Τα τυπικά συμπτώματα μιας καρδιακής προσβολής –η δυσφορία που συνοδεύεται από αίσθηση σφιξίματος στο στήθος και δύσπνοια– συνήθως παρουσιάζονται όταν λόγω της απόφραξης μιας στεφανιαίας αρτηρίας παρεμποδίζεται ή διακόπτεται η παροχή αίματος προς την καρδιά.
Τα ίδια συμπτώματα, όμως, είναι δυνατό να παρουσιαστούν και όταν οι στεφανιαίες αρτηρίες δεν έχουν κάποιο πρόβλημα. Σε μερικές από αυτές τις περιπτώσεις η αιτία μπορεί να είται το σύνδρομο ραγισμένης καρδιάς.
Επίσης γνωστή ως μυοκαρδιοπάθεια takotsubo ή μυοκαρδιοπάθεια από στρες, αυτή η σπάνια πάθηση συνήθως προκαλείται από σοβαρό συναισθηματικό ή σωματικό στρες, όπως από τον θάνατο ενός αγαπημένου προσώπου, μια σοβαρή αρρώστια ή επέμβαση, ή μια φυσική καταστροφή.
Άλλοι πιθανοί παράγοντες πυροδότησης είναι μια έντονη διαφωνία, οικονομική καταστροφή, έντονος φόβος ή (σε σπάνιες περιπτώσεις) ακόμη και ευτυχή γεγονότα, όπως ένας γάμος ή ένα πάρτι-έκπληξη.
«Το αιφνίδιο, ακραίο στρες μπορεί να προκαλέσει απότομη αύξηση της αδρεναλίνης, που επιταχύνει έναν καταρράκτη διεργασιών στην καρδιά, τις οποίες μόλις έχουμε αρχίσει να ανακαλύπτουμε», λέει η δρ Malissa Wood, συνδιευθύντρια του Προγράμματος για τη Γυναικεία Καρδιολογική Υγεία Corrigan Women’s Heart Health Program στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ Massachusetts General Hospital.
Οι αλλαγές επηρεάζουν τα κύτταρα και τα αιμοφόρα αγγεία του καρδιακού μυός (του μυοκαρδίου), αλλοιώνοντας προσωρινά το σχήμα της αριστερής κοιλίας, της κοιλότητας της καρδιάς που προωθεί το αίμα στο σώμα (βλ. «Η καρδιά που αλλάζει σχήμα»).
Η καρδιά πρέπει να εργάζεται πιο σκληρά από ό,τι συνήθως, με αποτέλεσμα την πρόκληση πόνου στο στήθος και δύσπνοιας.
Περιστατικά σε γυναίκες μέσης ηλικίας
Η μυοκαρδιοπάθεια takotsubo, ένα σύνδρομο που εμφανίζεται πολύ πιο συχνά στις γυναίκες από ό,τι στους άνδρες, μπορεί να μην είναι τόσο σπάνια όσο πιστευόταν κάποτε, σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύθηκε στις 19 Οκτωβρίου 2021 στο επιστημονικό περιοδικό Journal of the American Heart Association.
Με βάση δεδομένα νοσοκομείων για περισσότερα από 135.000 άτομα που διαγνώστηκαν με μυοκαρδιοπάθεια takotsubo από το 2006 έως το 2017, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η επίπτωση της νόσου αυξήθηκε σταθερά για το παραπάνω διάστημα.
Επίσης, στις γυναίκες ηλικίας 50 έως 74 ετών, οι διαγνώσεις της takotsubo αυξήθηκαν έξι με δέκα φορές ταχύτερα συγκριτικά με οποιαδήποτε άλλη ηλικιακή ομάδα.
«Σε γενικές γραμμές, σήμερα βρισκόμαστε σε καλύτερη θέση όσον αφορά τον εντοπισμό και τη διάγνωση όλων των ειδών των καρδιακών προσβολών σε γυναίκες», λέει η δρ Wood. Πριν από τις αρχές της δεκαετίας του 2000, η διάγνωση καρδιοπαθειών στις γυναίκες υπολειπόταν σημαντικά.
Η αύξηση των περιστατικών της μυοκαρδιοπάθειας takotsubo από τότε, πιθανότατα αντανακλά τις αυξημένες γνώσεις των καρδιολόγων σχετικά με τη νόσο, αναφέρει. «Θα έχει ενδιαφέρον να παρατηρήσουμε πώς μεταβάλλεται η επίπτωση της νόσου στο περιβάλλον της πανδημίας Covid-19, δεδομένου του ακραίου συναισθηματικού και σωματικού στρες που έχει βιώσει ο κόσμος».
Διάγνωση της ραγισμένης καρδιάς
Όταν κανείς προσέρχεται στο τμήμα επειγόντων περιστατικών με πόνο στο στήθος, υποβάλλεται σε μια εξέταση η οποία καταγράφει την ηλεκτρική δραστηριότητα της καρδιάς (ηλεκτροκαρδιογράφημα) και σε αιματολογικές εξετάσεις.
Με την takotsubo όμως, τα αποτελέσματα των παραπάνω εξετάσεων μπορεί να είναι παρόμοια με εκείνα μιας κανονικής καρδιακής προσβολής.
Έτσι, οι γιατροί βασίζονται σε έναν υπέρηχο της καρδιάς (ηχοκαρδιογράφημα) προκειμένου να ελέγξουν τη χαρακτηριστική αλλαγή στο σχήμα της καρδιάς, αν και είναι πιθανό να χρειαστούν περισσότερο επεμβατικές εξετάσεις για τον αποκλεισμό της «κανονικής» καρδιακής προσβολής.
«Το ιστορικό ενός ατόμου μάς δίνει την καλύτερη πληροφόρηση από οτιδήποτε άλλο», λέει η δρ Wood. Το γεγονός-ερέθισμα συνήθως συμβαίνει λεπτά ή ώρες πριν από την εμφάνιση των συμπτωμάτων, συμπληρώνει.
Παρότι τα συμπτώματα υποχωρούν γρήγορα με θεραπευτική αγωγή, η ανωμαλία της καρδιάς μπορεί να επιμείνει για εβδομάδες.
Όμως η βλάβη συνήθως δεν είναι μόνιμη και οι περισσότεροι ασθενείς αναρρώνουν πλήρως εντός ενός μήνα.
Θεραπεύοντας μια ραγισμένη καρδιά
Η αντιμετώπιση της μυοκαρδιοπάθειας takotsubo συνήθως περιλαμβάνει αντιυπερτασικά φάρμακα, που είναι γνωστά ως αναστολείς ΜΕΑ και β-αποκλειστές, τα οποία βοηθούν στη μείωση του φορτίου του καρδιακού έργου.
Εξίσου σημαντική είναι η αντιμετώπιση των σωματικών και συναισθηματικών παθήσεων που έχουν διαδραματίσει κάποιο ρόλο στην πρόκληση της διαταραχής αυτής, λέει η δρ Wood.
«Φροντίζω οι ασθενείς μου να έχουν πρόσβαση σε ψυχοθεραπεία ή σε προγράμματα που θα τους βοηθήσουν να διαχειρίζονται το στρες, όπως προγράμματα εκπαίδευσης στην ενσυνειδητότητα και την ψυχική ανθεκτικότητα στα Osher Center for Integrative Medicine και the Benson-Henry Institute».
Η καρδιά που αλλάζει σχήμα
Στις αρχές της δεκαετίας του 1990, Ιάπωνες γιατροί περιέγραψαν πρώτοι μια πάθηση κατά την οποία η αριστερή κοιλία της καρδιάς παίρνει ένα ασυνήθιστο σχήμα, δηλαδή εμφανίζει έναν στενό αυχένα και ένα στρογγυλό κάτω μέρος. Το σχήμα μοιάζει με tako-tsubo, ένα παραδοσιακό πήλινο δοχείο που χρησιμοποιούν οι ψαράδες ως παγίδα για χταπόδια.
Καθώς συναισθηματικά φορτισμένα γεγονότα, όπως βαθιά θλίψη ή έντονο στρες, συχνά προηγούνται της μυοκαρδιοπάθειας takotsubo, η πάθηση είναι γνωστή και με τις ονομασίες σύνδρομο ραγισμένης καρδιάς και μυοκαρδιοπάθεια από στρες. Σωματικό
στρες από ατύχημα, ασθένεια ή χειρουργική επέμβαση είναι επίσης πιθανό να προκαλέσουν το πρόβλημα, αλλά σε ένα ποσοστό περίπου 20% των περιπτώσεων, δεν μπορεί να εντοπιστεί συγκεκριμένο ερέθισμα.
