Η στεφανιαία νόσος, ο συχνότερος τύπος καρδιοπάθειας, αναπτύσσεται όταν το δίκτυο των αρτηριών που τροφοδοτούν με αίμα την καρδιά στενεύουν εξαιτίας μιας λιπώδους και ασβεστοποιημένης πλάκας, μια κατάσταση που ονομάζεται αθηροσκλήρωση.
Το κλασικό σύμπτωμα –ενόχληση στον θώρακα στη διάρκεια σωματικής άσκησης– είναι γνωστό ως σταθερή στηθάγχη, επειδή εμφανίζεται με προβλέψιμο τρόπο.
Περίπου τα δύο τρίτα των ατόμων με στεφανιαία νόσο έχουν σταθερή στηθάγχη, η οποία γενικά υποχωρεί μετά από μερικά λεπτά ανάπαυσης και ηρεμίας (βλ. «Πώς γίνεται αισθητή η στηθάγχη;»).
Επί δεκαετίες, οι καρδιολόγοι διαφωνούσαν σχετικά με το ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος αντιμετώπισης αυτού του προβλήματος: επέμβαση για τη διάνοιξη της αρτηρίας (αγγειοπλαστική και stent) ή βέλτιστη φαρμακευτική θεραπεία.
Η βέλτιστη φαρμακευτική θεραπεία σημαίνει λήψη όλων των απαραίτητων φαρμάκων για τη μείωση της χοληστερόλης, της αρτηριακής πίεσης και του σακχάρου αίματος –των παραγόντων που αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης αθηροσκλήρωσης– σε ένα υγιές εύρος.
Πλάκα: ένα περίπλοκο πρόβλημα
Το σκεπτικό για τη διενέργεια αγγειοπλαστικής στα άτομα με σταθερή στηθάγχη βασίζεται σε μια παραδοχή που επικρατούσε για χρόνια και η οποία αποδείχθηκε τελικά λανθασμένη.
«Μέχρι πριν από περίπου 30 χρόνια, η γενική άποψη ήταν ότι η αθηροσκλήρωση ήταν μια μη αναστρέψιμη, εξελισσόμενη νόσος, η οποία τελικά θα κατέληγε στην απόφραξη μίας ή περισσότερων αρτηριών της καρδιάς, προκαλώντας καρδιακή προσβολή», αναφέρει ο καρδιολόγος δρ William Boden, επιστημονικός διευθυντής του Δικτύου Κλινικών Μελετών του Συστήματος Υγείας Βετεράνων της Νέας Αγγλίας και λέκτορας Ιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ.
Οι γιατροί αναγνωρίζουν τώρα ότι οι περισσότερες καρδιακές προσβολές οφείλονται σε αρτηρίες που είναι φραγμένες κατά 30% με 40% μόνο, αλλά απόφραξη δημιουργείται από τη λεγόμενη ασταθή πλάκα, η οποία υφίσταται ρήξη (σπάει) χωρίς προειδοποίηση.
Οι θρόμβοι αίματος που δημιουργούνται διακόπτουν τη ροή του αίματος, προκαλώντας καρδιακή προσβολή. Αυτό εξηγεί γιατί μερικές φορές οι άνθρωποι παθαίνουν καρδιακή προσβολή φαινομενικά από το πουθενά, χωρίς να προηγηθεί στηθάγχη ως προειδοποιητικό σημείο, εξηγεί ο δρ Boden.
Στην πραγματικότητα, η στηθάγχη συνήθως δεν εμφανίζεται παρά μόνο όταν ένα τμήμα μιας στεφανιαίας αρτηρίας έχει φράξει κατά τουλάχιστον 70%.
«Η καρδιά έχει μια απίστευτη ικανότητα να προσαρμόζεται, διαστέλλοντας τις μικρότερες αρτηρίες μετά το στενεμένο τμήμα της αρτηρίας», συμπληρώνει ο δρ Boden.
Γιατί τα φάρμακα δείχνουν πιο λογική λύση
Η παρόρμηση για διάνοιξη μιας αρτηρίας με σοβαρή στένωση μέσω αγγειοπλαστικής και τοποθέτησης stent είναι κατανοητή. Αρκετές μεγάλες μελέτες όμως επιβεβαιώνουν ότι στα άτομα με σταθερή στηθάγχη, τα stent δεν προσφέρουν κάποιο πλεονέκτημα έναντι της βέλτιστης φαρμακευτικής θεραπείας όσον αφορά την πρόληψη των καρδιακών προσβολών ή του θανάτου.
Τα φάρμακα βοηθούν στην αντιμετώπιση (και ίσως στη σταθεροποίηση ή ακόμη και στην αναστροφή) της αθηροσκλήρωσης σε όλες τις αρτηρίες της καρδιάς, ενώ τα stent αντιμετωπίζουν μόνο συγκεκριμένα σημεία. Η φαρμακοθεραπεία είναι επίσης λιγότερο δαπανηρή και έχει λιγότερες ανεπιθύμητες ενέργειες.
Τρεις κατηγορίες φαρμάκων βοηθούν στην ανακούφιση από τη στηθάγχη: β-αποκλειστές (οι οποίοι επιβραδύνουν τον ρυθμό της καρδιάς, μειώνοντας τις απαιτήσεις της για αίμα), αποκλειστές των διαύλων ασβεστίου και νιτρικά (που χαλαρώνουν και διευρύνουν τα αιμοφόρα αγγεία).
Ωστόσο, δεν μπορεί κάποιος να περιμένει βελτίωση μέσα σε λίγες ημέρες ή ακόμη και εβδομάδες, επισημαίνει ο δρ Boden. Πρόσφατα ευρήματα δείχνουν ότι μπορεί να χρειαστούν τρεις έως έξι μήνες προτού υποχωρήσουν τα συμπτώματα στηθάγχης. «Τα στοιχεία δείχνουν με εξαιρετική σταθερότητα ότι τα περισσότερα άτομα που αντιμετωπίζονται με τη βέλτιστη φαρμακευτική θεραπεία έχουν τα καλύτερα αποτελέσματα στην πάροδο του χρόνου», δηλώνει ο δρ Boden.
Είναι κατανοητό ότι τα άτομα με σταθερή στηθάγχη φοβούνται μήπως τους συμβεί θανατηφόρος καρδιακή προσβολή. Όμως, οι μελέτες δείχνουν ότι ο κίνδυνος είναι χαμηλός – περίπου 0,4% μόνο κατ’ έτος στα άτομα που αντιμετωπίζουν προσεκτικά όλους τους παράγοντες κινδύνου. Αυτό σημαίνει καθόλου κάπνισμα, υγιεινή διατροφή με άφθονες φυτοφαγικές τροφές, τακτική άσκηση και διαχείριση του στρες, επιπρόσθετα στη λήψη του σωστού συνδυασμού και των σωστών δόσεων φαρμάκων.
Πώς γίνεται αισθητή η στηθάγχη;
Ο όρος «στηθάγχη», ο οποίος στα αγγλικά είναι «angina» και προέρχεται από τη λατινική λέξη «angere» (που σημαίνει πνίξιμο ή στραγγάλισμα), συνήθως ορίζεται απλώς ως πόνος στον θώρακα. Ωστόσο, η στηθάγχη περιγράφεται συχνότερα ως ενόχληση παρά ως πόνος. Ορισμένοι λένε ότι μοιάζει με πίεση ή βάρος, ενώ άλλοι την περιγράφουν ως μια αίσθηση σφιξίματος ή καύσου (καψίματος) στο κέντρο του θώρακα. Σε ορισμένους, η ενόχληση εμφανίζεται στον αριστερό βραχίονα, στον αυχένα ή στο σαγόνι.
Η σταθερή στηθάγχη εμφανίζεται σε συνθήκες καταπόνησης (όπως γρήγορο περπάτημα ή ανέβασμα μιας σκάλας) και, σε ορισμένες περιπτώσεις, σε καταστάσεις συναισθηματικού στρες. Συνήθως υποχωρεί μετά από λίγα λεπτά ηρεμίας.
Αντιθέτως, η ασταθής στηθάγχη εμφανίζεται χωρίς προειδοποίηση, με ελάχιστη σωματική κόπωση ή ακόμη και όταν βρίσκεστε σε ηρεμία ή κοιμάστε. Η στηθάγχη που εμφανίζεται συχνότερα επιδεινώνεται ή διαρκεί περισσότερο από το συνηθισμένο θεωρείται ασταθής και μπορεί να σηματοδοτεί μια καρδιακή προσβολή. Εάν τα συμπτώματά σας δεν υποχωρούν εντός 10 λεπτών, καλέστε το 166.
