Ενα ανεύρυσμα –μια μη φυσιολογική διεύρυνση σαν εξόγκωμα ή σάκος σαν μπαλόνι σε μια αρτηρία– μπορεί να σχηματιστεί σε διάφορα σημεία του σώματος και του εγκεφάλου. Συνήθως όμως παρουσιάζεται στη μεγαλύτερη αρτηρία του σώματος, την αορτή, η οποία διέρχεται από το κέντρο του σώματος (βλ. εικόνα).
Τα ανευρύσματα της κοιλιακής αορτής εμφανίζονται σε ποσοστό που φτάνει το 7% των ατόμων 50 ετών και άνω, με μεγαλύτερη συχνότητα σε ηλικιωμένους άνδρες καπνιστές. Ως επί το πλείστον, τα ανευρύσματα αυτά παραμένουν μικρά, αυξάνονται αργά και ενέχουν μικρό κίνδυνο.
Ένας μικρός αριθμός όμως μεγεθύνεται γρήγορα και υπάρχει πιθανότητα να υποστεί ρήξη, με ελάχιστη προειδοποίηση. Η μαζική αιμορραγία που προκαλείται στο εσωτερικό της κοιλιακής χώρας είναι συνήθως θανατηφόρα.
«Δυστυχώς, τα ανευρύσματα της κοιλιακής αορτής δεν προκαλούν συμπτώματα παρά μόνο λίγο πριν από τη ρήξη τους», λέει ο δρ Marc Schermerhorn, επικεφαλής Αγγειοχειρουργικής στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ Beth Israel Deaconess Medical Center.
Το τμήμα αυτό της αορτής εντοπίζεται βαθιά μέσα στο σώμα, ακριβώς μπροστά από τη σπονδυλική στήλη, και έχει πλάτος περίπου 2 εκατοστά.
Κατά τη διάρκεια μιας φυσικής εξέτασης ρουτίνας, οι γιατροί της πρωτοβάθμιας φροντίδας συνήθως δεν μπορούν να ψηλαφίσουν μικρά ανευρύσματα της κοιλιακής αορτής, ενώ εύκολα μπορεί να προσπεράσει κανείς ακόμη και ένα μεγάλο ανεύρυσμα, λέει ο δρ Schermerhorn.
Για τον λόγο αυτόν, τα άτομα που διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο για ανευρύσματα κοιλιακής αορτής θα πρέπει να υποβάλλονται σε προσυμπτωματικό έλεγχο μέσω ενός και μοναδικού υπερήχου της κοιλιακής χώρας, μιας απλής, ανώδυνης εξέταση που διαρκεί περίπου 30 λεπτά.
Ποιοι θα πρέπει να εξετάζονται;
Ο προσυμπτωματικός έλεγχος για ανεύρυσμα κοιλιακής αορτής (ΑΚΑ) καλύπτεται πλήρως από το ασφαλιστικό σύστημα Medicare Part B στις ΗΠΑ για:
– Οποιονδήποτε έχει οικογενειακό ιστορικό ΑΚΑ.
– Άνδρες μεταξύ 65 και 75 ετών που έχουν καπνίσει τουλάχιστον 100 τσιγάρα σε οποιαδήποτε περίοδο της ζωής τους.
Παρ’ όλα αυτά, λίγοι φαίνεται να εκμεταλλεύονται αυτόν τον δωρεάν προσυμπτωματικό έλεγχο. Εάν πληροίτε τα κριτήρια και ο γιατρός σας δεν σας έχει συστήσει την εξέταση, ζητήστε να σας γράψει ένα παραπεμπτικό, λέει ο δρ Schermerhorn.
Γιατί σχηματίζονται τα ανευρύσματα
Το κάπνισμα αποτελεί ισχυρό παράγοντα κινδύνου για πολλές παθήσεις, και τα ανευρύσματα κοιλιακής αορτής δεν αποτελούν εξαίρεση. Ακόμη και άνδρες που κάπνιζαν ελαφρά για μια σύντομη περίοδο της ζωής τους όταν ήταν νεότεροι αντιμετωπίζουν αυξημένο κίνδυνο, λέει ο δρ Schermerhorn.
«Η επίπτωση που προκλήθηκε από το κάπνισμα μπορεί να έγινε όταν ήσασταν στη δεκαετία των 20-30 ετών, αλλά δεν εμφανίζεται παρά αρκετά χρόνια αργότερα», εξηγεί. Όσο περισσότερο καπνίζατε, τόσο υψηλότερος είναι ο κίνδυνος που διατρέχετε.
Η διακοπή του καπνίσματος αφού γίνει διάγνωση ΑΚΑ είναι σίγουρα ωφέλιμη, δεδομένου ότι όσοι συνεχίζουν το κάπνισμα τείνουν να έχουν πολύ χειρότερη έκβαση από εκείνους που το σταματούν, προσθέτει. Η υπέρταση μπορεί επίσης να αυξήσει τις πιθανότητες περαιτέρω ανάπτυξης και ρήξης ενός ανευρύσματος.
Παρακολούθηση των ΑΚΑ
Εάν κατά τον προσυμπτωματικό έλεγχό σας εντοπιστεί ένα μικρό ανεύρυσμα (με διάμετρο μικρότερη από 4 εκ. περίπου), θα πρέπει να το ελέγχετε κάθε δύο χρόνια. Εάν το ανεύρυσμα φτάνει τα 4 εκ., συνιστάται ετήσιος έλεγχος, και εάν μεγαλώσει πάνω από τα 4,5 εκ., συνιστάται έλεγχος κάθε έξι μήνες.
Ο δρ Schermerhorn παροτρύνει τους ασθενείς του να μην ανησυχούν υπερβολικά για μικρά ανευρύσματα.
«Θέλουμε οι ασθενείς να προβληματίζονται τόσο ώστε να έρχονται για την επόμενη εξέταση παρακολούθησης», λέει. Τα περισσότερα ανευρύσματα δεν φτάνουν ποτέ σε μέγεθος που να απαιτεί επέμβαση, αλλά η παρακολούθηση μπορεί να ανιχνεύσει τις σπάνιες περιπτώσεις που χρειάζεται να αντιμετωπιστούν.
Ο κίνδυνος ρήξης αυξάνει καθώς ένα ανεύρυσμα μεγαλώνει. Εάν αυτό συμβεί, συνήθως προκαλείται ξαφνικός, οξύς πόνος στην πλάτη ή μερικές φορές στο μπροστινό μέρος της κοιλιάς. Ενίοτε ο πόνος αντανακλά στη μία πλευρά (συνήθως την αριστερή) ή προς τη βουβωνική χώρα.
Πολλά άτομα με ΑΚΑ έχουν επίσης χρόνια οσφυαλγία, αλλά ο πόνος που συνδέεται με ρήξη του ανευρύσματος γίνεται αντιληπτός ως καινούργιος και διαφορετικός, λέει ο δρ Marc Schermerhorn.
Αντιμετώπιση του ΑΚΑ
Εάν ένα ΑΚΑ μεγαλώσει αρκετά, ο κίνδυνος ρήξης υπερβαίνει τον κίνδυνο επιδιόρθωσής του. Για τους άνδρες το μέγεθος αυτό είναι 5,5 εκ., ενώ για τις γυναίκες περίπου 5 εκ.
Ωστόσο, σημαντικοί παράγοντες που συνυπολογίζονται είναι ο συνολικός κίνδυνος του ατόμου σε περίπτωση επέμβασης και ο ρυθμός αύξησης του ανευρύσματος.
Μια αξονική τομογραφία της κοιλιακής χώρας δίνει πιο λεπτομερή εικόνα του ανευρύσματος, κάτι που βοηθά τους χειρουργούς να καθορίσουν την καλύτερη θεραπευτική επιλογή.
Ορισμένα ανευρύσματα της κοιλιακής αορτής επιδιορθώνονται με ανοιχτό χειρουργείο, τα περισσότερα όμως αντιμετωπίζονται με ελάχιστα επεμβατική τεχνική: Ο γιατρός εισάγει έναν καθετήρα μέσω ενός αγγείου από το άνω τμήμα του μηρού του ασθενούς μέχρι την αορτή και τοποθετεί ένα μεταλλικό πλέγμα επικαλυμμένο με ενδονάρθηκα, ώστε να ενισχύσει το διογκωμένο τμήμα της αορτής.
