Η χρόνια φλεγμονή αποτελεί κοινό παρονομαστή σε πολλά νοσήματα και μπορεί να μπείτε στον πειρασμό να κάνετε εξέταση αίματος για να ελέγξετε τι κίνδυνο διατρέχετε. Είναι αρκετά εύκολο: σε αρκετές περιπτώσεις, κάποια εργαστήρια κάνουν –χωρίς συνταγή γιατρού– μια εξέταση που μετρά έναν δείκτη φλεγμονής ο οποίος ονομάζεται C-αντιδρώσα πρωτεΐνη (CRP). Προσοχή όμως: Η εξέταση CRP με δική σας πρωτοβουλία κρύβει ορισμένες παγίδες.
Τι είναι η εξέταση CRP;
Η CRP είναι μια πρωτεΐνη που παράγεται από το ήπαρ (συκώτι) όταν υπάρχει τραυματισμός, λοίμωξη ή φλεγμονή στο σώμα. Η πρωτεΐνη αυτή βοηθά το ανοσοποιητικό σύστημα να επουλώσει το τραύμα ή να καταπολεμήσει τη λοίμωξη.
Υπάρχουν διάφορες καταστάσεις που μπορεί να οδηγήσουν σε αισθητή αύξηση του επιπέδου της CRP: από ένα κρυολόγημα ή ένα άσχημο κόψιμο έως τα αυτοάνοσα νοσήματα, ο καρκίνος, η καρδιοπάθεια ή η παχυσαρκία.
Οι γιατροί ζητούν την εξέταση CRP –ορισμένες φορές ονομάζεται εξέταση C-αντιδρώσας πρωτεΐνης υψηλής ευαισθησίας (hsCRP)– προκειμένου να παρακολουθήσουν διάφορες παθήσεις.
Για παράδειγμα, η CRP μπορεί να μετρηθεί (μαζί με άλλους δείκτες του αίματος) για να αξιολογηθεί πόσο ενεργή είναι η ρευματοειδής αρθρίτιδα ή για να διαπιστωθεί πόσο αποτελεσματικά είναι τα φάρμακα που λαμβάνονται για να μειωθεί η φλεγμονή. Η CRP χρησιμοποιείται επίσης ως προγνωστικός παράγοντας για την καρδιαγγειακή νόσο, την καρδιακή προσβολή ή το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο.
Σε κάποιο άτομο που έχει άμεσο κίνδυνο για καρδιαγγειακή νόσο, η εξέταση CRP μπορεί να βοηθήσει τον γιατρό να αποφασίσει αν θα συνταγογραφήσει φάρμακο για τη μείωση του κινδύνου.
Εξετάσεις χωρίς εντολή γιατρού
Η εξέταση CRP προωθείται όλο και περισσότερο σε άτομα που ασχολούνται ενεργά με την υγεία τους ως ένας τρόπος να ανιχνεύσουν αν έχουν χρόνια φλεγμονή. Στις ΗΠΑ, υπάρχουν δύο τρόποι για να κάνει κάποιος αυτή την εξέταση χωρίς εντολή γιατρού.
Ο ένας τρόπος είναι να επισκεφθεί οποιαδήποτε στιγμή ένα εργαστήριο. Ο πελάτης κλείνει απλώς ένα ραντεβού για δειγματοληψία αίματος και στη συνέχεια πληρώνει για την εξέταση από την τσέπη του.
Ο άλλος τρόπος είναι να την κάνει μέσω ενός διαδικτυακού εργαστηρίου, το οποίο θα του στείλει ένα κιτ δειγματοληψίας. Όταν το κιτ φθάσει, ο πελάτης τρυπά λίγο ένα δάχτυλο του χεριού για να λάβει ένα μικρό δείγμα αίματος και στη συνέχεια ταχυδρομεί το δείγμα στο εργαστήριο.
Για να λάβει τα αποτελέσματα, ο πελάτης συνδέεται στην ιστοσελίδα του εργαστηρίου ή δέχεται τηλεφωνική κλήση ή επιστολή από το εργαστήριο.
Πιθανά προβλήματα
Η εξέταση CRP χωρίς εντολή γιατρού έχει μειονεκτήματα. Το ένα είναι το κόστος: οι εξετάσεις χωρίς εντολή γιατρού πολύ συχνά δεν καλύπτονται από την ασφάλιση και θα πρέπει να τις πληρώσετε από την τσέπη σας. Άλλα πιθανά προβλήματα είναι τα εξής:
Τα κατ’ οίκον κιτ μπορεί να οδηγήσουν σε λάθη. «Η κατ’ οίκον δειγματοληψία αίματος από το δάχτυλο με έναν σκαρφιστήρα (μικρό κοπίδι) μπορεί να συνοδευτεί από σφάλματα που επηρεάζουν τα τελικά αποτελέσματα.
Για παράδειγμα, αν πρέπει να «αρμέξετε» το δάχτυλο πιέζοντάς το για να λάβετε περισσότερο αίμα, υπάρχει πιθανότητα να αραιώσετε το αίμα με άλλα υγρά, με αποτέλεσμα το δείγμα να περιέχει μειωμένη ποσότητα σημαντικών δεικτών του αίματος», σχολιάζει ο δρ Nader Rifai, καθηγητής Παθολογίας στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ και πρωτοπόρος στην εξέταση CRP.
Δεν έχετε την πλήρη εικόνα. Παρότι το εργαστήριο θα σας ενημερώσει για το επίπεδο της CRP, δεν θα σας εξηγήσει τι σημαίνει ένα μεμονωμένο περιστατικό φλεγμονής για την υγεία σας. Το αποτέλεσμα της εξέτασης CRP είναι μόνο ένα μέρος των δεδομένων που σχετίζονται με την υγεία σας και μπορεί να έρχεται σε αντίφαση με άλλα στοιχεία, ιδίως σε ορισμένες καταστάσεις.
«Παρότι το επίπεδο της CRP είναι ένας δείκτης του πόσο ενεργή είναι η ρευματοειδής αρθρίτιδα, μερικές φορές το επίπεδο είναι φυσιολογικό ακόμη και όταν η ρευματοειδής αρθρίτιδα είναι ενεργή ή είναι υψηλό ακόμη και όταν άλλα στοιχεία δείχνουν ότι η αρθρίτιδα δεν είναι ενεργή», επισημαίνει ο ρευματολόγος δρ Robert Shmerling, αναπληρωτής καθηγητής Ιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ και ιατρικός εκδότης της ειδικής έκθεσης υγείας του Χάρβαρντ με τίτλο Fighting Inflammation (Καταπολέμηση της φλεγμονής, www.health.harvard.edu/ui).
Τα αποτελέσματα μπορεί να προκαλέσουν άγχος. Ένα εργαστηριακό αποτέλεσμα που δείχνει υψηλό επίπεδο CRP, χωρίς να ακολουθήσει συζήτηση με τον γιατρό σας, μπορεί να σας προκαλέσει περιττό αίσθημα άγχους και δυσφορίας.
Τα αποτελέσματα θα μπορούσαν να δημιουργήσουν ένα εσφαλμένο αίσθημα ασφάλειας. Για παράδειγμα, «εάν το αποτέλεσμα της εξέτασης βρίσκεται σε ένα εύρος που υποδηλώνει χαμηλότερο κίνδυνο για καρδιαγγειακή νόσο, αυτό δεν αποτελεί εγγύηση ότι δεν διατρέχετε κανέναν κίνδυνο και ότι μπορείτε να ξεχάσετε τα προληπτικά μέτρα», δηλώνει ο δρ Peter Libby, καρδιολόγος στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ Brigham and Women’s Hospital, ο οποίος έχει διεξαγάγει έρευνα που έχει συμβάλει στο να εξηγηθεί ο ρόλος της φλεγμονής στην καρδιαγγειακή νόσο.
Μπορεί να οδηγήσει σε μη απαραίτητη θεραπεία. «Εάν κάποιος κάνει εξέταση CRP με δική του πρωτοβουλία και το αποτέλεσμα είναι λίγο υψηλό, φοβάμαι ότι μπορεί να τρέξει να αγοράσει συμπληρώματα αμφιβόλου αξίας, τα οποία μπορεί να περιέχουν κρυμμένα ανθυγιεινά συστατικά», δηλώνει ο δρ Libby.
«Ή μπορεί να κάνει κάποια περιττή απεικονιστική εξέταση που δεν απαιτεί εντολή γιατρού, εκθέτοντας το σώμα του σε ακτινοβολία».
Τι πρέπει να κάνετε
Εάν ενδιαφέρεστε να μετρήσετε τη CRP για οποιονδήποτε λόγο, συζητήστε πρώτα με τον γιατρό σας.
Ο γιατρός σας μπορεί να συμφωνήσει ότι η εξέταση είναι χρήσιμη και να σας δώσει παραπεμπτικό για να την κάνετε σε ένα αξιόπιστο εργαστήριο, όπου θα καλύπτεται από την ασφάλισή σας ή θα είναι λιγότερο ακριβή από ό,τι αν την κάνατε μόνοι σας σε ένα φυσικό ή ηλεκτρονικό εργαστήριο.
Τι γίνεται αν είστε υγιής και απλώς έχετε περιέργεια να μάθετε το επίπεδο της CRP; «Θα συνιστούσα να μην υποκύψετε στην περιέργειά σας. Δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι η αναζήτηση ενδείξεων ήπιας φλεγμονής σε ένα άτομο χωρίς υποψία για φλεγμονώδη νόσο είναι καλή ιδέα», σχολιάζει ο δρ Shmerling.
«Με ενοχλεί η ιδέα να πετούν οι άνθρωποι τα λεφτά τους σε εξετάσεις που μπορεί να τους προκαλέσουν δυσφορία και άγχος, αλλά να μην κάνουν κάποια απλά πράγματα που καταπολεμούν τη χρόνια φλεγμονή», δηλώνει ο δρ Libby.
«Θα προτιμούσα να ασκούνται τακτικά, να τρώνε υγιεινά, να κοιμούνται αρκετά, να μην καπνίζουν, να καταναλώνουν λιγότερο αλκοόλ και να παίρνουν τα συνταγογραφούμενα φάρμακά τους».
