Γάτες, κουκουβάγιες, ρακούν και ελάφια: είναι κάποια από τα ζώα που διαθέτουν εξαιρετική νυχτερινή όραση. Εμείς οι άνθρωποι δεν συμπεριλαμβανόμαστε στη λίστα. Τα μάτια μας έχουν μόνο ένα κλάσμα του οπτικού μηχανισμού που απαιτείται για καλή όραση στο σκοτάδι και η περιορισμένη μας ικανότητα επιδεινώνεται ακόμη περισσότερο με την ηλικία (βλ. «Πώς αλλάζει η όρασή μας τη νύχτα»).
Έτσι, η μειωμένη νυχτερινή όραση δημιουργεί δυσκολίες στην οδήγηση τη νύχτα ή μας κάνει να σκοντάφτουμε σε ένα σκοτεινό δωμάτιο, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε ατυχήματα και τραυματισμούς.
Πώς μπορείτε να μείνετε ασφαλείς; Δεν υπάρχει φαρμακευτική θεραπεία που να αποκαθιστά τη νυχτερινή όραση, αλλά οι παρακάτω συμβουλές μπορεί να σας βοηθήσουν.
Κάντε τακτικά οφθαλμολογικές εξετάσεις. Χρειάζεστε μια διεξοδική οφθαλμολογική εξέταση κάθε ένα ή δύο χρόνια, ανάλογα με την όρασή σας. Με αυτόν τον τρόπο θα εντοπίσετε τα πρώιμα σημάδια μιας οφθαλμικής πάθησης και θα βεβαιωθείτε ότι φοράτε τα σωστά γυαλιά.
«Η μη διορθωμένη όραση είναι μία από τις συχνότερες αιτίες που μας δυσκολεύουν να δούμε τη νύχτα. Συχνά, η διόρθωση της συνταγής για τα γυαλιά όρασης μειώνει τις αντανακλάσεις όταν οδηγείτε τη νύχτα», δηλώνει η δρ Haley Italia, οπτομέτρης στο Νοσοκομείο Ωτορινολαρυγγολογίας της Μασαχουσέτης, που υπάγεται στο Χάρβαρντ.
Αντιμετωπίστε τυχόν υποκείμενες παθήσεις. Η ξηροφθαλμία και ο καταρράκτης (θόλωση του φακού του ματιού) δυσκολεύουν την όραση τη νύχτα. Η αντιμετώπισή τους βελτιώνει τη νυχτερινή όραση.
Έχετε πάντα πρόχειρο έναν φακό. Κατεβάστε μια εφαρμογή λειτουργίας φακού στο smartphone σας ή έχετε μαζί σας έναν μικρό φακό τσέπης για την περίπτωση που χρειαστεί να δείτε πού περπατάτε.
Ανάψτε τα φώτα. «Εξετάστε το ενδεχόμενο να προσθέσετε περισσότερες λάμπες για τον φωτισμό του σπιτιού σας και να εγκαταστήσετε νυχτερινά φώτα σε όλο το σπίτι.
Για την ανάγνωση, συνιστώ τα πορτατίφ με εύκαμπτο λαιμό, τα οποία μπορούν να προσαρμοστούν εύκολα», προτείνει η δρ Haley Italia. Επίσης, έχετε ανοιχτά τα στόρια ή τα παντζούρια των παραθύρων στη διάρκεια της ημέρας.
Φροντίστε τα γυαλιά σας. Πλένετε τακτικά τους φακούς τους και πηγαίνετέ τα σε έναν οπτικό για να αποκαταστήσει μικρές γρατζουνιές ή να προσθέσει αντιθαμβωτική επικάλυψη που μειώνει τις αντανακλάσεις.
Διατηρείτε το παρμπρίζ και τα φώτα του αυτοκινήτου καθαρά. Ακόμη και λίγη σκόνη μπορεί να σας εμποδίσει να δείτε καθαρά τον δρόμο τη νύχτα. Πλένετε το αυτοκίνητό σας και φροντίστε να είναι γεμάτο το δοχείο με το υγρό των υαλοκαθαριστήρων.
Προσαρμόστε τη νυχτερινή σας οδήγηση. Χαμηλώστε την ένταση στα φωτάκια του ταμπλό, που μπορεί να προκαλέσουν αντανακλάσεις. Παρακολουθείτε τη δεξιά λωρίδα του δρόμου όταν σας ενοχλούν τα φώτα των αυτοκινήτων από το αντίθετο ρεύμα. Χρησιμοποιείτε τη νυχτερινή ρύθμιση στον καθρέφτη οπίσθιας θέασης. «Επίσης, χρησιμοποιείτε διαδρομές που σας είναι γνωστές και με καλά φωτισμένους δρόμους, όπου θα σας είναι πιο εύκολο να οδηγήσετε τη νύχτα», συνιστά η δρ Italia.
Τι γίνεται αν οι παραπάνω μέθοδοι δεν έχουν αποτέλεσμα; «Ίσως θα πρέπει να περιοριστείτε στο να οδηγείτε μόνο την ημέρα», απαντά η δρ Italia. «Δεν είναι βολικό, αλλά η ασφάλειά σας προέχει».
Πώς αλλάζει η όρασή μας τη νύχτα
Χρειαζόμαστε τουλάχιστον λίγο φως (όπως αυτό του φεγγαριού) για να μπορούμε να δούμε στο σκοτάδι. Επίσης χρειαζόμαστε την ικανότητα να χρησιμοποιήσουμε αυτό το φως: το μάτι συλλέγει και εστιάζεται στο φως και στέλνει σήματα στον εγκέφαλο, ο οποίος τα μεταφράζει σε εικόνες. Οι αλλαγές που επέρχονται με την αύξηση της ηλικίας μπορεί να επηρεάσουν αυτή τη διαδικασία. Δείτε ορισμένα παραδείγματα:
– Χάνουμε ορισμένα φωτοευαίσθητα κύτταρα του οφθαλμού (φωτοϋποδοχείς). Οι πολύ ευαίσθητοι φωτοϋποδοχείς, που ονομάζονται ραβδία, είναι βασικοί για τη νυχτερινή όραση. Ο αριθμός των ραβδίων στα μάτια μας μειώνεται με την ηλικία.
– Η κόρη των οφθαλμών γίνεται μικρότερη. Η κόρη –μικρό άνοιγμα που μοιάζει με μικρή μαύρη τελεία– επιτρέπει στο φως να εισέλθει στον οφθαλμό. Το μέγεθος της κόρης (και η ποσότητα του φωτός που εισέρχεται) ελέγχεται από τους μυς της ίριδας (του έγχρωμου τμήματος του οφθαλμού). «Οι μύες αυτοί εξασθενούν με την ηλικία, οπότε οι κόρες γίνονται μικρότερες, επιτρέποντας να εισέλθει λιγότερο φως στους οφθαλμούς. Για τον λόγο αυτό, χρειάζεστε περισσότερο φως για να βλέπετε άνετα», εξηγεί η δρ Haley Italia, οπτομέτρης στο Νοσοκομείο Ωτορινολαρυγγολογίας της Μασαχουσέτης, που υπάγεται στο Χάρβαρντ.
– Οι οφθαλμοί μας αντιδρούν πιο αργά στις αλλαγές της έντασης του φωτός. Σε οποιαδήποτε ηλικία, οι φωτοϋποδοχείς χρειάζονται χρόνο για να προσαρμοστούν όταν κοιτάμε ένα έντονο φως ή όταν φεύγουμε από ένα φωτισμένο δωμάτιο για να μπούμε σε ένα σκοτεινό δωμάτιο. Στα ηλικιωμένα άτομα, η διαδικασία αυτή απαιτεί περισσότερο χρόνο.
– Οι φακοί των οφθαλμών θολώνουν. «Ο φακός στο εσωτερικό κάθε ματιού υφίσταται μικροσκοπικές αλλοιώσεις με την πάροδο του χρόνου, οι οποίες τελικά οδηγούν σε έναν θαμπό φακό – μια πάθηση που ονομάζεται καταρράκτης. Ακόμη και οι πρώιμες αλλαγές, προτού εκδηλωθεί καταρράκτης, προκαλούν σκέδαση του φωτός (διασκορπισμό των φωτεινών ακτίνων) καθώς αυτό εισέρχεται στον οφθαλμό, μειώνοντας την ποιότητα της όρασης ή προκαλώντας μια λάμψη γύρω από τα φώτα των αυτοκινήτων ή τα φώτα του δρόμου», επισημαίνει η δρ Italia.
– Τα μάτια μας ξηραίνονται. Σε μεγάλη ηλικία παράγουμε λιγότερα δάκρυα, γεγονός που μπορεί να ερεθίσει την εξωτερική επιφάνεια του οφθαλμού (τον κερατοειδή χιτώνα) και να προκαλέσει σκέδαση του εισερχόμενου φωτός. «Η ξηρότητα των οφθαλμών είναι ιδιαίτερα αισθητή στο τέλος της ημέρας και μπορεί να προκαλέσει αντανακλάσεις ή θαμπή όραση τη νύχτα», δηλώνει η δρ Italia.
– Η όρασή μας επιδεινώνεται. Η ποιότητα της όρασης μειώνεται με την ηλικία, γεγονός που μπορεί να μας δυσκολέψει να βλέπουμε το βράδυ. «Ακόμη και αν είστε τυχεροί και εξακολουθείτε να έχετε όραση 20/20 στην ηλικία των 70 ετών, πιθανότατα δεν θα έχετε την ίδια διακριτική ικανότητα που είχατε 50 χρόνια πριν. Οι εναπομείναντες φωτοϋποδοχείς είναι λιγότερο πυκνοί και λιγότερο ικανοί να διακρίνουν μικρές λεπτομέρειες», επισημαίνει η δρ Italia.
