσετε ψηλά την ενέργειά σας και τη συγκέντρωσή σας.
Τι ισχύει όμως για τους πολλούς μικρούς υπνάκους – ή για έναν μεγάλο μεσημεριανό ύπνο μετά από κάθε γεύμα; Ο υπερβολικός ύπνος μέσα στην ημέρα μπορεί να υποδηλώνει κάποιο σοβαρό πρόβλημα υγείας.
Πόσο πολύ είναι το «υπερβολικά πολύ»;
Η ιδανική ποσότητα ύπνου που χρειαζόμαστε κάθε νύχτα είναι επτά έως εννέα ώρες. Η μεγαλύτερη ή μικρότερη διάρκεια συνδέεται με έκπτωση της γνωστικής λειτουργίας, παχυσαρκία, καρδιοπάθεια και πρόωρο θάνατο. Δεν έχει τεκμηριωθεί η αιτιολογική σχέση, αλλά αυξανόμενα στοιχεία δείχνουν ότι είναι πιθανή.
Το ίδιο ισχύει για τους τακτικούς υπνάκους για μεγάλες περιόδους. Για παράδειγμα, τα 90 λεπτά καθημερινού μεσημεριανού ύπνου συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο για αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο και οι δίωροι καθημερινοί ύπνοι σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο για άνοια.
Και πάλι, δεν είναι σαφές κατά πόσο ο ύπνος είναι αυτός που προκαλεί τα προβλήματα.
Αιτίες της ημερήσιας υπνηλίας
Πολλά πράγματα μπορούν να οδηγήσουν σε υπερβολικό ημερήσιο ύπνο. «Μπορεί απλώς να βαριέστε γιατί δεν έχετε τίποτα να κάνετε. Ή μπορεί να βαριέστε επειδή έχετε μειωμένη ακοή και αποφεύγετε τις ομαδικές δραστηριότητες», αναφέρει η δρ Suzanne Salamon, αναπληρώτρια διευθύντρια Γεροντολογίας στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ Ιατρικό Κέντρο Beth Israel Deaconess.
Δείτε μερικές ακόμη αιτίες που μπορεί να σας κάνουν να κοιμάστε περισσότερο στη διάρκεια της ημέρας.
Δεν κοιμάστε αρκετά τη νύχτα. Μπορεί να νυστάζετε την ημέρα επειδή έχετε αϋπνίες (δυσκολία να αποκοιμηθείτε ή να παραμείνετε κοιμισμένοι) ή κάποια άλλη πάθηση που σας εμποδίζει να ξεκουραστείτε αρκετά τη νύχτα, όπως χρόνιο πόνο, κατάθλιψη, υπερδραστήρια ουροδόχο κύστη, σύνδρομο ανήσυχων κάτω άκρων ή άπνοια ύπνου (συχνές παύσεις της αναπνοής στη διάρκεια του ύπνου).
«Ένας σύντομος ύπνος είναι φυσιολογικός καθώς μεγαλώνουμε και ο γρήγορος υπνάκος μπορεί να επαναφορτίσει τις μπαταρίες σας. Ο πολύς ύπνος είναι που μας ανησυχεί», τονίζει η δρ Salamon.
Έχετε κάποια υποκείμενη πάθηση. Πολλές παθήσεις μπορούν να σας κάνουν να αισθάνεστε κουρασμένοι στη διάρκεια της ημέρας, ανεξάρτητα από το πόσο καλά κοιμηθήκατε τη νύχτα.
Τέτοια παραδείγματα είναι η πολύ χαμηλή αρτηριακή πίεση (ιδίως μετά τα γεύματα), ο υποθυρεοειδισμός, η ανεπάρκεια βιταμίνης D ή B12, η αναιμία, το χαμηλό σάκχαρο αίματος, η κατάθλιψη, η ναρκοληψία (αιφνίδια επεισόδια βαθέος ύπνου), ακόμη και η παχυσαρκία.
Έχετε σύνδρομο ευπάθειας. Η ευπάθεια περιλαμβάνει απώλεια μυϊκής μάζας, δύναμης, αντοχής, βάρους και γενικής φυσικής κατάστασης.
«Πλήττει περίπου το 25% των ατόμων ηλικίας 90 ετών και άνω και το 50% των ατόμων 90 ετών και άνω στους οίκους ευγηρίας. Ένα βασικό σύμπτωμα είναι η κόπωση, η οποία προκαλείται από τη χαμηλότερη παραγωγή ενέργειας στα κύτταρα.
Στο τέλος, οποιαδήποτε δραστηριότητα μπορεί να είναι πραγματικά εξαντλητική και το ευπαθές άτομο κοιμάται όλο και περισσότερο», δηλώνει ο δρ Dae Hyun Kim, ερευνητής του συνδρόμου ευπάθειας και γηρίατρος στο Ιατρικό Κέντρο Beth Israel Deaconess.
Τα φάρμακά σας σας προκαλούν υπνηλία. Συνήθεις ύποπτοι είναι τα συνταγογραφούμενα φάρμακα για την αντιμετώπιση των αλλεργιών, της κατάθλιψης, της υψηλής αρτηριακής πίεσης (όπως οι α-αποκλειστές και οι β-αποκλειστές), της αϋπνίας, της ναυτίας, της νόσου του Πάρκινσον ή των επιληπτικών κρίσεων, καθώς και τα μη συνταγογραφούμενα φάρμακα για την αϋπνία, τις αλλεργίες, τη ναυτία, τον έμετο ή τη διάρροια.
«Αν παίρνετε πολλά φάρμακα, μπορεί κάποια φαρμακευτική αλληλεπίδραση να είναι αυτή που σας κάνει να αισθάνεστε κουρασμένοι», αναφέρει η δρ Salamon.
Δεν τρώτε ή δεν πίνετε αρκετά. Χρειάζεστε τροφή και υγρά για να κρατήσετε την ενέργειά σας ψηλά.
Τι πρέπει να κάνετε
Η δρ Salamon δηλώνει ότι δεν χρειάζεται να κάνετε κάτι για τον υπερβολικό ημερήσιο ύπνο, αν δεν σας ενοχλεί και δεν σας κάνει να ανησυχείτε για πιθανές επιπτώσεις στην υγεία.
Εάν όμως εσείς (ή η οικογένειά σας) θέλετε να τον αντιμετωπίσετε, μιλήστε με τον γιατρό σας σχετικά με την αναζήτηση των αιτιών.
«Μπορεί απλώς να πρέπει να πάρετε κάποιο φάρμακό σας μια άλλη ώρα της ημέρας», αναφέρει η δρ Salamon. «Για παράδειγμα, αν παίρνετε κάποιο διουρητικό το οποίο σας κάνει να πηγαίνετε συχνά στην τουαλέτα τη νύχτα, ίσως μπορείτε να το πάρετε το πρωί ή το απόγευμα και όχι το βράδυ».
Αν ο γιατρός σας δεν μπορεί να βρει κάποια ιατρική αιτία για την ημερήσια υπνηλία, μπορεί απλώς να χρειάζεστε περισσότερη τροφή και δραστηριότητα στη ζωή σας. «Προσπαθήστε να τρώτε τρία βασικά γεύματα και δύο ενδιάμεσα μικρά γεύματα κάθε μέρα και να πίνετε τέσσερα έως έξι φλιτζάνια υγρών», προτείνει η δρ Salamon. «Επίσης, βρείτε έναν τρόπο να παραμένετε πιο απασχολημένοι. Γραφτείτε σε κάποιον σύλλογο, σε μια τάξη γυμναστικής, πηγαίνετε για περίπατο ή συναντηθείτε με φίλους», προτείνει η δρ Salamon. «Ακόμη και η κουβέντα στο τηλέφωνο με κάποιον κάθε μέρα μπορεί να σας ζωντανέψει».
Κάτι άλλο που θα βοηθήσει επίσης είναι να πηγαίνετε για ύπνο και να ξυπνάτε την ίδια ώρα κάθε μέρα. Φροντίστε να είναι το υπνοδωμάτιο δροσερό και σκοτεινό τη νύχτα και αποφύγετε την καφεΐνη, το αλκοόλ και τις ηλεκτρονικές οθόνες πριν από την ώρα του ύπνου.
«Αν χρειάζεται να κοιμηθείτε το μεσημέρι, περιορίστε τη διάρκεια του ύπνου στα 30 λεπτά», συνιστά η δρ Salamon.
«Ένας σύντομος ύπνος είναι φυσιολογικός καθώς μεγαλώνουμε και ο γρήγορος υπνάκος μπορεί να επαναφορτίσει τις μπαταρίες σας. Ο πολύς ύπνος είναι που μας ανησυχεί».
